اصول امام و نقشه راه مذاکرات هسته‌ای

نویسنده: محمدجواد اخوان

رهبر معظم انقلاب اسلامی در سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی در توصیف اصول اندیشه و مکتب امام به هفت مورد از مؤلفه‌های بنیادین این مکتب نورانی اشاره کردند که به نظر می‌رسد چراغ راه نظام و انقلاب خصوصاً در مقطع پیش رو باشد. اکنون که موضوع مذاکرات به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل کشور مورد توجه محافل گوناگون است، می‌توان با سنجه همین اصول مکتب امام (ره) به بررسی بایدها و نبایدهای مذاکرات هسته‌ای و نقشه راه صحیح آن دست یافت.

1- اثبات اسلام ناب محمدی و نفی اسلام امریکایی: باید دانست که در نگاه امام رسالت اصلی نظام اسلامی در تقویت اسلام ناب محمدی‌(ص) و مبارزه با اسلام امریکایی است و این خود جدی‌ترین شاخصی  است که نشان می‌دهد که مذاکره با امریکا در موضوع هسته‌ای به‌معنای تنش‌زدایی با سلطه‌گران یا به‌اصطلاح تکیه بر تعامل با غرب استکباری نیست و نخواهد بود.

2- اعتماد به وعده الهی و بی‌اعتمادی به قدرت‌های مستکبر و زورگوی جهانی: بر اساس این اصل باید به قدرت‌های سلطه‌گر غربی بی‌اعتماد بود و به وعده‌های آنها در مذاکرات نباید دل خوش کرد و در مقابل با اتکال به نیروی لایزال الهی، وعده‌های ذات باری‌تعالی را در نقطه کانونی محاسبات نخبگان قرار داد.  لذا اساس مذاکرات بر مبنای عدم خوش‌بینی و اعتماد به‌طرف مقابل پیش رفته و باید مراقب مکر و خدعه‌های او بود.

۳- اعتقاد به اراده مردم و نیروی مردم: راه‌حل چالش‌های اقتصادی کشور نه در نقاط خیالی و مذاکرات نیویورک، ژنو و لوزان، بلکه در تکیه بر ساخت اقتدار درونی و بالخصوص مشارکت دادن آحاد مردم است. اساس راهبرد اقتصاد مقاومتی نیز بر همین نکته بنا نهاده شده است. علاوه بر این مسئولان نیز باید بدانند که مردم ولی‌نعمت مدیران هستند و نباید با آنها همچون غریبه‌ها رفتار کرد. همان‌گونه که پیش‌تر رهبر معظم انقلاب تأکید کردند «مسئولان باید بیایند مردم را و به خصوص نخبگان را از جزئیات و واقعیات مطلع کنند؛ ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم. این مصداق همدلی با مردم است؛ همدلی و همزبانی که ما گفته‌ایم، همدلی یک‌چیز زورکی نیست، یک‌چیز دستوری نیست که کسی دستور بدهد که مردم همدلی کنید.» لذا اکنون شفاف‌سازی اتفاقاتی که در مسیر مذاکرات می‌افتد برای ملت ایران از هر زمان دیگری ضروری‌تر است.

4 و 5 - حمایت از مستضعفان و مخالفت صریح با جبهه قلدران بین‌المللی و مستکبران: برخی چنین تصور کرده‌اند که مذاکره با غرب و به‌ویژه امریکا در موضوع هسته‌ای مستلزم تنازل در آرمان‌خواهی ملت ایران و کوتاه آمدن از دفاع از مظلومان و جبهه مستضعفان است. حال‌آنکه منازعه نظام اسلامی و نظام سلطه بسیار ریشه‌دارتر از موضوعی خاص و غیرقابل‌اغماض است. به این معنا که تقابل دو نگاه گفتمانی و الگوی فکری است که به یک منازعه راهبردی انجامیده است. تا زمانی که خوی استکباری در غرب نهادینه‌شده باشد این مبارزه ادامه دارد. به تعبیر زیبای امام راحل (ره) «ما می‌گوییم تا شرک و کفر هست، مبارزه هست و تا مبارزه هست، ما هستیم.» همچنین بر همین اساس، اصول تغییرناپذیر سیاست خارجی جمهوری اسلامی همچون آرمان قدس شریف و حمایت از جریان مقاومت قابل‌مذاکره نیست و هرگونه تسری مذاکرات هسته‌ای به این سرفصل‌ها غیرقابل‌قبول خواهد بود.

6- اعتقاد به استقلال ملی: استقلال یکی از مهم‌ترین آرمان‌های انقلاب‌اسلامی است که سنگ بنای نظام جمهوری اسلامی نیز بر آن نهاده شده است.

هرچند در مقطع کنونی برخی جریانات شبه‌روشنفکری تحت لوای توسعه‌گرایی شعار نفی آن‌را سر داده‌اند، اما جزو اصول خدشه‌ناپذیر امام امت (ره) و همواره مورد مطالبه ملت ایران بوده است. به تعبیر حکیمانه امام راحل عظیم‌الشأن «وصیت من به وزرای خارجه در این زمان و زمان‌های بعد آن است که مسئولیت شما بسیار زیاد است، چه در اصلاح و تحول وزارتخانه و سفارتخانه‌ها و چه در سیاست خارجی حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولت‌هایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند؛ و از هر امری که شائبه وابستگی با همه ابعادی که دارد به‌طور قاطع احتراز نمایید؛ و باید بدانید که وابستگی در بعض امور هرچند ممکن است ظاهر فریبنده‌ای داشته باشد یا منفعت و فایده‌ای در حال داشته باشد، لکن در نتیجه، ریشه کشور را به تباهی خواهد کشید.» از این‌رو هرگونه توافقی که عزت و استقلال جمهوری اسلامی ایران را مخدوش نماید در تعارض آشکار با اصول امام (ره) بوده و از سوی ملت ایران پذیرفته نخواهد شد. باید خاطرنشان نمود برای سنجش این تعارض یا عدم تعارض، بهترین و شفاف‌ترین معیارها، همان خطوط قرمزی است که در بیانات رهبر معظم انقلاب‌اسلامی بدان‌ها تصریح و تأکید شده است.

۷- تکیه بر وحدت ملی: باید دانست مذاکره چه به نتیجه برسد و چه به دلیل زیاده‌خواهی غرب متوقف شود، حفظ وحدت و انسجام ملی ضروری است. قطب‌بندی‌های کاذب و تلاش برای ایجاد دودستگی‌های تصنعی در تضاد آشکار با منافع ملی است.

 رهبر معظم انقلاب در سال گذشته با تأکید بر همین نکته خطاب به مسئولان اجرایی فرمودند: «دولتی‌ها هم مراقب باشند، دودستگی در مردم به وجود نیاورند، حاشیه‌سازی نکنند، بعضی حرف‌های غیرلازم مطرح نشود؛ این یکپارچگی مردم ما، این همت بلند مردم ما، این ایمان مردم ما، درست مورد استفاده قرار بگیرد، ان‌شاءالله راه این کشور باز بشود.» اکنون می‌دانیم که با هر نتیجه در مذاکرات هسته‌ای، پیشرفت اقتصادی و گذر از چالش‌ها نیازمند عزم ملی و حضور یکپارچه همه مردم در این عرصه دشوار است که نیازمند حفظ وحدت و انسجام ملی است.

با توجه به آنچه گفته شد می‌توان تأکید کرد دستیابی به نتیجه‌ای عزتمندانه برای مذاکرات هسته‌ای جز از مسیری که امام راحل عظیم‌الشأن برای ملت ایران ترسیم کرده‌اند، ممکن نیست و هرگونه تخطی از این چارچوب خسارت‌های جبران‌ناپذیری را برای کشور و ملت به دنبال خواهد داشت. به بیان امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) «اگر ملت ایران بخواهد به آن هدف‌ها برسد، بخواهد این راه را ادامه بدهد، باید راه امام بزرگوار را درست بشناسد، اصول او را درست بشناسد، نگذارد شخصیت امام را تحریف کنند، که تحریف شخصیت امام، تحریف راه امام و منحرف کردن مسیر صراط مستقیم ملت ایران است. اگر راه امام را گم کنیم یا فراموش کنیم یا خدای‌نکرده عمداً به کنار بگذاریم، ملت ایران سیلی خواهد خورد.»