- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
رضا رئیسی: تاریخ ورق خورد، دیپلمات‌ها در مهد موسیقی جهان ساز دیپلماسی را گوشنواز کوک و رسانه‌های جهان مهم‌ترین خبر قرن را مخابره کردند و یک نام بر بام سیاست جهان خوش درخشید. جمهوری اسلامی ایران از پیچیده‌ترین معضلی که بیش از ۱۲سال بر تنوره آن دمیده شده و پرونده‌ای قطور را برافراشته بودند با عزت و اقتدار گذر کرد. ایران اکنون به‌عنوان یگانه کشوری که توانسته از گردنه صعب و سخت فصل هفتم منشور ملل متحد با صحت و سلامت گذر کند، به عنوان یگانه کشوری که توانسته حق غنی‌سازی هسته‌ای را در سندی رسمی و حقوقی و به امضای همه قدرت‌های جهانی برساند، به‌عنوان یگانه کشور درحال توسعه‌ای که در برابر تمامی قدرت‌های بلامنازع سیاسی و اقتصادی جهان از مذاکراتی بی‌سابقه و ماراتن‌گونه با دستان پر و با تحقق خواسته‌های حقه خود خارج شد، اکنون با اطمینان‌خاطر و سرافرازانه‌تر از همیشه با گذر از این پیچ خطیر در هارتلند جهان در حساس‌ترین منطقه گیتی دورانی تازه را آغاز خواهد کرد.
ایران نه اکنون که توافق هسته‌ای را در مسیر اجرا قرار داده و خواسته‌های سه‌گانه راهبردی خود را در قالب قطعنامه شورای امنیت به‌عنوان سندی بین‌المللی درآورده بلکه از همان هنگام که مذاکرات را بر پایه سه عنصر عزت و حکمت و مصلحت، متوازن و با صلابت آغاز کرد برنده این میدان بود، اکنون شاید بهتر باشد که بگوییم دنیا برنده شد، جهانیان برنده شدند چون در میان منازعات بی‌پایان، جدل‌های سخت و دهشتناک در زمانه و موعدی که در گوشه‌گوشه جهان خشونت‌های عریان و کشاکش‌های خونین محمل حل‌وفصل اختلافات شده و دنیا در تیرگی جهالت و عداوت دست و پنجه نرم می‌کند، دیپلماسی و مردانی که در وین ماراتنی سخت و طاقت‌فرسا را فرجام بخشیدند، نشان دادند که می‌توان از طرق معقولانه با سعه‌صدر با ابزار واژگان و بهره‌گیری از درایت در یک کلام با دیپلماسی ناممکن‌ها را ممکن کرد، بر سخت‌ترین اختلافاتی که پشتوانه‌ای چند دهه‌ای از مخاصمات ایدئولوژیکی تا ژئوپلتیکی بر دوش آن سنگینی می‌کرد را حل‌وفصل کرده و سخت‌ترین گره‌ها را به سرانگشت تدبیر گشود.
اینگونه است که موگرینی این توافق را تاریخی می‌خواند و دبیرکل سازمان ملل متحد با خوشحالی محسوس این واقعه تاریخی را تبریک می‌گوید. نه ایران و شش قدرت جهانی که دنیا روزی تاریخی را تجربه می‌کند که تا دهه‌ها و شاید سده‌ها فراموش نشدنی خواهد بود و محل رجوع نسل‌های حال و آینده. در واقع همانگونه که ظریف در آخرین توئیت خود نگاشته بود اکنون همه برده‌اند از جوان ایرانی که تبعات این توافق را دیر یا زود در زندگی خود به عینه تجربه خواهد کرد تا پسرک سیاهپوستی در گوشه آفریقا که اکنون جز جنگ و خون نمی‌بیند و با دستان کوچکش اسلحه حمل می‌کند اما می‌تواند امیدوار باشد که در آینده نسیم خوشایند دیپلماسی و الگوی عقلانی گفت‌وگو به جای خشونت، او و مردمان کشورش را هم از این منازعات برهاند، اینجا البته نمی‌شود و نباید بزرگ‌ترین برنده و البته مهم‌ترین عامل پیش‌برنده مذاکرات را نادیده گرفت.
ملتی که در ۲۴ خردادماه سال ۹۲ نهال امید خود را از ورای همه تلاطم‌ها حفظ و به مردی از جنس اعتدال و تدبیر رای دادند تا نقشی نو بنگارد از عزت و اقتدار ایرانی در عرصه جهانی، آنان دو سال پیش کار را تمام کردند و تعامل سازنده با جهان را برگزیدند و کلید تدبیر را به شیخ دیپلمات سپردند و در سایه‌سار راهبرد کلان نرمش قهرمانانه رهبر معظم انقلاب، ظریف با ظرافت آنچه را که باید محقق کرده و برگی تازه در سرنوشت تاریخی یک ملت رقم زد.
شب دراز انتظار و سحرگاه یک توافق
۲۳ماه از لحظاتی که شیخ دیپلمات و یاران همراه عهده‌دار پرونده هسته‌ای شدند می‌گذشت، جلسات مداوم از نیویورک تا ژنو، از مسقط تا وین و بالاخره از لوزان تا بازگشت به مهد موسیقی جهان، ۱۸روز بحث و رایزنی و فراز و فرود، ۱۸روز ماراتن بی‌سابقه، ده‌ها سفر وزرای خارجه به پایتخت‌ها و بازگشت به هتل کوبورگ، ۱۸روز حضور مداوم و بی‌سابقه وزیرخارجه ایالات متحده در خارج از خاک کشورش، سه بار تمدید مذاکرات، تکرار بی‌شمار واژه همیشه‌آشنای: «در مذاکرات پیشرفت داشته‌ایم اما هنوز اختلافات مهم باقیمانده است.»
پاسکاری مداوم دیپلماتیک و تصمیمات سختی که باید طرف مقابل به آن جامه می‌پوشاند، خبرنگارانی که دیگر نا و توان مخابره اخبار تکراری را نداشتند و منتظر اتفاق بزرگ بودند. شب به وقت وین به لحظات پایانی نزدیک می‌شد، خبری از تمدید مذاکرات نبود و از همه مهم‌تر جلسه از پیش اعلام‌شده وزرای خارجه ایران و 1+5 نیز که قرار بود ساعت ۹ شب به وقت محلی برگزار شود و هنوز خبری نشده بود، معاونان وزرای خارجه اما بدون وقفه مشغول رایزنی و تبادل‌نظر بودند، مذاکرات به مرحله‌ای رسیده بود که یا باید شکست را پذیرا می‌شدیم یا پیروزی را در آغوش می‌کشیدیم.
ناگهان جرقه خورد، جنب و جوش خبرنگاران آغاز شد، یک دیپلمات آلمانی از انجام توافق هسته‌ای خبر داده بود، خبر آمد که عکاسان خود را برای ساعت ۲ نیمه‌شب آماده کرده و به مقر سازمان ملل برسانند و جلسه خبری با خبرنگاران نیز در آسیاسنتر دو ساعت بعد برگزار خواهد شد. در لوزان نیز خبر حصول تفاهم هسته‌ای همین گونه اعلام شد، غوغایی در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی به راه افتاد، وزارت خارجه اتریش اعلام کرد خبر رسمی هنوز از سوی مذاکره‌کنندگان اعلام نشده اما آنان برای برگزاری مراسم چند ساعتی وقت می‌خواهند. شور و هیجان در رسانه‌ها اما با سکوت خبری در میان دیپلمات‌ها همراه بود، ظریف و کری و موگرینی وارد جلسه شدند، سوال این بود اگر کار تمام شده جلسه وزرای خارجه برای چیست؟ سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه از هتل کوبورگ خارج شده و گفت می‌رود تا کمی بخوابد.
رایزنی‌ها در میان وزرای خارجه ادامه داشت تا آنکه یک منبع موثق از پایان جلسه خبر داد و تاکید کرد ظریف پس از پایان جلسه، گفته است «کار تمام شد، خسته‌ام.» بالاخره خبر قطعی آمد خبرنگاران ساعت ۱۰:۳۰ در سالن کنفرانس خبری مقر سازمان ملل متحد در وین حاضر شوند. شب پر استرس و انتظار به سحرگاه توافق رسید. توئیت آخر ظریف هم منتشر شد مبنی بر آنکه همه می‌توانستیم بازنده باشیم اما اکنون برنده هستیم. در ساعت مقرر و با کمی تاخیر نشست پایانی وزرای خارجه ایران و 1 + 5 آغاز شد، نشستی که به پاس زحمات ۱۸روزه، خبرنگاران اجازه یافتند که در ابتدای آن حضور داشته باشند، ظریف و موگرینی نیز در جملاتی کوتاه به تقدیر از خبرنگاران پرداختند. موگرینی گفت: نشان دادیم با همکاری می‌توانیم بر مسائل فائق شویم. وی در ادامه نیز تاکید کرد: تصمیماتی که ما امروز می‌گیریم فقط مربوط به برنامه هسته‌ای ایران نیست و خیلی بیشتر از آن است که می‌تواند راه را برای فصل جدیدی در روابط بین‌الملل باز کند و نشان دهد دیپلماسی همکاری و هماهنگی می‌تواند بر دهه‌ها تنش و رودررویی فایق شود که این نشانه امید برای همه جهانیان است.
وزیر امورخارجه کشورمان نیز تاکید کرد: اکنون به یک لحظه تاریخی رسیده‌ایم. آن چیزی که امروز به دست آمد برای همه یک توافق کامل و جامع نیست ولی بهترین چیزی است که می‌توانست به دست آید و این یک دستاورد برای همه است. امروز می‌توانست فصل پایان امید باشد اما ما فصل جدیدی از امید را آغاز کردیم و این دستاورد متعلق به همه است و ان‌شاءا... بر اساس آن آینده را بنا می‌کنیم. پس از یک ساعت وزرای خارجه البته در غیاب سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه که پس از حصول توافق وین را ترک کرده بود در سالن کنفرانس حاضر شده و به نشانه تائید مذاکرات و بیانیه پایانی عکس یادگاری گرفتند و موگرینی و ظریف برای قرائت بیانیه پایانی روی سن آمدند.
این‌بار جایی برای فرار نیست!
هنوز موگرینی و ظریف روی سن نرفته و بیانیه مشترک خبری را قرائت نکرده بودند که بازی رسانه‌ای آغاز شد و از خبرگزاری‌های روسی تا خبرگزاری‌های آمریکایی و انگلیسی و رسانه‌های داخلی جزئیاتی از متن سند سیاسی و ضمائم آن انتشار یافت. حتی پیش از حضور وزرای خارجه در سالن کنفرانس، برخی وزرای خارجه با برگزاری جلسات توجیهی با خبرنگاران مدیریت فضای رسانه ای را آغاز کردند و جالب آن بود که هیات ایرانی از این کار خودداری کرد که البته دلیلی واضح و مبرهن دارد. در لوزان و پیش‌تر از آن در وین هر یک از طرفین به خصوص طرف آمریکایی با ارائه فکت‌شیت یا همان گزاره‌برگ روایت خود از مذاکرات را انتشار دادند که محل بحث و مجادلات فراوان شد اما این بار با پایان مذاکرات سند اصلی و پنج ضمیمه آن انتشار علنی یافته و دیگر راه بر روایت‌های خاص و من‌عندی طرفین بسته شد.
البته بدیهی و طبیعی است که هر یک از طرفین برای مدیریت افکار عمومی و مقابله با هجمه‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی منتقدان پر و پا قرص داخلی از ۱۰۰صفحه متن اصلی و ضمایم آن بخش‌ها و پارگراف‌هایی را بولد کنند که در آن امتیازاتی را گرفته‌اند و شاهد نیز بودیم که اظهارات رئیس جمهوری ایالات متحده متفاوت با اظهارات رئیس‌جمهوری ایران بود و البته سخنان جان کری نیز متفاوت‌تر اما آنچه مهم است کلیت و روح توافق هسته‌ای و سند سیاسی است که نشان می‌دهد طرفین با توجه به اهداف و اولویت‌های تبیینی و خطوط قرمز ترسیمی چه دستاوردهایی داشته‌اند. دیگر نمی‌توان با روایت‌های معوج و بازی با کلمات از زیر بار مسئولیت مذاکرات و تعهدات داده شده، شانه خالی کرد و فکت شیت‌های انحرافی را برای بازی با افکار عمومی انتشار داد.
بیانیه مطبوعاتی قرائت شده از سوی موگرینی و ظریف یک متن ثابت داشته و از آن حیث که امکان تخلیص سند ۱۰۰صفحه ای در آن ممکن و میسر نبود به کلیات مهم در آن اشاره شد. در بیانیه مشترک از تلاش همه افرادی که بیش از یک دهه در حصول توافق تلاش کرده بودند تقدیر و تشکر شد. توافق یک واقعه تاریخی خوانده شد که پس از مذاکرات سخت و فشرده حاصل شده است و بر این نکته هم تاکید شد که این یک توافق خوب و در برگیرنده منافع همه طرفین است. همچنین در بیانیه اشاره شد که برای حفظ برنامه هسته‌ای ایران و تضمین صلح‌آمیز بودن آن و عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و نیز لغو تحریم‌های ایران در همه موارد بر اساس قطعنامه‌ای که در شورای امنیت سازمان ملل مصوب خواهد شد، توافق هسته‌ای جامه عمل پوشیده است.
سخنرانی روسای جمهوری و واقعیت‌ها
باراک اوباما رئیس‌جمهوری ایالات متحده اولین مقام خارجی بود که با سخنرانی زنده از کاخ سفید و درحالی که جو بایدن معاون رئیس‌جمهوری وی را همراهی می‌کرد به اظهارنظر پیرامون توافق هسته‌ای پرداخت. اظهارات اوباما به‌طور مشخص در مواجهه با منتقدان داخلی و تندروهای کنگره بود، وی تاکید کرد بهره‌گیری از دیپلماسی و حصول توافق یگانه راه معقول و منطقی بوده و یا باید آمریکا برای مهار برنامه اتمی ایران وارد جنگ می‌شده و یا روند تحریم و فشار را ادامه می‌داد که هیچ یک نمی‌توانست درنهایت به مهار بلندمدت برنامه اتمی ایران بینجامد.
وی با مطرح کردن ادعای تکراری تاکید کرد که جلوی رسیدن ایران به سلاح اتمی را گرفته و با اشاره به محدودیت‌ها در ذخایر پلوتونیم، نظارت بی‌سابقه بر مراکز هسته‌ای و محدودیت در غنی‌سازی تاکید کرد که راه ایران را برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بسته است پس موفقیت شایان توجهی به دست آورده اما مهم ترین بخش سخنان وی آنجایی بود که قاطعانه گفت هر مصوبه ای که از سوی کنگره که بخواهد روند توافق را مختل کند وتو خواهد کرد، اظهارات وی تاکید بر امتیازاتی بود که در توافق گرفته شده بدون آنکه اشاره شود چه امتیازاتی داده شده و چه عقب‌نشینی‌های محسوسی انجام پذیرفته است.
دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهوری کشورمان هم قبل از پایان سخنان اوباما در محل اجلاس سران پشت تریبون آمد و زنده با مردم سخن گفت. روحانی بدون حاشیه‌روی و رویکردهای غلوشده و تصنعی با برشمردن تاریخچه مذاکرات و آنچه طرف ایرانی به دنبال آن بود و البته با اشاره به زیاده‌خواهی‌های طرف غربی مستند به مفاد توافق و بندهای آن نشان داد که طرف غربی بر خلاف ادعاها از مواضع خود چه عقب‌نشینی‌های ملموسی داشته و طرف ایرانی در راستای پیشبرد برنامه اتمی خود در عین پذیرش برخی محدودیت‌ها چه توفیقاتی داشته است، ضمن آنکه وی به لغو همه تحریم‌ها از تمامی جنبه‌ها بر اساس اصول و مفاد توافق و ضمایم آن اشاره کرد.
شاید برای مخاطبان این سوال ایجاد شود که هر دو طرف خود را برنده می‌خوانند پس چه کسی درست‌تر می‌گوید؟ در واقع هر دو طرف بر اساس اصل بدیهی مذاکره که بده‌بستان است امتیاز داده و گرفته‌اند پس هر دو طرف می‌توانند برنده باشند اما اینکه چه کسی غالب‌تر است رجوع به گفته خشمگینانه نتانیاهو شاید کل حل ماجرا باشد، آنجایی که گفته است: کشورهای غربی تسلیم خواسته‌های ایرانی‌ها شدند، اسرائیلی‌ها توافق هسته‌ای را یک اشتباه تاریخی خوانده‌اند.
رجوع به اظهارات مختلف جهان که از لغو همه تحریم‌ها گفته‌اند و اشاره به سخنان کری که ظریف را مذاکره‌کننده‌ای سخت و وطن‌دوست خوانده هم خود گویای بسیاری از نکات است. هر چه هست ایران توانست با کمترین هزینه از سخت‌ترین بحران ساختگی که سال‌های سال برای آن تدارک دیده بودند گذر کند و ضمن حفظ دستاوردهای هسته‌ای و عدم تعطیلی حتی یک مرکز با گسست حلقه تحریم‌های ظالمانه آینده اقتصادی و امنیتی خود در منطقه و جهان را تضمین نماید و این نشد جز با همت سترگ مردان دیپلماسی و حمایت و مقاومت همه ارکان نظام و مردم صبور و امیدوار ایران.
