- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
حمید بعیدی نژاد، رئیس تیم کارشناسی هیئت مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان گفت: برخی کشورهای عضو دائم شورای امنیت مواضعی شبیه به آمریکا و برخی به لحاظ سیاسی مواضع متفاوت با این کشور داشتند، اما به اعتبار عضویت در شورای امنیت در این مذاکرات سعی می کردند اتحاد خود را حفظ کنند. شاید ما در ایران حفظ اعتبار شورای امنیت را چندان مهم تلقی نکنیم، اما واقعیت آن است که آنچه پنج عضو دائم شورای امنیت را به عنوان یک گروه کنار هم جمع کرده و به آنها هویت داده است، موضوع حفظ اعتبار شورای امنیت است بعیدی‌نژاد گفت: علاوه بر این‌ها مسائل منطقه‌ای و جهانی نیز بر مذاکرات تاثیر داشت و با توجه به طولانی شدن مذاکرات ما شاهد فراز و نشیب زیادی در مذاکرات بودیم. اگرچه تحولات منطقه‌ای به طور مستقیم در روند کار مذاکرات تاثیر نداشت، اما همواره آثار آن را شاهد بودیم.
بعیدی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که از نظر شما آنچه باعث شد مذاکرات در دوره اخیر به نتیجه برسد چه بود؟ با بیان اینکه برای رسیدن به یک تفاهم، شرایط، عوامل و متغیرهای متعددی وجود دارد، تصریح کرد: ایران هیچ وقت به چیزی فراتر از حقوق مسلم هسته‌ای خود اصرار نداشته است. ما همواره می‌خواستیم یک توان صنعتی هسته‌ای داشته باشیم و بتوانیم برق هسته‌ای تولید کنیم و از مزایای انرژی هسته‌ای بهره‌مند باشیم.
آمریکا با واقعیت کنار آمد
وی ادامه داد: سال‌ها طول کشید تا آمریکا با این واقعیت کنار بیاید که امکان ندارد بتواند ایران را با فشار از مسیر دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته‌ای منصرف کند. آنها در اعمال فشار به ایران از هیچ اقدامی حتی تهدید نظامی فروگذار نبودند و در قطعنامه‌های متعدد به ویژه قطعنامه 1929 هیچ چیز را در اعمال محدودیت علیه ایران از قلم نینداختند.
مدیرکل سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش ایسنا که برخی معتقدند اراده دولت برای حل و فصل موضوع هسته‌ای موجب رسیدن به توافق شد، توضیح داد: سیاست دولت‌های مختلف البته تاثیرات مهمی در روند مذاکرات هسته‌ای داشته است اما در این 12 سال اصول و سیاست‌های کلان مربوط به موضوع هسته‌ای تغییری نداشته است و مدیریت کلان کشور تحت تدابیر مقام معظم رهبری انجام شده است.
بعیدی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که اگر در سال 84 دولتی با رویکرد "همکاری و تعامل" روی کار می‌آمد، باز هم فکر می‌کنید باید همین زمان طی می‌شد تا به جمع‌بندی و توافق برسیم؟ گفت: این‌گونه فرض‌ها در مباحث و تحلیل‌های دقیق جایگاه علمی ندارند. به هر حال واقعیت، وضعیت امروز ماست و گذشته نیز قابل بازیابی نیست. اما در کلیات باید بگویم از نظر زمانی وقتی که کشورمان با سه کشور اروپایی مذاکره می‌کرد در قالب یک تفاهم سیاسی در آن زمان نظام تصمیم گرفت که با هدف تثبیت برنامه‌های کلان هسته‌ای کشور، در برابر تعهدات طرف مقابل برای مدت محدودی تا حصول به یک تفاهم جامع فعالیت‌های غنی‌سازی را تعلیق کند. کشورهای اروپایی می‌دانستند اگر نتوانند در مذاکرات به نتیجه برسند، شرایط سیاسی جدیدی بین دو طرف حاکم می‌شود که برای آنها قطعا سازنده نخواهد بود اما با علم به این موضوع در آن مقطع نتوانستند خواسته‌های حداقلی ایران را در موضوع هسته‌ای تامین کنند.
اگر ایران کشوری منزوی در دنیا بود....
بعیدی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید مقاومت آمریکا در برابر پذیرش غنی‌سازی ایران تحت تاثیر دولت جرج دبلیو بوش بود یا سیاست خارجی آمریکا؟ تصریح کرد: نمی‌توانیم بگوییم سیاست دولت‌ها وزنی در مذاکرات نداشت، اما نباید تمام فرآیند مذاکرات را از این منظر نگاه کنیم. همچنین این واقعیت را نباید نادیده بگیریم که کشورهای غربی به هیچ وجه در آن مقطع زمانی آماده پذیرش حق غنی‌سازی ما نبودند. بعد از آن‌که پیشنهاد آخر خود را به ایران دادند و مورد پذیرش قرار نگرفت، تنها یک مسیر بیشتر در آن شرایط باقی نمانده بود که همان هم انجام شد. ما به تعلیق فعالیت‌های‌مان پایان دادیم و برنامه چرخه سوخت را پی گرفتیم و آنها هم موضوع را به شورای امنیت بردند و تحریم علیه ایران را پیش گرفتند.
این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان خاطرنشان کرد: شاید اگر ایران کشوری منزوی در دنیا بود و در تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای نقشی ایفا نمی‌کرد، روند تحریم‌ها حتی بعد از این هم به همان صورت ادامه می‌یافت اما ایران جایگاه مهمی در منطقه و جهان دارد و به لحاظ استراتژیک از اهمیت زیادی برخوردار است و این شرایط اجازه نمی‌دهد سیاست تحریم و انزوا درباره‌اش کارآیی داشته باشد، مدیرکل سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه در ادامه درباره نقش حسن روحانی در مذاکرات و رسیدن به یک راه‌حل پایدار، گفت: آقای روحانی احاطه زیادی به مسائل صنعت هسته‌ای دارند و به خاطر مدیریت پیشین‌شان بر پرونده هسته‌ای و آشنایی با فرآیند مذاکرات بین‌المللی یک مذاکره‌کننده پخته بین‌المللی هستند.
این مقام وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش که اگر روحانی نبود اما تیم مذاکره‌کننده همین ترکیب فعلی را داشت، باز هم به همین نتیجه که اکنون رسیدیم می‌رسیدیم؟ تاکید کرد: معتقدم اگر واقعا شخص دیگری جز آقای روحانی در راس این مذاکرات قرار می‌گرفتند، نمی‌توانستیم مذاکرات را به این شکل پیش ببریم. مسائل پیچیده و فنی در کنار موضوعات سیاسی و حقوقی که در این مذاکرات مطرح می‌شد نیاز داشت تا رئیس دولت احاطه کامل به این مسائل داشته باشد.
بعیدی‌نژاد با بیان اینکه مذاکرات در دو سطح کارشناسی و مدیران عالی دنبال شده است، اظهار کرد: آقای روحانی همان شخصیتی است که یک بار در سال 84 در برابر پیشنهاد نامتوازن سه کشور ایستادگی کرد و آن را توهین به ملت ایران خواند و با موضع محکم اعلام کرد که غنی‌سازی را از سر می‌گیریم و حالا در سال 94 از نتایج مذاکرات محکم دفاع می‌کنند و این مسئله نشان می‌دهد ایشان صرفا راضی به گرفتن هر نتیجه‌ای از مذاکرات نیستند، بلکه مهم است تا چه اندازه در جهت منافع ملی کشور باشد و این برای سران عالی کشور نیز اطمینان‌بخش است.
مذاکره‌ای که ترک نشد
بعیدی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که آقای روحانی اعلام کردند 2 بار به تیم مذاکره‌کننده گفته‌اند که مذاکرات را ترک کنند، این دوبار کجا و بر سر چه مسائلی بود؟ گفت: گاهی واقعا به نقاطی می‌رسیدیم که باید به روشنترین شکل موضع خود را برای طرف مقابل روشن می‌کردیم. البته منظور ترک قطعی مذاکرات نبود، چون اگر میز مذاکره را ترک می‌کردیم دیگر به مذاکرات باز نمی‌گشتیم. بلکه منظور خروج موقتی است تا این پیام را برسانیم که در آن مرحله نمی‌توانیم به دلیل سختگیری بیش از حد طرف مقابل از وضعیتی که در آن قرار گرفته‌ایم، عبور کنیم و تنها کار در این شرایط این است که برگردیم به پایتخت‌ها و به مقامات‌مان گزارش دهیم و این یعنی مذاکرات با یک بن بست جدی مواجه شده است که یکی از این مقاطع لوزان یک بود.
دوره 10 ساله توافق
این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در ادامه درباره اختلاف‌نظر بر سر دوره زمانی توافق و اینکه چه شد تا در نهایت به دوره 10 ساله برای اجرای برجام رسیدید؟ گفت: دوره زمانی ده سال برای ما مهم بود و می‌خواستیم از همان ابتدا مشخص باشد که موضوع هسته‌ای چه وقت از دستور کار شورای امنیت خارج می‌شود و خوشحالیم که این مدت زمان به عدد مدنظر ما خیلی خیلی نزدیک شد، البته امر ساده‌ای هم نبود. موضع آنها (1+5) 20 سال بود و آنها مدت طولانی روی زمان پیشنهادی‌شان اصرار داشند و دوره 10+20 را مطرح می‌کردند. یعنی 20 سال دوره تفاهم، به علاوه 10 سال که به مدت اقدامات شفاف‌ساز اضافه می‌شد و در مجموع 30 سال می‌شد.
این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در مورد اینکه با آمریکا هم همکاری هسته‌ای خواهیم داشت؟ گفت: همکاری در زمینه هسته‌ای با توجه به محدودیت‌های میان ایران و آمریکا سخت است. شاید در 1+5 زمینه‌هایی از همکاری هسته‌ای با آمریکا شکل بگیرد، اما به خاطر شرایط خاص روابط سیاسی میان دو کشور همکاری با آمریکا در چارچوب تعهدات 1+5 وجود دارد.
بازرسی از پارچین آری یا نه؟
این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در پاسخ به این پرسش که بالاخره دسترسی‌ها به آژانس برای بازدید از برخی سایت‌های نظامی (پارچین) محقق می‌شود یا نه؟ گفت: آنچه درباره پارچین توافق شده با نظارت مستقیم شورای عالی امنیت ملی بوده است که تصمیماتش در نهایت به نهادهای ذی ربط ابلاغ می‌شود. همان‌طور که تمام مقامات عالی نظام تاکید کرده‌اند اجازه بازرسی از تاسیسات نظامی را نمی‌دهیم، بنابراین ترتیباتی که برای حل مسائل گذشته و حال در نظر گرفته شده به معنای بازرسی از پارچین نیست.
بعیدی‌نژاد در پاسخ به اینکه در برجام گفته شده در صورت هرگونه تحریم یا بازگرداندن تحریم‌های قبلی توقف کلی یا جزئی از سوی ایران صورت می‌گیرد؟ گفت: این مسئله بستگی به شرایط خاص دارد. تحریم‌ها در صورت نقض فاحش و زیر سوال رفتن اصول اساسی تفاهم ممکن است در چارچوب ساز و کاری که پیش‌بینی شده است، برگردانده شوند. دوم متناسب با نقضی که صورت گرفته است، شورای امنیت ممکن است بخشی از تحریم‌های گذشته را برگرداند یا به طور کلی تحریم‌ها بازگردند. وقتی این اتفاق افتاد متناسب با آن اقدام، ایران هم بخشی یا به طور کلی تمامی تعهدات خود را اجرا نخواهد کرد و حتی فراتر از آن روابط خود با آژانس را مورد تجدید نظر قرار خواهد داد.
این دیپلمات با سابقه کشورمان در پاسخ به این پرسش که چه تضمینی وجود دارد در صورت نقض توافق از سوی طرف مقابل و بازگشت ایران به فعالیت‌های هسته‌ای خود اقدامات ایران به سرنوشت اقدامات از سرگیری غنی‌سازی در ایران در سال 2005 که خلاف مقررات و قوانین بین‌المللی قلمداد شد، مبتلا نشود؟ گفت که در اینجا برگشت‌پذیری جزء مفاد تفاهم است.
مدیرکل سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه در پاسخ به اینکه در صورت بر هم خوردن تفاهم از سوی کنگره و تایید نشدن برجام واکنش ایران چه خواهد بود؟ تصریح کرد: اول باید این مطلب را در نظر بگیریم که احتمال رد کردن تفاهم در کنگره با توجه به اطلاعات موجود در این مرحله زیاد نیست. چون اگر کنگره بخواهد وتوی رئیس جمهور را نقض کند باید دو سوم آراء داشته باشد و با ترکیب سیاسی فعلی این احتمال ضعیف است. اما اگر این مسئله اتفاق بیفتد باید ببینیم واکنش دیگر اعضای شورای امنیت و 1+5 چه خواهد بود. دولت آمریکا نشان داده که به این تفاهم اعتقاد دارد و مدافع آن است اما اگر نتواند در داخل اجماع مورد نظر را به دست آورد باید دید چه راهکاری را پیش می‌گیرد.
وی ادامه داد: اروپایی‌ها همواره می‌گفتند اگر کنگره بخواهد اجماع را به هم بزند آنها تابع تصمیمات کنگره نمی‌شوند. در عین حال باید دید در صورتی که این اتفاق بیفتد، اروپایی‌ها چه واکنشی نشان می‌دهند. موضع ما به همه این پارامترها بستگی خواهد داشت و الان نمی‌توان در این‌باره صحبت کرد. مهم آن است که تمامی ابزارهای سیاسی و حقوقی برای واکنش مناسب ایران در دسترس قرار دارد.
سخت‌ترین دوران مذاکراتی
بعیدی‌نژاد در پاسخ به اینکه سخت‌ترین مذاکرات در این دو سال گذشته از نظر شما کدام بوده است؟ اظهار کرد: هر مرحله از مذاکرات سختی‌های خود را داشته است و طبعا این چند دور اخیر مذاکرات از لوزان به بعد خیلی فشرده و سخت بود. به غیر از این مذاکرات، شاید مذاکرات وین در تیرماه سال گذشته در حالی که یک سال از مدت مذاکرات گذشته بود، یکی از دوره‌های سخت بود.
این مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان در پاسخ به این پرسش که چطور لغو تحریم خرید هواپیما که جزء تحریم‌های هسته‌ای نبود در برجام آمد؟ گفت: آمریکایی‌ها همواره به ما می‌گفتند نباید از آنها برای لغو تحریم از خرید هواپیما که تحریمی غیر هسته‌ای محسوب می‌گردید انتظاری داشته باشیم، اما به خاطر برخی مسائل از جمله اینکه حتی شرکت‌های اروپایی نیز به خاطر ساخت موتور هواپیماها در آمریکا امکان فروش هواپیما به ایران را نداشتند، این مسئله در مذاکرات از ابتدا مورد توجه هیئت مذاکره‌کننده ایران بود و در همان توافق ژنو جایی را برای بحث درباره هواپیما باز گذاشتیم. آقای کری هم در گفتگوها قول داد با کشورش این مسئله را مطرح و حل کند و واقعا هم با پیگیری زیاد ایران مسئله حل شد.
