دولت ‌قبل هم ‌«حیف»‌ کرد، هم ‌«میل»

مطهره شفیعی: دولت تدبیر و امید سومین سال فعالیت خود را آغاز کرده است اما هنوز طعم شیرین انتخابات ریاست‌جمهوری سال92 فراموش نشده و هر روز بر شیرینی آن افزوده می‌شود؛ مثلا روزی توافق هسته‌ای و وعده پایان تحریم‌ها لبخند بر لب مردمی می‌نشاند که هشت سال می‌دانستند کاستی و ناکارآمدی مدیریتی عامل بسیاری از مشکلات است. روز دیگر بازگشایی نهادهای مدنی و صنفی مانند خانه سینما و خانه احزاب سبب شادمانی مردم می‌شود. مردم ایران از کینه تهی هستند و در هر مقطعی خود را با شرایط همسو می‌کنند اما در عین حال فراموش نمی‌کنند که در گذشته چه گذشت و چه کسانی عامل مشکلات بودند همان‌ها که امروز سعی دارند با جمله «تحریم‌ها عامل مشکلات است» بر ضعف‌های خود سرپوش بگذارند.

این روزها برخی نگرانند اما دلواپس نیستند چون به خوبی می‌دانند در سال92 به جریانی رای داده‌اند که منافع ملی برای آن از هر مولفه دیگری ارزشمند‌تر است و قصد خودنمایی و کارهای نمایشی ندارد اما نگران هستند جریانی که هشت سال مشکلاتی برای کشور فراهم کرد نه در زیر چتر احمدی‌نژاد که به گفته سعید حجاریان دیگر بازنخواهد گشت بلکه با عناوین و افراد دیگر به جامعه بازگردد. حجاریان از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب اینچنین نگرانی خود را از این بازگشت ابراز می‌کند: «ممکن است احمدی‌نژاد به قدرت برنگردد که برنمی‌گردد اما همجنس و مشابه او ممکن است روی کار بیاید و این یعنی بازگشت به دوره «سودازدگی» و البته دور ریختن همه تلاش‌ها، زحمت‌ها و هزینه‌ها.»

چه کردند و چه شد؟

وی بیش از همه از وضعیت اقتصادی دولت‌های نهم و دهم گلایه دارد و البته با آمار تاکید دارد که در آن دوران سودازدگی بر عقلانیت غلبه داشت. حجاریان سال84 مقاله‌ای با عنوان «خطر پوپولیسم» نوشت و هشدار داد ممکن است کسی بیاید و ادعاهای پوپولیستی مطرح کند. آن موقع دولت مدعی شده بود پول نفت را سر سفره مردم می‌آورد و 40هزار تومان هم یارانه می‌دهد. در مقاله «حاشیه علیه متن» نیز به این خطر اشاره کرده بود. سوداگری که حجاریان به آن اشاره و نسبت به بازگشت آن هشدار می‌دهد به معنای دنبال سود آنی و لحظه‌ای بودن و آینده را واگذاشتن است یعنی آنچه به اعتقاد او ریشه بسیاری از مشکلات کشور بود البته غیر از او بسیاری از مسئولان فعلی و آگاهان با شاخص قرار دادن فسادهای اقتصادی و تخلفاتی که در زمان دولت قبل رخ داده است گواهی می‌دهند که کارهای نمایشی برای اهداف آینده بیش از منافع ملی برای برخی در آن زمان اهمیت داشته است چنانکه این روزها شاهد هستیم برخی از نزدیکان دولت قبل درصدد راهیابی به مجلس دهم هستند تا زمینه بازگشت تفکری که دلسوزان نسبت به بازگشت آن هشدار می‌دهند را فراهم کنند. اما برای جلوگیری از بازگشت این تفکر چه باید کرد؟ بدون شک در سال‌های استقرار دولت‌های نهم و دهم موضوع خرافه بیش از هر زمانی مطرح و دلسوزان نسبت به گسترش آن هشدار می‌دادند مثلا حجاریان تعریف می‌کند که «رئیس دولت قبل یک‌بار اعلام کرد دانشمندی داریم که به صحرا نگاه می‌کند و با همان نگاه تشخیص می‌دهد زیر زمین کجا معدن مس است و کجا معدن آهن. این فرد، شخصی است که رئیس دولت، ایشان را به وزیر بهداشت و درمان کابینه‌اش معرفی می‌کند تا وزیر امکانات موردنیاز را در اختیار ایشان قرار دهد.

این آقای حکیم هم از وزیر برای راه‌اندازی یک مرکز تشخیص درخواست وام می‌کند. مرکزی که قرار بود در آن با نگاه و ورانداز کردن بیماران آنها را «سیتی‌اسکن» و «ام.آر.آی» کند. این حکیم مدعی بود که می‌تواند با نگاه‌کردن از مغز سر تا نوک پا مثل اسکن کردن، سلولها و غدد سرطانی را تشخیص دهد و حتی تشخیص دهد آیا تومور بدخیم هم دارد یا نه! همان موقع وزیر بهداشت واکنش نشان می‌دهد و می‌گوید اینها همه خرافه است و همین ماجرا، یکی از دلایل برکناری آن وزیر می‌شود.» بنابراین یکی از راه‌های جلوگیری از تکرار حضور تفکر سودایی مقابله با خرافه است و حجاریان در این باره به ایران می‌گوید: «نردبام برای این است که افراد پله پله بالا بروند؛ مانند ارتش که افراد کم‌کم درجه‌های بالاتر می‌گیرند؛ اما گاهی این اتفاق نمی‌افتد؛ چاپلوس‌ها ترقی می‌کنند؛ جمشید بسم‌ا...‌ها و بابک زنجانی‌ها بازار را در دست می‌گیرند. این موضوع مختص یک زمینه نیست و در همه حوزه‌ها دیده می‌شود؛ برای نمونه طرف با نمره10 بورسیه گرفته و استاد می‌شود.»

هم حیف کردند، هم میل!

از سوی دیگر باید تبعات ناشی از سوداگری برای مردم تشریح شود. اقدامات شعاری بدون شک نیازمند پول است و به گفته حجاریان «مطابق محاسبه بانک مرکزی در دولت قبل فقط 124میلیارد دلار هزینه‌های «فاقد سند» وجود دارد.» نباید فراموش کرد که بابک زنجانی و جمشید بسم ا... در زمان این دولت‌ها پیدا  و قوی شدند. حجاریان تحلیل خوبی دارد و می‌گوید: «به جای اینکه یارانه‌ها را به کارخانه‌ها بدهند، به مردم دادند. چرا؟ چون دنبال رأی مردم بودند، کاری به کار اشتغال و رشد نداشتند؛ به همین خاطر همه آمارها و شاخص‌های اصلی منفی شد آن هم در شرایطی که دولت 700 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت. این پول‌ها چگونه هزینه شد؟ هم «حیف» شد هم «میل»، می‌خواهم بگویم دولت معجزه هزاره سوم «هم حیف کرد» و «هم میل». نمی‌دانم حیفش بیشتر بود یا میلش. این به عهده کارشناسان اقتصادی است که میزان حیف و میل را معلوم کنند.» برای مقابله با بازگشت سودازدگی باید به این نکته توجه داشت که این موضوع تا حدی ریشه‌های فرهنگی دارد. حجاریان این موضوع را چنین تشریح می‌کند که «در ایران چند نفر ادعاهایی مطرح  می‌کردند، به صرف همین ادعا چقدر آدم جذب این افراد می‌شوند؟ اگر مجوز «لاتاری» بگیرید خواهید دید چقدر کارتان رونق می‌گیرد. گلدکوئیست‌ها چقدر رواج پیدا کردند؟ «گنج‌یاب» چقدر خریدار دارد؟ همه اینها ناشی از سوداست. مادامی که زمینه پذیرشش وجود دارد امکان بازگشتش هم هست.»

اصلاح‌طلبان به روحانی کمک کنند

البته نباید از این واقعیت عبور کرد که روحانی به خوبی نسبت به این جریان آگاهی دارد. زمانی که آیت‌ا... هاشمی به ریاست‌جمهوری رسید، آن زمان حجت‌الاسلام روحانی در مجلس بود و از همان زمان، نگران نگاه‌های سودایی بود. سال‌های سال است روحانی در این زمینه دغدغه دارد اما مقابله با بازگشت سوداگران نیازمند کمک و همراهی با روحانی است که اصلاح‌طلبان باید به عنوان طیفی که مورد پذیرش اکثریت جامعه هستند، نسبت به تبعات سودازدگی در سال‌های گذشته و مهم‌تر از آن خطر بازگشت این اندیشه هشدار دهند.

از سوی دیگر باید با حضور قوی در انتخابات مجلس مانع ورود نمایندگان تفکر سودازده به خانه ملت شوند. باید برای انتخابات مجلس هم به کلید پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری پایبند بود که همان در اولویت قراردادن منافع ملی است. حجاریان درباره انتخابات ریاست‌جمهوری 92 می‌گوید: «موضوع اصلی «منافع ملی» بود؛ موضوعی که همه باید به آن ملتزم باشند، اما احمدی‌نژاد ظاهرا درعملکردش به آن التزام نداشت. زمان جنگ، همه در یک سنگر بودند. چپ و راست وجود نداشت؛ مصلحت کشور و منافع ملی ایجاب می‌کرد همه کنار هم بایستند. الان هم اگر داعش به سوی مرزهای ایران نظر داشته باشد، همین اتفاق قطعا خواهد افتاد.» بنابراین باید بار دیگر منافع ملی درصدر و برای پیروزی با میانه‌روهای رقیب و اعتدال‌طلبان ائتلاف کرد. در انتخابات 92 همگان شاهد بودند بسیاری از اصولگرایان مانند ناطق نوری به روحانی رای دادند چون از او شناخت خوبی داشتند و در حالی که تصور می‌شد برخی دیگر به سعید جلیلی رای خواهند داد آنها هم به روحانی رای دادند تا از حمایت‌های هشت‌‌ساله خود از سودازدگان اعلام برائت کرده و چهره‌ای جدید از خودشان نشان دهند. اکنون با توجه به تلاش‌های طیف سودازده برای بازگشت باید بیش از پیش برای حضور میانه روها و اصلاح‌طلبان به مجلس دهم تلاش کرد.