تعليق اوكراين براي سوريه

(روزنامه جوان - 1394/06/22 - شماره 4625 - صفحه 15)

هشدار‌هاي مكرر امريكا مانع تقويت حضور نظامي روسيه در سوريه نشده و كرملين در تازه‌ترين اقدام، ضمن انتقال سامانه موشكي پيشرفته اس.‌اي - 22، تصميم گرفته از هفته آينده رزمايشي دريايي در نزديكي سواحل سوريه در مديترانه برگزار كند. منابع نظامي مي‌گويند نيروهاي واكنش سريع روسيه به سوريه رسيده‌اند و در پايگاهي در نزديك شهر دمشق مستقر شده‌اند و جبهه گرفته‌اند. به اين ترتيب، در حالي كه تا همين چند هفته قبل، منابع ديپلماتيك مي‌گفتند تحركات براي دستيابي به يك راه حل ديپلماتيك در سوريه بيشتر شده ولي حالا محور اصلي تحليل‌ها، تقويت حضور نظامي مسكو در سوريه است.

منابع آگاه ديروز به رويترز گفتند مسكو مي‌خواهد سامانه موشكي ضد جنگنده اس. اي- 22 به سوريه تحويل بدهد. اس.‌اي - 22، يك سامانه موشكي مختلط كوتاه برد و ميان برد براي هدف‌گيري جنگنده‌هاست و توانايي دفاع موشكي سوري‌ها در مقابل جنگنده‌ها و بالگردهاي نظامي را به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌دهد. روزنامه اسرائيلي هاآرتص، استقرار اين سامانه موشكي را «برهم زننده بازي (Game change)» تعبير كرده است.

ديروز همچنين، منابع مطلع به خبرگزاري فرانسه گفتند كه مسكو به دولت قبرس اطلاع داده تصميم دارد هفته آينده رزمايشي دريايي در نزديكي سواحل سوريه در درياي مديترانه برگزار كند. اين دو اقدام روس ها، حدود يك هفته بعد از انتشار گزارش‌هاي غير رسمي درباره تأسيس پايگاه جديد روس‌ها در لاذقيه منتشر شد. اين پايگاه در منطقه «حميميم» در جبله، نزديك لاذقيه قرار گرفته و شامل بخشي از فرودگاه بين‌المللي باسل الاسد و زمين‌هاي گسترده پيرامون آن نيز مي‌شود.

تأسيسات زيربنايي فرودگاه و اردوگاهي كه خلبانان و نظاميان مختلف روس را در خود جاي داده نيز شامل پايگاه جديد است. برآورد‌هاي اوليه اين است كه تعداد نيروهاي روسي حاضر در اين پايگاه به عدد هزار نظامي مي‌رسد ولي برخي منابع مي‌گويند كه تعداد نظاميان روس به احتمال قوي از اين رقم هم عبور مي‌كنند و به 3 هزار نفر خواهد رسيد. پيش از اين تحولات، روسيه جنگنده‌هاي پيشرفته ميگ-31 نيز به سوريه تحويل داده بود؛ جنگنده‌هايي كه منابع نظامي مي‌گويند توانايي نيروي هوايي دمشق را تا دو برابر افزايش مي‌دهد.

توافق محرمانه تهران- مسكو

باراك اوباما رئيس‌جمهور امريكا در واكنش به تقويت قواي نظامي روسيه در سوريه گفته كه افزايش حمايت نظامي روسيه از سوري‌ها به درخواست بشار اسد انجام شده زيرا به گفته اوباما، اسد در حال از دست دادن كنترل سوريه است. رئيس‌جمهور امريكا در سخنراني خود در پايگاه نظامي فروت ميد در شرق امريكا در واكنشي كم سابقه به روس‌ها گفته: اين پيام را به روس‌ها مي‌دهيم كه شما نمي‌توانيد راهبردي را در سوريه ادامه دهيد كه محكوم به شكست است. وي تأكيد كرد: به رغم افزايش حضور نظامي روسيه در سوريه، واشنگتن مسير عمليات خود عليه داعش را در عراق و سوريه تغيير نخواهد داد.

دولت اوباما از متحدان خود خواسته اجازه ندهند هواپيماهاي مظنون به حمل تسليحات به سوريه از آسمان آنها عبور كنند ولي بسياري از اين كشورها از جمله عراق گفته‌اند كه اجازه پرواز به هواپيماهاي روس را خواهند داد. سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه هفته قبل در گفت وگوي تلفني با جان كري در واكنش به ابراز نگراني امريكايي‌ها به صراحت گفت: مسكو براي ارائه كمك‌هاي نظامي به سوريه هيچ گاه ترديد نكرده و «ديميتري پسكوف» سخنگوي كاخ رياست جمهوري روسيه نيز ديروز گفت كه تنها ارتش سوريه قادر به مبارزه با گروهك تروريستي داعش در خاك سوريه است و براي اولين بار ضمن تأييد رسمي حضور كارشناسان نظامي روسيه در سوريه گفت: «هدف از اين حضور، آموزش نظاميان سوري در زمينه استفاده از سلاح‌هاي ارسال شده به اين كشور است.»

هنوز در باره اينكه چرا روس‌ها بعد از چند هفته پيگيري تنگاتنگ روندهاي ديپلماتيك، حضور نظامي خود در سوريه را به شكل قابل توجهي تقويت كرده‌اند، اتفاق نظر وجود ندارد. شبكه امريكايي فاكس نيوز گزارش كرده تقويت حضور نظامي روسيه در سوريه بخشي از توافق محرمانه بين ايران و روسيه بعد از سفر چند هفته قبل قاسم سليماني فرمانده سپاه قدس ايران به مسكو است. منابع اسرائيلي نيز همين روايت را معتبر مي‌دانند و يك مقام مطلع در گفت و گو با بيزينس اينسايدر گفته كه روسيه به همكاري با ايران براي تلاش بي‌سابقه‌اي با هدف محافظت از نظام بشار اسد و جلوگيري از سقوط آن پيوسته و همزمان با افزايش حضور نظاميان روس، فرمانده سپاه قدس پاسداران جمهوري اسلامي ايران نيز طي چند روز گذشته صدها نيروي زميني وارد سوريه كرده است.

چرخش به سوريه

اينكه چرا روس‌ها در چنين شرايطي كه معادلات ميداني چندان به ضرر حكومت سوريه نيست، تصميم به افزايش حضور نظامي در سوريه گرفته‌اند، همچنان پرسشي جدي است. منابع نظامي غربي مي‌گويند بخش مهمي از نيروهاي جديدي كه روس‌ها در خاك سوريه مستقر كرده‌اند، نيروهايي هستند كه از منطقه جدا شده كريمه در جنوب شرق اوكراين به ناوگان مديترانه‌اي روسيه منتقل شده‌اند. برخي كارشناسان از جمله بوريس زيلبرمن كارشناس مسائل روسيه و خاورميانه در بنياد دفاع از دموكراسي‌ها در گفت و گو با بيزينس اينسايدر گفته: اينكه روس‌ها نيروهاي خودشان را از كريمه به سوريه منتقل كنند، يك روند منطقي است زيرا مسئوليت ناوگان درياي سياه در مديترانه و كريمه يكي است: «اگر مثلاً روس هااز ناوگان كامچاتكا، نيرو به سوريه مي‌بردند، بي‌معنا بود.» با اين حال، برخي كارشناسان علاوه بر اينكه انتقال نيروهاي روس از كريمه به سوريه را حاوي پيام براي غرب مي‌دانند، معتقدند اين كار روس‌ها نشان دهنده «چرخش سوري(Syria Pivot) است.

آدام ريچاردت در اين باره مي‌گويد: «نشانه‌هايي وجود دارد كه روسيه عامدانه در حال «تعليق كردن» كشمكش در شرق اوكراين است و از ابتداي ماه سپتامبر، به طور قابل توجهي خشونت بين نيروهاي اوكرايني و جدايي طلبان مورد حمايت روسيه كاهش پيدا كرده است.» او معتقد است اين كار روس‌ها به معني اين نيست كه كرملين «مي‌خواهد در اوكراين يا آن منطقه، «بازي» را از دست بدهد، بلكه نيروهايي در داخل كرملين هستند كه معتقدند كشمكش دونباس، ارزش سرمايه گذاري ندارد.» به گفته او، نتيجه نظرات اين دسته كه توانسته‌اند در كرملين نظراتشان را به كرسي بنشانند، اين شده كه «سرگئي لاوروف نوعي تمايل براي بازسازي مناسبات با امريكا و غرب را ابراز كرده است.»

وي نتيجه مي‌گيرد: «اين احتمالاً تا اندازه‌اي دليل چرخش به سوريه است. در حال حاضر سوريه به لحاظ ژئوپلتيك براي روسيه از اوكراين مهم‌تر شده است. در عين حال، انگشت (روس ها) در دونباس، روي ماشه است و هر زمان كه لازم باشد مي‌تواند كشمكش را برگرداند.» ريچاردت معتقد است:« اقدامات روسيه ترجمه تلاش هايش براي تثبيت خود در خاورميانه و اثبات اين است كه روسيه مي‌تواند براي حل كشمكش خاورميانه، از قواي نظامي خود استفاده كند.»

تغيير بازي براي تل‌آويو

روس‌ها موازي با جبران منازعه اوكراين با امريكا و اروپا در سوريه تلاش مي‌كنند از سوريه به عنوان نقطه شروع گسترش نفوذ در خاورميانه استفاده كنند. نيكلاي كوزهانوف كارشناس چتم هواس لندن در گفت و گو با ان بي‌سي مي‌گويد: «رويارويي بين روسيه و غرب، روس‌ها را به خاورميانه كشيده است.» ظاهراً اولين گامي كه روس‌ها مي‌خواهند در سوريه بردارند، تلاش براي تشكيل يك ائتلاف غيرغربي براي رويارويي با داعش است. ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور سوريه هفته قبل گفت كه با تقسيم قدرت درسوريه موافق است ولي گفت: «منتظر ايجاد نوعي ائتلاف بين‌المللي براي مبارزه با تروريسم و افراط‌ گرايي هستيم.» ناظران مي‌گويند افزايش نيروهاي روس در سوريه با هدف رهبري يك ائتلاف جديد متفاوت از ائتلاف غربي كنوني عليه داعش انجام مي‌شود و ظاهراً واكنش تند امريكايي‌ها به سمت و سوي جديد روس‌ها نيز به همين دليل است.

جاش ارنست سخنگوي كاخ‌سفيد سه شنبه قبل در كنفرانس مطبوعاتي درباره احتمال رويارويي نظامي هرچند تصادفي بين روسيه با ائتلاف تحت رهبري امريكا هشدار داد و گفت: «امريكا نگران چنين گزارش‌هايي است چراكه اين اقدام ممكن است به كشته شدن تعداد بيشتري از سوري‌ها بينجامد و موجب افزايش آوارگان و حتي مقابله با ائتلافي شود كه تحت رهبري امريكا در سوريه با داعش مي‌جنگد.» منابع نظامي مي‌گويند تسليحاتي كه روس‌ها طي هفته‌هاي اخير به سوريه منتقل كرده يا وعده انتقال آنها را به سوريه داده‌اند، ضمن افزايش توان نظامي دمشق، ممكن است توازن سنتي بين ارتش سوريه با رژيم صهيونيستي را نيز تغيير دهد.

اسرائيلي‌ها هنوز به گزارش‌هاي مربوط به انتقال سامانه موشكي پيشرفته اس.‌اي - 22 واكنش رسمي نشان نداده‌اند ولي اين نگراني آنها از مجاري غير رسمي قابل رصد كردن است. آموس هارل تحليلگر بخش نظامي روزنامه هاآرتص مي‌گويد: «ورود روسيه به حوزه سوريه، قواعد اين بازي را تغيير مي‌دهد.» اين روزنامه‌نگار اسرائيلي معتقد است: « اگر روسيه جنگنده‌هاي خود را به سوريه بفرستد و پايگاه نظامي جديد خود را در سوريه بگشايد، اسرائيل بايد با محدوديت‌هاي جديدي روبه‌رو شود، به خصوص اگر هواپيماهاي سوري با موشك‌هاي هوا به هوا مسلح شوند.»

http://javanonline.ir/fa/news/739537

ش.د9402612