در این بحثی وجود ندارد که ملت سوریه به دنبال سوریه جدید است و اجازه نمی دهد سوریه همانند گذشته باشد اما منظور عربستان سعودی از این«سوریه جدید»که مطرح کرده چیست؟و اگر این شکل در عمل آماده است و بر اساس پایه های دموکراسی و تکثرگرایی و برابری و بخش قضایی عادلانه و مستقل باشد پس چرا در کشورهای عربی و در ابتدای آنها عربستان سعودی عملی نمی شود؟
عربستان سعودی مدعی است که به دنبال سوریه جدید است اما مساله اساسی که وجود دارد هر کشوری که عربستان در آن دخالت نظامی یا سیاسی کرده و به دنبال تغییراتی بر اساس خواسته های خود بوده مانند یمن و عراق و دیگر کشورها شاهد ظایفه گرایی و اختلاف نژادی است.
«عبدالباری عطوان»نویسنده و تحلیلگر عرب در تحلیلی نوشت:پس از تاخیر چهار روز بالاخره دور نخست از مذاکرات ژنو برای حل بحران سوریه با حضور بیشتر گروه ها و احزاب در کنار هیأت مذاکره کننده دولت سوریه به ریاست آقای«بشار الجعفری»آغاز شد.
گنادی گاتیلوف معاون وزیر خارجه روسیه تاکید کرد که مذاکرات مستقیم نخواهد بود و استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه نقش مذاکره کننده را بازی می کند و ایده های مطرح شده را میان دو طرف منتقل می کند.وی تصریح کرد که هیچ گونه پیش شرطی وجود ندارد.
هیات کمیته عالی به وجود آمده از کنفرانس ریاض شنبه شب به ریاست ریاض حجاب با یک هواپیمای اختصاصی سعودی و پس از سه روز این پا و آن پا کردن به ژنو رسید.این هیات پس از فشارهای زیاد که آخرین آنها اصرار سازمان ملل و فرستاده ویژه اش بر برگزاری کنفرانس در موعد آن «با کسانی که حاضر شوند»برگزار می شود و در انتظار هیأت ریاض نمی ماند.
کمیته عالی مذاکرات نیز هیچ راهی پیش روی خود به جز رفتن به ریاض ندید زیرا مخالفتش به معنای خسارت و از دست دادن دو قطب بزرگ در فرایند سیاسی که منتهی به راه حل سیاسی برای بحران می شود یعنی آمریکا و روسیه است و این در تهدید آشکار آقای حجاب توسط جان کری وزیر خارجه آمریکا هنگامی که دو هفته پیش در ریاض دیدار کرد،آمده بود.وزیر خارجه آمریکا حجاب و هیات مذاکره کننده اش را تهدید کرد که اگر در مذاکرات ژنو شرکت نکند از حمایت آمریکا بهره مند نخواهند شد.این تهدید عنصر قاطع و سرنوشت سازی در این زمینه بازی کرد.
آقای عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان جمعه شب با هیأت مذاکره کننده و حجاب رئیس آن دیدار کرد و به آنها دستور داد که بدون درنگ به ژنو بروند زیرا جایگزین های نرفتن در سایه تفاهم روسیه و آمریکا و حمایت سازمان ملل از این تفاهم وحشتناک هستند، هم برای طرف سعودی و هم برای طرف سوری معارض.
همانطور که هیات معارضان سوری تصمیم تردیدآمیزش در پذیرش مشارکت در نشست ژنو را این چنین پوشش داد که تضمین های بین المللی و سازمان ملل برای آزمودن جدیت نظام حاکم بر سوریه اعلام کرد وزارت خارجه عربستان سعودی نیز همین را کار کرد هنگامی که بیانیه ای صادر کرد و در این بیانیه که سخنگوی آن (که به نظر می رسد خود آقای الجبیر است)جمعه شب خواند، عربستان بر موضع خود در حمایت از معارضان سوریه و راه حل سیاسی متکی بر بندهای بیانیه «ژنو1»است و قطعنامه شماره 2254 شورای امنیت که بر تشکیل دولت انتقالی که اداره امور کشور را به عهده بگیرد و قانون اساسی جدید تدوین کند و بر انتخابات به منظور رسیدن به سوریه جدیدی که هیچ جایی برای بشار اسد در آن وجود ندارد نظارت کند،شامل آن شده است.
چهار کلمه در بیانیه آمده که نمی توان به راحتی از آنها گذشت و درباره آنها درنگ نکرد زیرا دو تا از آنها جدید و دو تای دیگر طی سال گذشته تکرار شده است و آنها«سوریه جدید که در آن بشار اسد جایی ندارد.»
این کلمات نیاز به ارتش کاملی از سیاستمداران و ژنرال های نظامی برای تفسیرش دارد و در نهایت برای عملی کردن آن در واقعیت نیاز به تدوین«نقشه راه»است عملی کردنی که نیاز به چند دهه دارد؛اگر چه نگوییم ممکن است بیشتر زمان نیاز داشته باشد.
عربستان سعودی به دنبال کدام «سوریه جدید» است و هویت آن چگونه خواهد بود و طبیعت نظام آن چطور؟آیا همانند نظام حاکم بر عربستان سعودی و نسخه ای دیگر از آن خواهد بود یا مانند«عراق جدید»یا «لیبی جدید»:یا نه«یمن جدید»؟همه این کشورها شاهد دخالت نظامی و سیاسی سعودی ها بود و دخالت در این کشورها (به ویژه موردی مانند یمن)نقش اساسی در رسیدن شان به شکاف های طایفه ای و نژادی و منطقه ای داشته و دارد.
در این بحثی نداریم که ملت سوریه به دنبال سوریه جدید است و اجازه نمی دهد سوریه همانند گذشته باشد اما منظور عربستان سعودی از این«سوریه جدید»که مطرح کرده چیست؟و اگر این شکل در عمل آماده است و بر اساس پایه های دموکراسی و تکثرگرایی و برابری و بخش قضایی عادلانه و مستقل باشد پس چرا در کشورهای عربی و در ابتدای آنها عربستان سعودی عملی نمی شود؟
عبارت سوریه جدید ما و دیگران را به یاد عراق جدید می اندازد که غرق در باتلاق اختلاف های طایفه ای و نژادی است و هویت ملی آن غایب شده است.
مساله اکنون بقا یا کناره گیری اسد از قدرت نیست بلکه مساله بقای یا عدم سوریه و تجزیه آن به چند کشور کوچک است و این نقطه از اذهان همه کسانی که در بحران سوریه به لحاظ نظامی یا سیاسی دست دارند غایب است،و حتی طرح الف که نیروهای حامی معارضان مسلح در پیش گرفتند یعنی تغییر نظام ،پس از گذشت پنج سال در حال از بین رفتن است و این طرح دیگر در عمل مطرح نیست و همه بر سر بقای نظام و نهادهای آن توافق دارند و اختلاف با شرم و حیا بر سر رأس آن است آن هم فقط در رسانه ها اما تقریبا همه در سخنان شان در اتاق های بسته تا کنون بقایش را قبول دارند.
راه حل سیاسی در سوریه از زمان حضور نظامی روسیه با قدرت در سوریه به سود راه حل نظامی عقب می نشیند و نشانه های این معادله با پیشروی ارتش سوریه در دو جبهه شمالی و جنوبی(درعا)طی هفته های اخیر با حمایت هوایی روسیه خود را نشان داده است؛امری که به نظام سوریه و رهبرانش اعتماد به نفس داده و این اعتماد به نفس در مذاکرات ژنو و آینده آن به شکل های مختلف بازتاب پیدا کرد.
امکان ندارد که سوریه جدید وجود داشته باشد که الگو و دموکراتیک باشد مگر آن که عربستان جدید،مصر جدید،الجزایر جدید،مراکش جدید و کشورهای حاشیه خلیج فارس جدید باشد و هیچ استثنایی برای هیچ کشوری وجود ندارد و به لطف دخالت های نظامی و عربی خارجی،سوریه جدید تبدیل به عراق جدید و یمن جدید و مصر جدید و لیبی جدید می شود زیرا این جایگزین گسترش پیدا می کند و عنوان برجسته آن هرج و مرج خونین در همه منطقه عربی است.
نشست های ژنو فقط برای به دست آوردن زمان و تلاش برای اداره بحران سوریه است و نه حل آن و حال و روز آن بهتر از نشست های مربوط به همتاهای فلسطینی و لیبی و یمنی نیست و بقیه را به فهم خودتان واگذار می کنیم.
منبع: جماران
