حماسه خیبر

حماسه و جهاد / امیر سید حسین محمدی‌ ودود*

عملیات خیبر اولین عملیات آبی خاكی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بود كه از تاریخ 3/12/1362 شروع شد و تا تاریخ 10/12/ 1362 به مدت 8 روز به طول انجامید. این عملیات، اساس طرح‌ریزی نبردهای گسترده بدر، والفجر8 و كربلای‌5 را توسط طراحان نظامی پایه‌گذاری كرد. دشمن بعثی تصور عملیات گسترده در هورالعظیم را نداشت و همین امر باعث گردید كه عراقی‌ها جزایر مجنون شمالی، جنوبی و شرق دجله را با استعداد كم‌تر ازچند گردان پدافند نماید.

عراق هرگز گمان نمی‌کرد رزمندگان اسلام در منطقه‌ی هورالعظیم که اغلب پُر از بیشه‌زار، آب و گل و لای بود، بتوانند هجومی را طراحی و اجرا نمایند. این عملیات عظیم برخلاف تصورات فرماندهان عراق در محورهای شمالی جزایر مجنون، با غافلگیری اجرا گردید و آنان به اجبار عقب نشستند.

مسئولان و فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی ایران پس از مطالعات فراوان عملیاتی بر علیه ارتش عراق، بالاخره منطقه هورالعظیم، جزایر مجنون و مناطق شرق دجله را برای حمله رزمندگان اسلام انتخاب کردند. طرح عملیات خیبر، بسیار جسورانه و بلندپروازانه بود و رزمندگان اسلام در اسفند ماه سال 1362 به دنبال محاصره‌ی سپاه سوم قدرتمند ارتش عراق و به دو نیم کردن نیروهای بعث عراق در جنوب بودند.

در این نوشتار خُرد، به بررسی آماری از این عملیات مهم می‌پردازیم :

5 قرارگاه كربلا متشكل از دوازده لشكر (6 لشكر از نیروی زمینی ارتش و 6 لشكر از نیروهای سپاه پاسداران) عملیات خیبر را در تاریخ 3/12/1362 با رمز" یا رسولالله (ص) "در دو محور انجام دادند.

محوراول: در مسیر طلائیه با عبور از هورالعظیم توسط قایق‌های سبك غواصان و به دنبال آن نصب پل‌های شناور به طول 13 کیلومتر و تصرف جزایر مجنون شمالی و جنوبی.

محور دوم: در منطقه پاسگاه زید و شلمچه با عبور از شط‌العرب و تصرف بصره..

منطقه‌ عملیات‌: جبهه‌ی جنوبی خوزستان؛ منطقه‌ی هورالهویزه و جزایر مجنون، مناطق استان‌های بصره و العماره در عراق.

اهدف عملیات‌: عبور از هور و تأمین جزایر مجنون شمال و جنوبی و تهدید منطقه بصره از شمال.

وسعت منطقه‌ تصرف شده‌: 1100 كیلومتر مربع.

اینک شرح مختصری از حماسه خیبر:

با پیام آیت‌الله طاهری (نماینده‌ی امام(ره) و امام‌جمعه‌ی اصفهان)، سرهنگ (سپهبد شهید) توپخانه علی صیاد شیرازی (فرماندهی نزاجا) و برادر(سرلشکر) محسن رضایی (فرمانده سپاه پاسداران)؛ عملیات خیبر با رمز مبارک "یا رسولالله (ص) لاحول و لا قوه الا باالله العلی العظیم ان تنصروا الله ینصركم و یثبت اقدامكم، یا رسول الله(ص)، ید واحد باشید و با قدرت واحد بر دشمن بتازید،" و با استعانت از ذات اقدس الهی در منطقهی شرق بصره آغاز شد.

قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در منطقه‌ی عملیاتی جنوب، كنترل و هدایت قرارگاه‌های كربلا و نجف را در عملیات خیبر عهده‌دار بود. این قرارگاه مأموریت داشت در 3 اسفند 1362 در جنوب، تك نموده و هدف‌های حمد، توحید، نصر، فلق و فتح را تصرف و در ساحل نزدیك، رودخانه‌ی اروند را تأمین کرده و نیروهای عراقی را منهدم نماید و بنا به دستور با عبور از اروندرود، شهر بصره را تأمین کند.

خلبانان شجاع نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در عملیات خیبر با عملیات‌های مختلف هوایی (جنگ هوایی، بمباران مواضع توپخانه و تجمع تانک‌ها و نیروهای ارتش بعث عراق) ضربات بسیار شدیدی را به نیروهای پاتک کننده ارتش عراق در پشتیبانی از عملیات رزمندگان اسلام در این عملیات وارد کردند.

قهرمانان دلاور نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در عملیات خیبر، همپای رزمندگان قهرمان نیروی زمینی ارتش و سپاه پاسداران و سایر رزمندگان جانبرکف اسلام شرکت داشت و جابه‌جایی نیروهای رزمنده و تجهیزات ارتش و سپاه را در شرایط بسیار سخت عملیاتی، داخل آب‌های وسیع جزایر مجنون شمالی و جنوبی با استفاده از هاورکرافت، قایق‌های سبک و سنگین خود و با هدایت تکاوران و نیروهای متخصص نیروی دریایی به نحو شایسته‌ای به سرانجام رساندند.

یك روز قبل از انجام عملیات خیبر، رزمندگان اسلام وارد هور شدند و در داخل آبراه‌ها تا حد امکان با غافلگیری پیشروی كرده و پس از ابلاغ رمز عملیات، در ساعت 21:30 سوم اسفند 1362 عملیات خیبر را برای نابودی خصم زبون آغاز کردند.

ارتش متجاوز بعث عراق به‌صورت گسترده‌ای انواع مختلف مواد شیمیایی کشنده را از کشورهای غربی و منطقه‌ای دریافت کرده بود. در این میان کشور آلمان با بیشترین آمار فروش سلاح و مواد مرگبار شیمیایی(92 شرکت آلمانی) در صدر قرار داشت و کشورهای دیگری مانند شوروی سابق با چهل شرکت، امریکا با 22 شرکت، انگلیس با 23 شرکت ، فرانسه با 21 شرکت، اتریش با 18 شرکت، ایتالیا با 15 شرکت، سوئیس با 13 شرکت، بلژیک با 11 شرکت، اسپانیا با 7 شرکت، کره جنوبی با 5 شرکت، هند با 4 شرکت، ، چین با 3 شرکت، ژاپن با 3 شرکت و همچنین تعدادی از شرکت‌های آرژانتینی، برزیلی، مصری و اردنی در رتبه‌های بعدی اعطای تسلیحات کشتار جمعی به عراق قرار داشتند.

به دستور مستقیم صدام با تحریک کشورهای مدعی حقوق بشر و دموکراسی مانند امریکا، شوروی سابق و سایر کشورهای غربی و مرتجع منطقه؛ در عملیات خیبر به طور بی‌سابقه‌ای از سلاح‌های شیمیایی کشنده برعلیه رزمندگان اسلام استفاده شد.

در عملیات خیبر، خلبانان تیزپرواز هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار پرواز شبانه را بدون استفاده از تجهیزات ناوبری انجام دادند. آنها با 1291 ساعت پرواز و با استفاده 98 فروند بالگرد، 1691 مجروح را تخلیه و19400 نفر را ترابری و 170 تُن بار را حمل كردند.

هلیبرن شبانه‌ نیروهای قرارگاه نجف (تلاش اصلی) در شب اول عملیات خیبر توسط خلبانان دلاور شنوك و 214 از منطقه‌ی عمومی جفیر و پیاده نمودن آن‌ها درمحله‌ای از قبل تعیین شده و درگیر شدن آن‌ها در جزایر مجنون و محورهای العزیز و القرنه و قطع جاده العماره و بصره، از نظر پروازی دارای اهمیت خاص و فراوانی در جنگ‌ها می‌باشد.

نیروهای رزمنده و ولایت‌مدار نیروی زمینی ارتش و سپاه پاسداران در سوم اسفند 1362 با دوازده لشکر از زبده‌ترین یگان‌ها (6 لشکر از نیروی زمینی ارتش شامل لشکر‌81 زرهی، لشکر‌77 پیاده، لشکر‌28 پیاده، لشکر‌21 پیاده، لشکر‌16 زرهی، لشکر‌92 زرهی و تیپ‌‌55 هوابرد و 6 لشکر از سپاه پاسداران شامل لشکر7 ولی عصر(عج)، لشکر14 امام حسین (ع)، لشکر‌31 عاشورا، لشکر‌27 محمد رسولالله(ص)، لشکر 8 نجف و لشکر‌17 علیبن ابیطالب (ع) و تیپ‌72 زرهی محرم و تیپ‌10 سیدالشهدا(ع)) تحت امر قرارگاه‌های نجف و کربلا از 6 محور اصلی در جبهه‌ای بسیار گسترده (از شمال هویزه و از جنوب در نزدیکی پاسگاه زید) به یکی از بزرگترین عملیات آفندی خود در جنگ تحمیلی برعلیه عراق دست زدند.

نیروهای پیشرونده‌ ارتش اسلام در شمالی‌ترین نقطه‌ی منطقه‌ی عملیاتی خیبر، به اندازهای سریع پیش رفتند که پس از مدت کوتاهی، به رودخانه‌ی دجله رسیدند و شهرهای العزیز و القرنه را آزاد كردند و بر جاده استراتژیک بصره _ بغداد مسلط شدند.

در شهر العماره نیز توسط ارتش عراق وضعیت فوق‌العاده اعلام شد. ارتش عراق ناگهان متوجه شد که جنوب کشورش در حال اشغال توسط رزمندگان پرتوان ایران اسلامی است. بنابراین خیلی سریع دست به اعزام گسترده‌ی نیرو در محورهای مختلف زد. لشکرهای‌10‌، 8 ، 6، 5‌، 3 و گارد ریاست جمهوری عراق بیدرنگ با تمرکز بر بخش‌های مختلف جبهه‌ها، درحالی‌که از آتش بسیار سنگین توپخانه پشتیبانی می‌شدند؛ به میدان كارزار با رزمندگان اسلام آمدند.

نیروهای عراقی با استفاده از سپاه سوم خود در منطقه‌ی طلائیه و پاسگاه زید، مانع پیشروی رزمندگان اسلام شدند. در طلائیه با توسل به آتش سنگین و مرگبار خود، تقریباً مانع هرگونه پیشروی نیروهای رزمنده‌ی ایرانی در مسیر محور و جاده‌ی استراتژیک بصره العماره بغداد شدند.

عراقی‌ها در این نبرد، دیوانه‌وار می‌جنگیدند. چرا که می‌دانستند پیروزی در این عملیات، ایران اسلامی را کاملاً بر شهر بصره، جنوب رودخانه‌ی دجله، کل شط‌العرب و مهم‌ترین مناطق نفتی عراق در منطقه مسلط می‌کند. اوضاع آنقدر برای دو طرف حیاتی بود که تقریباً آنچه درتوان داشتند، به میدان آوردند.

نتیجه‌ی عملیات:

تصرف جزایر نفتی مجنون شمالی و مجنون جنوبی به وسعت تقریبی 200 كیلومتر مربع

تلفات انسانی دشمن: 13000 كشته و زخمی به همراه بیش از 1000 اسیر ؛

ضایعات لجستیکی دشمن: انهدام 317 دستگاه تانك و نفربر و خودرو و همچنین 7 فروند هواپیما و 9 فروند بالگرد ؛

غنایم بدست آمده از دشمن: تعداد 40 دستگاه تانك و نفربر، 20 دستگاه خودرو و ده‌ها عرّاده توپ پدافند هوایی و تعدادی زاغه‌ی مهمات به همراه مقادیر فراوانی تجهیزات.

در این عملیات سرداران سرافرازی همچون شهید حاج محمد ابراهیم همت، فرمانده پرآوازه لشگر 27 محمد رسول الله در تاریخ 12 اسفند به دیدار معبود شتافت تا خون پرحرارتشان حماسه‌ای دیگر را در سرزمین مجنون و هورالعظیم رقم بزند.

* مشاور نظامی فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران

انتهای پیام/