هر كاري كه مي‌كنم در كشورم برايم هزينه دارد

(روزنامه اعتماد - 1394/07/16 - شماره 3362 - صفحه 12)

* آيا مي‌دانستيد اوباما قصد دارد با شما دست بدهد؟

** خير، اصلا مرسوم نيست كه رييس يك حكومت براي دست دادن با يك وزير خارجه برنامه‌ريزي كند. اينكه يك رييس‌جمهور در اين باره برنامه‌ريزي كند يك كسر شأن براي خود وي محسوب مي‌شود. اوباما دو ساعت پيش از آن در مجمع عمومي سخنراني كرده بود و ما انتظار نداشتيم كه به سالن مجمع عمومي باز گردد. در حالي كه من در حال خروج از سالن بودم باراك اوباما به دليلي كه من نمي‌دانم در حال ورود به سالن بود و ما تنها با يكديگر روبه‌رو شديم. نظر من چه در مصاحبه‌هاي رسمي و چه در گفت‌وگوهاي غيرقابل انتشار اين است كه اين رويارويي يك تصادف بود.

* آيا اين مساله پيامدهايي براي شما در كشورتان خواهد داشت؟

** همين حالا هم هزينه‌هايي براي من در كشورم داشته است. با اين حال هر كاري كه مي‌كنم در كشورم برايم هزينه دارد. بنابراين اين يك رويداد خيلي غيرمعمول نيست.

* چرا آقاي روحاني، رييس‌جمهور ايران تمايلي به گفت‌وگو با باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا نداشت؟ مسوولان كاخ سفيد اعلام كرده بودند كه علاقه‌مندند اين‌بار روحاني با اوباما ديدار كند.

** به اين علت كه ما معتقديم در حال حاضر اولويت نخست برنامه ما اجراي توافق است. نبايد كاري صورت گيرد كه شرايط پيچيده شود. آنچه براي ما مهم است محتوا است نه ظاهر، منظور من عكس گرفتن با يكديگر است.

‌* شما ١٨ ماه است كه از طرح چهار ماده‌اي درباره سوريه حرف مي‌زنيد. اين طرح به كجا رسيده است؟

** اين طرح وجود دارد اما چهار جزء دارد. اصل آن تشكيل دولت وحدت ملي، آتش‌‌بس، مقابله با تروريسم، اصلاحات اساسي و ايجاد ساختار دولت پايدار براساس نهادهاي جديد قانون اساسي است كه ايجاد شده‌اند. ما معتقديم كه اينها بايد اساس هر طرحي باشد كه مي‌خواهد براي سوريه كارساز باشد. البته هر طرحي بايد اصولي داشته باشد و هر كسي بايد احترام به حق حاكميت، تماميت ارضي، مقابله با تروريسم، فرقه‌گرايي و دخالت نكردن در امور داخلي سوريه، راه‌حل سياسي، احترام به حقوق اقليت و حقوق بشر را بپذيرد. ما فقط در حال مطرح كردن پيشنهاداتي هستيم. ما در حال ارايه پيشنهاد سختي نيستيم. ما در روند گفت‌وگو و رايزني با بازيگران مختلف منطقه‌اي و خارجي براي اين موضوع قرار داريم.

* نظر ايران درباره بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه چيست؟

** ما همواره از همان ابتدا گفته‌ايم كه اين تصميم مربوط به مردم سوريه است. ما مخالف اين مساله هستيم كه مردم و دولت‌هاي خارج از سوريه پيش‌شرط‌هايي را براي راه‌حل سياسي در سوريه بگذارند. ما هيچ پيش‌شرطي نمي‌گذاريم و معتقديم اين وظيفه ما نيست. ما معتقديم مردم سوريه بايد در اين زمينه تصميم‌ بگيرند. ما بايد وحدت ملي، آشتي ملي در بين سوري‌ها را تسريع‌سازيم و سپس بايد نتيجه‌اي را تسريع كنيم كه پايدار و دموكراتيك است و به سوري‌ها اجازه دهيم درباره اينكه چه كسي بر آنها حكومت كند و نحوه حكومت تصميم‌ بگيرند.

* آيا امريكا از اين طرح اطلاع دارد؟

** متحدان اروپايي و سازمان ملل متحد به صورت مرتبط به امريكا گزارش داده‌اند و همه آنها در اين تفكر ما شريك بوده‌اند.

* آيا روس‌ها از اين نظر شما حمايت مي‌كنند؟

** من معتقدم تفكر ما در اين زمينه بسيار شبيه يكديگر است.

* آيا بمباران سوريه توسط روس‌ها شما را متعجب نكرد؟

** لزوما خير زيرا اين نياز در تلاش بين‌المللي وجود دارد و ما خواستار تلاش بين‌المللي براي مقابله با داعش و ديگر سازمان‌هاي تروريستي مشابه نظير جبهه النصره و احرار الشام و گروهاي مشابه كه هر ساعت در سوريه به وجود مي‌آيند، شديم.

* روس‌ها در نهايت از اين حملات چه مي‌خواهند؟

** امريكا از اين حملات چه مي‌خواهد و اين براي آن است كه داعش نابود شود.

* اما اين حملات روسيه همچنين براي اين است كه بشار اسد باقي بماند يا براي تسريع يك روند است؟ من نمي‌دانم اين حركت جديد روسيه ما را به مذاكره نزديك مي‌كند يا اينكه در حال شكاف در بين كشورها و قدرت‌هاي اصلي است.

** من فكر مي‌كنم از زواياي مختلف ما را به مذاكره نزديك مي‌كند. اين وضع فرصت‌ها و همچنين چالش‌هايي را فراهم مي‌كند. اگر ما از فرصت‌ها استفاده كنيم، مي‌توانيم به نتيجه برسيم اما اگر از فرصت‌ها استفاده نكنيم فقط چالش‌هايي براي ما باقي مي‌گذارد.

* هدف نخست روسيه، داعش يا جبهه النصره نبود؟

** بود. نخستين هدف گروه جديدي بود كه از تركيب النصره و احرار الشام به نام جيش الفتح به وجود آمدند. اين گروه‌ها هر روز نام‌هاي جديدي پيدا مي‌كنند.

* درباره حضور ايران گزارش‌هايي در هفته گذشته درباره نيروهاي ايراني در سوريه منتشر شد نه فقط مشاوران نظامي.

** اين نادرست است. ما ماهيت حضور خود در سوريه را تغيير نداده‌ايم و همچنان مشاوران نظامي وجود خواهند داشت نه چيز ديگر. من دقيقا اين مساله را بررسي و اطمينان يافتم كه به اين صورت بوده است.

‌* اما ايران از دخالت روسيه در سوريه حمايت مي‌كند.

** ما از دخالت هر كسي عليه داعش به شرط اينكه جدي باشد، حمايت مي‌كنيم. مشكل ائتلاف بين‌المللي اين بود كه هرگز جدي نبودند، زيرا با موانع سياسي در هدف قرار دادن داعش مواجه بودند، ‌زيرا آنها معتقدند هدف قرار دادن داعش قبل از آنكه راه‌حلي براي بشار اسد پيدا كنند به بشار كمك خواهد كرد. بنابراين فقط نمايش ادامه دارد و به همين علت توانايي داعش در سال گذشته كاهش نيافته است.

‌* اين چه نمايشي است؟ تعداد بي‌سابقه‌اي از كشورها اكنون در سوريه دخالت نظامي دارند. ما چگونه مي‌توانيم در اين شرايط مذاكره كنيم؟

** به محض اينكه بدون پيش‌شرط آماده براي گفت‌وگو درباره سوريه باشيم، مي‌توانيم گفت‌وگوها را شروع كنيم. شروع اين گفت‌وگوها مستلزم اين است كه غرب واقعا به‌دنبال آن باشد. پيش‌بيني‌هاي آنها اشتباه بودند. آنها انتظار داشتند رمضان چهار سال قبل اسد را بركنار كنند. به جاي سه هفته، چهار سال طول كشيده است و صدها هزار تلفات برجا ماند و ميليون‌ها نفر از خانه‌هاي خود آواره شدند.

‌* باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا در سازمان ملل متحد از يك گذار مديريت شده صحبت كرد كه نخستين‌بار از اين واژه استفاده كرد. آيا شما شاهد انعطافي هستيد كه در آن امريكا فعالانه‌تر به دنبال نتيجه از راه مذاكره باشد؟

** تفاوت جديدي نيست و شما شاهد همان لفاظي قديمي هستيد. من معتقدم امريكا همچنان ملاحظاتي در منطقه دارد كه اجازه نداده است اين كشور خود را از سياست‌هاي قديمي دور كند و موجب شد كه به اين مناقشه ادامه دهد.

‌* منظورتان اتحاد با عربستان سعودي و كشورهاي حوزه خليج فارس است؟

** بله؛ توجه امريكا به نگراني‌هاي آنهاست.

‌* آيا توافق هسته‌اي راه جديدي را براي گفت‌وگوهاي بيشتر درباره سوريه، يمن، عراق و ديگر كشورهاي منطقه‌اي به شيوه غير از گذشته باز مي‌كند؟

** هنوز نمي‌توانم چنين بگويم. ما اميدواريم اجراي برنامه جامع اقدام مشترك منجر به كاهش برخي بي‌اعتمادي‌ها در ايران درباره اهداف و جهت‌هاي سياست كلي امريكا در منطقه شود. مسلما اظهاراتي كه در دو ماه گذشته شنيديم و بيشتر آنها در داخل امريكا گفته شده است به كاهش بي‌اعتمادي كمكي نمي‌كند.

* آيا شما واقعا با توجه به موانع كنگره فكر مي‌كنيد به اينكه مانع واقعي براي اجراي آن وجود داشته باشد؟

** دو راه براي اجراي يك توافق وجود دارد. يك راه اين است كه با رويكرد حداقل‌گرايانه آن را اجرا كنيد. دقيقا كاري را كه اجتناب ناپذير است، انجام دهيد و اين در ايجاد اعتماد سازنده نيست. راه ديگر اين است كه به پايان دادن تحريم‌ها به عنوان سياست اطمينان نگاه و تعامل متفاوت با ايران ايجاد كنيم. امريكا نبايد به آن به عنوان امتياز نگاه كند بلكه بايد آن را راهي براي پايداري يك توافق بسيار خوب ببيند و اگر اين كار را انجام دهند، ما علاوه بر اينكه توافق پايدار خواهيم داشت اعتماد‌سازي هم ايجاد خواهيم كرد.

‌* اما امريكا و ايران با همين رسيدن به توافق نيز صفحه ديگر را رقم زدند؟

** هنوز زود است قضاوت كنيم. من خود نيز واقعا اميدوارم دو سال عمر خود را براي هيچ چيز از دست نداده باشم و من مطمئن هستم كه جان كري، وزير امور خارجه امريكا نيز چنين احساسي دارد.

‌* دستور كار بعدي ايران و امريكا چه خواهد بود؟

** من در هر زمان يك گام برخواهم داشت اما اين گام‌ها قاطع خواهند بود و شما آثار آن را ديديد. ما گام قاطع برمي‌داريم. ما مساله هسته‌اي را با موضوعات ديگر قاطي نكرديم. برخي مي‌گويند ما بايد اين موضوع را با مسائل ديگر تركيب مي‌كرديم. ما همانطور كه گفتيد بر وعده خود بوديم و توانستيم اين مساله بسيار سخت را حل كنيم. اگر ما در يك جهت باشيم و به اجراي با حسن نيت برنامه جامع اقدام مشترك ادامه دهيم در آن صورت اين امكان را خواهيم داشت مقداري اعتماد ايجاد كنيم كه ما را قادر مي‌سازد مسائل ديگر را نيزحل كنيم.

* چه گام‌هاي قاطع ديگري وجود خواهد داشت؟

** يك گام در هر زمان خواهد بود.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=27312

ش.د9404166