دست دیپلمات‌ها در جیب سرهنگ‌ها

(روزنامه وطن امروز – 1394/08/07 – شماره 1735 – صفحه 2)

گروه سیاسی: سرانجام ایران به گفت‌وگوهای چندجانبه برای تعیین تکلیف برای آینده سوریه دعوت شد! سه‌شنبه‌ شب این خبرگزاری آسوشیتدپرس و شبکه ‌ای‌بی‌سی بودند که به نقل از مقامات آمریکایی در کاخ سفید خبر دادند آمریکا سرانجام با حضور ایران در گفت‌وگوها درباره سوریه موافقت کرد! براساس اخبار منتشر شده، دعوت رسمی برای حضور در نشست وین را روسیه به ایران گفته است. گفت‌وگوی تلفنی جواد ظریف و سرگی لاوروف در بعدازظهر سه‌شنبه و صبح چهارشنبه نیز به همین موضوع اختصاص داشته است. روز گذشته خانم مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه این خبر را تایید کرد و گفت احتمالا جواد ظریف به عنوان نماینده ایران در این گفت‌وگوها حضور خواهد یافت.

به گزارش «وطن امروز»، خانم افخم با تایید دعوت به عمل آمده از ایران برای شرکت در اجلاس یک روزه وین اتریش درباره سوریه، گفت: وزیر امور خارجه ایران در این اجلاس که روز جمعه خواهد بود شرکت می‌کند. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین گفت: در اجلاس یک روزه وین که درباره سوریه برگزار می‌شود، وزرای خارجه روسیه، آمریکا و چندین کشور اروپایی و عربی شرکت خواهند کرد. افخم اضافه کرد: هیات کشورمان و هیات‌های روسیه و اتحادیه اروپایی در وین و در حاشیه اجلاس پیرامون موضوعات مختلف منطقه‌ای و سایر موضوعات مورد علاقه گفت‌وگو و تبادل نظر خواهند داشت و احتمال می‌رود جلسه هماهنگی موضوعات هسته‌ای و چگونگی اجرای برجام میان هیات‌های 2 کشور ایران و آمریکا نیز در حاشیه نشست وین برگزار شود. همچنین قرار است حسین امیرعبداللهیان، عباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی، معاونان وزیر امور خارجه، ظریف را در این سفر همراهی کنند.

البته دیروز وزارت خارجه آمریکا نیز رسما از حضور ایران در نشست وین دفاع کرد! قائم‌مقام وزیر خارجه آمریکا گفت بدون ایران سخت است بتوان راه‌حلی را برای بحران سوریه تصور کرد. به گزارش تسنیم، آنتونی بلینکن قائم‌مقام وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگو با شبکه فرانس24 گفت بدون ایران سخت است بتوان راه‌حلی را برای بحران سوریه تصور کرد. بلینکن گفت: ما از مشارکت ایران در گفت‌وگوهای سوریه استقبال می‌کنیم، عربستان سعودی با این امر (دعوت از ایران) موافقت کرده است.

چرا آمریکا عقب نشست؟

دعوت ایران به گفت‌وگوها درباره سوریه درحالی است که پیش از این در گفت‌وگوهای ژنو یک و ژنو 2، این کاخ‌سفید بود که به‌رغم ابراز تمایل برخی طرفین و همچنین با چشمپوشی از نقش ایران در تحولات سوریه، مانع این حضور شده بود. حتی در نشست ژنو 2 که سال گذشته برگزار شده بود، گفت‌وگوهای هسته‌ای و حتی توافق هسته‌ای ژنو میان ایران و 1+5 نیز نتوانست رضایت آمریکایی‌ها را برای حضور ایران در گفت‌وگوهای سوریه فراهم کند. آمریکا پیش‌تر هم در سال 2012 با حضور ایران در گفت‌وگوها درباره سوریه مخالفت کرده بود. با این حال سرانجام پس از 3 سال، کاخ سفید با حضور ایران در نشست وین و گفت‌وگوها درباره آینده سوریه و حل بحران این کشور موافقت کرد! چرا؟ چرا کاخ سفید سرانجام با حضور ایران در پشت میز گفت‌وگوهای سوریه موافقت کرد؟

شاید برخی در ایران از روز گذشته تلاش کرده‌اند دعوت ایران به وین را نتیجه توافق هسته‌ای بدانند! در واقع اینگونه القا کنند که مذاکرات هسته‌ای دریچه‌ای است برای پذیرش ایران در مناسبات بین‌المللی! اما این موضوع یک ادعای غیرواقعی است! در واقع مذاکرات هسته‌ای نقشی در وضعیت گفت‌وگوها برای سوریه نداشته است چراکه اساسا این موضوعات در 2 کانال جداگانه قرار دارند و هیچ شاهدی برای اتصال این کانال‌ها وجود نداشته است البته آمریکایی‌ها و همچنین برخی جریان‌های دولتی در داخل ایران علاقه داشتند موضوعات منطقه‌ای نیز به گونه‌ای در پوشه مذاکرات هسته‌ای قرار می‌گرفت و با الگوی برجام، یک «برشام» هم برای سوریه حاصل می‌شد اما راهکار و ریل‌گذاری این پروژه در همان ابتدا متوقف شد.

اراده‌ای که می‌خواست برجام را به مذاکرات منطقه‌ای و بویژه مذاکره بر سر موضوع سوریه بکشاند در مرحله اول به شکست انجامید. سفر فرانک اشتاین مایر به ایران و عربستان برای ایجاد یک پل ارتباطی میان 2 همسایه برای حل موضوع سوریه، به شکست انجامید. در واقع پروژه اتصال برجام به سوریه، همان تلاشی بود که اشتاین مایر انجام داد؛ تلاشی که توسط جواد ظریف با روی باز پذیرفته شد اما در عربستان آل‌سعود با تندخویی آن را رد کرد و عادل جبیر در نشست خبری با اشتاین مایر گفت آل‌سعود از همه ظرفیت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی خود علیه ایران استفاده خواهد کرد! با شکست پروژه «پل اشتاین مایر»، در واقع کانال اتصالی مذاکرات هسته‌ای به موضوعات منطقه‌ای فشل شد. بنابراین هیچ نشانه و گزاره‌ای برای اثبات ارتباط برجام و حضور ایران در گفت‌وگوهای سوریه وجود ندارد! پس دلیل عقب‌نشینی آمریکا برای حضور ایران در میز گفت‌وگوهای وین درباره سوریه چیست؟

قرض از سرهنگ‌ها!

تغییر معادلات میدانی در صحنه نبرد نظامی طی ماه‌های اخیر در سوریه بسیار چشمگیر بوده است. 5 سال پس از آغاز بحران در سوریه، به‌رغم حمایت‌های همه‌جانبه از سوی آمریکا، فرانسه و انگلیس و همچنین با حضور مستقیم ترکیه، عربستان و قطر در میدان بحران، هنوز آنها نتوانستند به اولین هدف خود که شکست اسد و فروپاشی نظام سوریه است، برسند! در واقع منطقه شاهد این موضوع بود که ایران پشت اسد ایستاد و اسد ماند! طی ماه‌های اخیر نیز معادلات نظامی در سوریه به گونه‌ای تغییر یافت که دست برتر و ابتکار عمل در اختیار حامیان اسد و جریان مقاومت بوده است.

تدارکات و تجهیز بزرگ مقاومت برای عملیات بزرگ آزادسازی سوریه از مدتی پیش آغاز شد! عملیات «انتقام سخت» از شمال لاذقیه آغاز شد و تاکنون نزدیک به 200 کیلومتر از مناطق حساس استان حلب نیز به‌دست جریان مقاومت و ارتش سوریه افتاده است! از سوی دیگر، دعوت مستشار معروف ایران یعنی حاج قاسم سلیمانی از پوتین، برای حضور نظامی در سوریه نیز کارساز شد! روس‌ها که طی 5 سال گذشته ترجیح می‌دانند در صحنه سیاسی از بشار اسد حمایت کنند.

شرایط جدید را زود رصد کردند و متوجه شدند دژ نظامی ایران برای اسد، نفوذناپذیر است و به همین دلیل 5 سال پس از آغاز بحران در سوریه، آنها عملیات‌های هوایی خود علیه تروریست‌ها را آغاز کردند تا در پیروزی نزدیک، سهمی داشته باشند! بویژه اینکه حملات روس‌ها اگرچه به صورت کامل مطابق درخواست‌ها و مطالبات ارتش سوریه نیست - روس‌ها همزمان با حملات نظامی در سوریه با حامیان تروریست‌ها نیز مذاکراتی را آغاز کردند- اما توانسته است تا حدودی مواضع ارتش آزاد را با آسیب‌های جدی مواجه کند.

از همین رو جبهه مقابل اکنون یک جبهه آسیب دیده است. از سوی دیگر، افزایش حضور مستشاری ایران در سوریه نیز باعث تقویت و تثبیت پایه‌های نظامی ارتش و جریان مقاومت در این کشور شد به گونه‌ای که بشار اسد اخیرا طی درخواستی از ایران خواست مستشاران بیشتری برای طراحی و آغاز عملیات بزرگ آزادسازی حلب به سوریه بفرستد. اخبار روزهای اخیر و افزایش شمار شهدای پاسدار ایران در سوریه نیز به همین دلیل، یعنی حضور بیشتر برای پیروزی عملیات بزرگ آزادسازی حلب بوده است! حضور نظامی روس‌ها در سوریه در بعد دیپلماتیک نیز بسیار موثر بود و صحنه معادلات دیپلماتیک را به سود جریان حامی اسد چرخاند! در چنین شرایطی که حضور روس‌ها در سوریه، بازوی خارجی تروریست‌ها یعنی آمریکا و اروپایی‌ها را منفعل کرده بود و از سوی دیگر بر روی زمین جنگ نیز، ایران ابتکار عمل را در سوریه به‌دست گرفته بود.

عقب‌نشینی آمریکا از وضعیت گذشته کاملا قابل فهم است! چراکه کاخ سفید گفت‌وگوهای وین را یک راه فرار برای خود و خروج از باتلاق سوریه می‌داند به همین دلیل بدیهی است آنان برخلاف گذشته که مانع حضور ایران در مذاکرات سوریه بودند، اکنون صراحتا و از زبان قائم‌مقام وزیر خارجه خود بگویند بدون ایران، حل مشکل سوریه امکانپذیر نیست! البته این واقعیتی است که آنها پیش‌تر نیز می‌دانستند با این حال اکنون و به خاطر شلیک‌های پیاپی جریان مقاومت در سوریه، ناچار به اعلان آن شده‌اند! به هر حال جواد ظریف روز جمعه در حالی در وین پشت میز گفت‌وگوهای سوریه می‌نشیند که قطعا این حضور خود را مدیون جریان مقاومت در منطقه است. ایستادگی و پایداری ایران بر سر اصول خود در منطقه باعث شد دستگاه دیپلماسی فرصت حضور در گفت‌وگوهای سوریه را داشته باشد.

این قرضی است که سرهنگ‌ها به دیپلمات‌ها داده‌اند! نشریه گاردین نیز روز گذشته در تحلیلی به همین موضوع اشاره کرد. گاردین در همین راستا نوشت: دعوت طرف‌های غربی از ایران برای حضور در گفت‌وگوها بر سر آینده سوریه به معنی تغییر قابل توجه رویکرد آمریکا و متحدان عرب آن است. حضور ایران در گفت‌وگوهای سوریه همچنین سبب خشنودی بشار اسد رئیس‌جمهوری این کشور خواهد شد. حضور ایران در گفت‌وگوهای سوریه به همراه مداخله نظامی روسیه در این کشور را می‌توان نشانه دیگری از این موضوع دانست که تحولات در مسیر خود در جریان است. گاردین در ادامه نوشت: با فرض اینکه تهران این دعوت را بپذیرد - البته دلیلی وجود ندارد که چنین کاری نکند - می‌توان گفت ایران می‌تواند نقشی رسمی در کمک به تصمیم‌گیری در ارتباط با سرنوشت بحران سوریه برای نخستین بار طی بیش از 4 سال ایفا کند.

همچنین منطقی به نظر می‌رسد ایران به عنوان ثابت قدم‌ترین همپیمان بشار اسد در منطقه خاورمیانه (غرب آسیا) به صورت قابل توجهی خواستار باقی ماندن او بر سر قدرت در سوریه باشد. مطمئنا تاکنون موضع ایران اینگونه بوده است. ایران برخلاف کشورهایی که از گروه‌های شورشی ضد بشار اسد حمایت می‌کنند، رویکرد راهبردی تزلزل‌ناپذیری در قبال این بحران اتخاذ کرده است. ایران به صورت مداوم از دمشق حمایت کرده است.

گاردین در ادامه این حمایت مداوم ایران از اسد را تشریح کرده و نوشته است: نقش نظامی ایران در سوریه در سایه اما در عین حال حیاتی بوده است. ایران اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان مشاور در سوریه مستقر کرده است و از طریق حزب‌الله - همپیمان لبنانی خود - و همچنین جنگجویان داوطلبی از عراق، افغانستان و پاکستان بر روند درگیری‌ها با شورشی‌ها و تروریست‌ها در سوریه نظارت می‌کند.

گاردین همچنین نوشت: دعوت از تهران برای حضور در گفت‌وگوهای سوریه سبب نگرانی عربستان سعودی و دیگر کشورهایی خواهد شد که درباره نفوذ فزاینده ایران در عراق، یمن، لبنان و بحرین و همچنین سوریه نگران هستند. این کشورها در عین حال درباره نقش ایران در این کشورها اغراق می‌کنند. ریاض قاطعانه جلوی تلاش‌های قبلی سازمان ملل متحد را برای حضور ایران در مذاکرات سوریه گرفته بود. این حقیقت که ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی ظاهرا با این موضوع مخالفت نکرده است منعکس‌کننده عزم آمریکا، تضعیف عربستان سعودی و ناامیدی جامعه بین‌الملل درباره اوضاع سوریه است.

http://www.vatanemrooz.ir/newspaper/page/1735/2/147899/0

ش.د9404206