ديپلماسي منسجم ايراني – روسي در وين

(روزنامه جوان - 1394/08/09 - شماره 4664 - صفحه 15)

وزيرخارجه عراق بهانه غربي‌ها درباره اسد را علت شكست نخستين نشست وين دانست

پس از دو سال از شكست مذاكرات ژنو2، روز جمعه كشورهاي طرف بحران سوريه بار ديگر نشستي گسترده درباره اين بحران آغاز كردند كه نسبت به نشست قبلي درباره بحران اين كشور تفاوت زيادي دارد. آنچه نشست وين 2 را نسبت به ساير مذاكرات ديپلماتيك متفاوت مي‌كند حضور بدون قيد و شرط ايران در اين نشست و مواضع منسجم تهران و مسكو درباره آينده سياسي سوريه است.

در نشست يك روزه وين 2 وزراي خارجه ايران، امريكا، فرانسه، روسيه، مصر، اردن، عربستان، انگلستان، قطر، تركيه، امارات متحده عربي، آلمان، عراق، عمان، لبنان، چين‌، نماينده اتحاديه اروپا و نماينده سازمان ملل در امور سوريه حضور دارند. رسانه‌ها گزارش دادند كه ترتيب چينش محل نشستن وزراي خارجه حاضر در اجلاس كنوني در وين نه براساس حروف الفبا بلكه بر اساس ارشديت وزراست؛ وزرايي كه سابقه حضور در سمت وزارت خارجه را به مدت طولاني‌تري دارند در صدر جلسه و وزراي با سابقه كمتر وزارت در امتداد ميز نشسته‌اند و عادل الجبير وزير خارجه كم سابقه سعودي آخرين نفري است كه در كنار ميز نشسته است.

خبرگزاري فرانسه هم گزارش داد كه تنش‌ها بين ايران و عربستان بر مذاكرات وين در خصوص سوريه سايه افكنده است. وزير خارجه عراق پس از اين نشست اعلام كرد به دليل اختلافات بالاي طرفين مذاكرات با پيشرفت همراه نبود. در همين حال رسانه‌ها گزارش دادند كه دور بعدي نشست وين در هفته آينده با حضور دو هيئت از حكومت سوريه و معارضان برگزار مي‌شود. وزارت خارجه اتريش هم اعلام كرد در حال آماده كردن مقدمات براي برگزاري نشست مذكور در اواسط هفته آينده است. در همين حال وزارت خارجه روسيه گفته است نشست وين 2 براي سوريه روندي طولاني و پيچيده خواهد بود.

نشست متفاوت

آنچه نشست يك روزه وين 2 را متفاوت مي‌كند حضور تهران در اين نشست است. پيش از اين مذاكراتي درباره سوريه تحت عنوان ژنو1 و2 برگزار شده بود كه با موفقيت همراه نبود. خيلي از تحليلگران دليل شكست اين مذاكرات به ويژه ژنو2 را عدم حضور تهران عنوان كردند. در ژنو2 كه در اسفندماه 1392 برگزار شد، امريكا و عربستان سعودي حضور ايران را منوط به پذيرش پيش شرط بيانيه ژنو1 كردند اما ايران با رد اين پيشنهاد اعلام كرد هيچ‌گونه پيش شرطي را نخواهد پذيرفت و به همين دليل بان كي مون در عرض كمتر از 24 ساعت، تحت فشار رياض و واشنگتن دعوتنامه ايران را پس گرفت و همانطور كه پيش بيني مي‌شد بدون حضور ايران نشست ژنو2 با شكست مواجه شد.

پذيرش بدون شرط ايران

پس از تحولات اخير ميداني و شروع حملات هوايي جنگنده‌هاي روسيه از آسمان و نيروهاي مقاومت از زمين عليه تروريسم در سوريه موازنه ميداني كاملاً به نفع نيروهاي دولتي برگشته است. روس‌ها همزمان با ورود نظامي خود ديپلماسي فعالي را براي حل بحران سوريه در پيش گرفته‌اند. مسكو نقش مهمي در برگزاري وين 2 داشت و وزير خارجه اين كشور بارها اعلام كرد بدون حضور ايران نمي‌توان درباره سوريه به نتيجه‌اي دست يافت. قدرت منطقه‌اي ايران و نقش مهمي كه اين كشور در تحولات ميداني جنگ عليه تروريسم در سوريه به عهده دارد باعث شد كه سعودي‌ها و امريكايي‌ها با عقب نشيني از پيش شرط‌هاي خود اذعان كنند بدون تهران نمي‌توانند بحران‌هاي منطقه‌اي از جمله جنگ سوريه را حل و فصل كنند.

جان كربي سخنگوي وزارت خارجه امريكا روز پنج شنبه گفت: «واشنگتن براي دستيابي به راه حل سياسي عملي و پايدار بحران سوريه ناگزير به مذاكره با ايران است و اين مذاكرات فرصتي بي‌نظير براي ايفاي نقش سازنده‌تر ايران به عنوان قدرت منطقه‌اي محسوب مي‌شود.» كربي افزود: «همانطور كه رئيس‌جمهوري و وزير امورخارجه امريكا تأكيد داشته‌اند، امريكا به اين نتيجه رسيده است كه براي دستيابي به راه حل سياسي عملي و پايداربراي بحران سوريه، ناگزير به مذاكره با ايران خواهيم بود.» اما عادل الجبير، وزير خارجه عربستان سعودي پس از عقب‌نشيني از موضع خود، حضور تهران را «آزموني براي ايران و روسيه» توصيف كرد تا مشخص شود كه چقدر مصمم به يافتن راه‌حل سياسي براي جنگ داخلي سوريه هستند. او گفت: «اگر آنها (ايران و روسيه) جدي باشند، خواهيم فهميد و اگر هم جدي نباشند، باز خواهيم فهميد و ديگر وقت را با آنها هدر نمي‌‌دهيم.»

وزير خارجه كشورمان هم در بدو ورود به وين به نقش محوري ايران در حل بحران‌سوريه تأكيد كرد. محمد جواد ظريف در جمع خبرنگاران گفت: «كساني كه در تلاش‌ها براي حل بحران سوريه شركت داشتند به اين نتيجه رسيدند كه بدون حضور ايران راه حل معقول و منطقي براي سوريه وجود ندارد.» ظريف در خصوص اينكه با چه شرايطي در اين نشست شركت كرده‌ايد، تصريح كرد: «ايران يك دولت و كشور ثبات‌بخش به منطقه بوده و نمي‌شود براي حضور ايران شرطي را قائل شد و در اين نشست هيچ گاه شرطي براي حضور ايران مطرح نشده و اگر بود ما نمي‌پذيرفتيم.»

مواضع منسجم

سرنوشت بشار اسد همچنان مهم‌ترين مورد اختلاف كشورهاي درگير در بحران سوريه است. امريكا و متحدان آن بر لزوم كناره‌گيري بشار اسد از قدرت تأكيد دارند. عادل الجبير، وزير خارجه عربستان سعودي گفت كه «ايران بايد كنار رفتن اسد از قدرت را بپذيرد.» وي در ادامه تأكيد كرد: «براي رفتن اسد بايد زماني مشخص وجود داشته باشد نه يك زمان احتمالي.» لوران فابيوس وزير خارجه فرانسه بار ديگر تأكيد كرد كه «اسد بايد در مرحله انتقالي از قدرت كنار گذاشته شود.»اما متحدين دمشق تأكيد دارند كه اولويت اول بايد مبارزه با تروريسم قرار بگيرد و هرگونه تلاش براي تضعيف دولت سوريه به تروريست‌ها كمك خواهد كرد تا قدرت خود را افزايش دهند و در همين حال اين مردم سوريه هستند كه بايد درباره آينده سياسي و اينكه چه كسي بر آنها حكومت كنند تصميم بگيرند.

روسيه روز جمعه اعلام كرد كه نشست وين براي بررسي آينده «بشار اسد» نيست. در همين حال حسين امير عبداللهيان معاون عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه گزارش برخي رسانه‌هاي غربي در خصوص موافقت ايران با كنار رفتن بشار اسد از قدرت ظرف شش ماه آينده را قوياً تكذيب كرد. قبل از برگزاري نشست يك روزه وين سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه روز پنج‌شنبه با همتاي ايراني‌اش در هتل بريستول وين، محل اقامت هيئت ايراني ديدار كرده بود.

هشدار روسيه به آمريكا

در پي انتشار گزارش‌هايي مبني بر اينكه امريكا احتمالاً درصدد استفاده از نيروي زميني در عراق و سوريه است، مقامات روسيه نسبت به اين تحركات امريكايي‌ها هشدار دادند. سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه گفت: مسئله استفاده از نيروي نظامي در سوريه بدون موافقت اين كشور براي مسكو غير قابل قبول است. وي تصريح كرد: «بدون موافقت دولت سوريه هيچ ‌كس نمي‌‌تواند از نيروي نظامي در اين كشور استفاده كند.» امريكايي‌ها اخيراً مواضع خود را تغيير داده و از احتمال اعزام نيروي زميني به سوريه حرف مي‌زنند. رئيس‌جمهور امريكا ديروز از اعزام 50 نفر به‌عنوان مشاور نظامي به سوريه خبر داد. روز سه شنبه نيز اشتون كارتر وزير دفاع امريكا اعلام كرد: «واشنگتن در حال بازنگري و به روز كردن استراتژي خود در عراق و سوريه است و در صورت لزوم ممكن است به عمليات زميني مستقيم عليه نيروهاي داعش دست بزند.»

http://javanonline.ir/fa/news/750348

ش.د9404406