بازي اقليم کردستان در مناقشه آنکارا با بغداد

(روزنامه مردم‌سالاري – 1394/09/26 – شماره 3928 – صفحه 14)

در حالي که اين روزها عراق صحنه ماجراجويي جديد دولت ترکيه است، ابهامات بسياري در خصوص مواضع گروه‌هاي سياسي عراق بخصوص کردها در قبال اين اقدام آنکارا مطرح مي‌شود که نشان مي‌دهد در عراق امروز همه عراقي فکر نمي‌کنند. به گزارش ايسنا، شايد بتوان اين بحث را با سفر مسعود بارزاني، رياست اقليم کردستان عراق به عربستان سعودي، امارات و ترکيه شروع کرد. سفري که تقريبا همزمان بود با لشکرکشي ارتش ترکيه به خاک عراق که طي آن ترکيه 1200 نيرو با پشتيباني 15 تانک و 20 زره پوش در پادگان زليکان در بعشيقه از توابع استان موصل مستقر کرد.

ترکيه يا به عبارت بهتر ساختار حکمراني تحت کنترل رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور اين کشور معتقد است اين لشکرکشي به خواست دولت حيدر العبادي، نخست وزير عراق و براي آموزش نيروهاي عراقي جهت مبارزه با گروه‌هاي تروريستي بوده است اما دولت عراق بطور رسمي‌اين ادعا را رد کرده است. با همه اين‌ها ادعاي ترکيه حاوي مطالبي کليدي است، اينکه چه گروههاي از منظر دولت ترکيه در زمره گروه‌هاي تروريستي به شمار مي‌روند خود يکي از بحث‌هاي بسيار مهمي‌است که امروز سبب اختلاف جدي اين کشور با ساير کشورهاي منطقه است.

هنوز دولت ترکيه متهم است به اينکه از گروه‌هايي چون جبهه النصره، احرار الشام و داعش در سوريه و عراق حمايت مالي و تسليحاتي مي‌کند. دليل اين اتهام هم وجود دهها تونل ارتباطي زيرزميني بين ترکيه و تروريست‌ها در سوريه است که اين تونل‌ها از سوي گروه‌هاي سوري افشا شده است. مي‌توان بزرگترين آنها را در دالان‌هاي ارتباطي زيرزميني داعش با ترکيه در شهرهاي تل ابيض،‌ جرابلس، راس العين (سري‌کاني) و..... جستجو کرد. اين تونل هاي زيرزميني براي انتقال نيرو و تجهيزات از ترکيه به سوريه از سوي داعش حفر شده بودند.

البته اين همکاري تنها در تونل‌هاي انجام نمي‌شود بلکه براساس اسناد روسي، ترکيه مهمترين مرکز نفت دزديده شده عراق و سوريه است. در روزهاي قبل از بحران روسيه و ترکيه، پوتين در اجلاس جي 20 در ترکيه به صراحت از ارتباط اقتصادي ترکيه با داعش و ساير گروه‌هاي تروريستي حرف زد. کما اينکه ديديم بعد از اين اجلاس کاروان‌هاي نفتي داعش در سوريه مورد حمله قرار گرفتند.

از اين رو قطعا منظور ترکيه از «مبارزه با تروريست‌ها» در استراتژي دولت آنکارا حمله به داعش نيست.کارشناسان کرد بر اين اعتقاد هستند که دولت ترکيه در حمله داعش به اقليم از کمک به اين منطقه براي دفاع از خود خودداري کرد و اين نشان مي‌دهد آنکارا در مبارزه با داعش جدي نيست. لذا مي‌توان گفت: مقصود دولت ترکيه از تروريستها، گروههاي پراکنده‌اي از حزب کارگران کردستان ترکيه موسوم به پ.ک.ک هستند که در شهرهاي سنجار و کرکوک با داعش مي‌جنگند البته اگر نگاهي بزرگ‌تر به اهداف دولت ترکيه داشته باشيم بايد گفت دولت ترکيه در تلاش براي ايجاد ساختاري عربي- سني در سوريه و عراق است و به همين دليل مصمم به عدم عقب‌نشيني از خاک عراق است. به عبارت بهتر هدف بزرگتر تجزيه عراق و سوريه است.

لشکرکشي ترکيه با توجه به اهداف آن اگرچه از سوي تمامي‌گروه‌هاي عراقي بشدت محکوم شده است اما حزب دموکرات کردستان عراق به عنوان حزب حاکم در حکومت اقليم کردستان تاکنون موضعي در قبال آن نگرفته است. بطور تلويحي مي‌توان گفت سفرهاي مسعود بارزاني به عربستان، ترکيه و امارات نشان مي‌دهد اگر هم حکومت اقليم موافق اين لشکرکشي نباشد مخالف هم نيست.

در اقليم کردستان عراق اکنون اين سوال جدي مطرح است که اين منطقه به عنوان بخشي از عراق آيا در جبهه عراق و تمامي‌گروه‌هاي سياسي قرار مي‌گيرد يا موضع ترکيه و عربستان سعودي را برمي‌گزيند.

اينجا چند سوال ديگر نيز مطرح است: آيا اقليم کردستان عراق توان ورود يک جانبه به ائتلاف ترکيه-عربستان بدون در نظر گرفتن بغداد را دارد؟ آيا تمامي‌گروههاي کرد موافق ورود به جبهه مذکور هستند؟

دکتر محمد خورشيد، عضو کميته رهبري حزب دموکرات کردستان عراق که با شبکه تلويزيوني ان آر تي در سليمانيه صحبت مي‌کرد بر اين اعتقاد است که اقليم کردستان عراق براي کسب استقلال از عراق نيازمند حمايت ترکيه، آمريکا و يا ايران است.

اشاره اين عضو رهبري حزب دموکرات کردستان عراق مستقيما به سفر مسعود بارزاني به عربستان و ترکيه و انتخاب اين جبهه از سوي حکومت اقليم کردستان عراق است.

مواضع رسانه‌اي برخي از روزنامه نگاران نزديک به حزب دموکرات نيز اين موضوع را تاييد مي‌کند که در پايين برخي از اين موضع‌گيري‌ها را که مي‌تواند برخاسته از مشي حزب دموکرات باشد، مي‌خوانيم:

«ريبوار کريم ولي» يکي از روزنامه نگاران نزديک به حزب دموکرات کردستان عراق در وب سايت شبکه «رووداو» نزديک به اين حزب با اشاره به سفر رياست اقليم کردستان به عربستان سعودي و ترکيه مي‌نويسد: «بارزاني به پروسه سياسي در بغداد پايان داده است و هيچ اميدي هم به آن ندارد، کار درست هم همين است که بارزاني انجام مي‌دهد، بارزاني براي تقسيم سهم بعد از جنگ موصل بود که به آنکارا رفت.

آنها هم به بارزاني گفتند اگر شما قصد استقلال داريد بگذاريد به برافرشته شدن پرچم کردستان عادت کنيم. ترکيه مدتهاست در زمينه اقتصاد و انرژي همانند يک دولت مستقل با کردستان رفتار مي‌کند و آمدن ارتش ترکيه به عمق خاک اقليم هم براي دفاع از استقلال کردستان است، بغداد و بقيه هم اهداف اقدام ترکيه را درک کرده‌اند، به همين دليل خاک مرگ بر سر استقلال عراق مي‌ريزند. ترکيه ديگر نمي‌خواهد با دولت‌هاي شيعي محاصره شده باشد، دو دولت (سوريه و عراق)‌ در حال از بين رفتن هستند و تنها ايران باقي مي‌ماند».

«هيمن لهوني »روزنامه نگار کرد عراقي وابسته به حزب دموکرات کردستان نيز با توصيف ائتلاف‌هاي موجود در منطقه در صفحه شخصي خود در فيس‌بوک مي‌نويسد:

منطقه به 3 جبهه متفاوت تقسيم شده است. جبهه اول: غرب- ترکيه- عربستان سعودي و امارات: جبهه دموکراسي غربي و خوشگذراني خليج فارس

جبهه دوم: مسکو- تهران- حزب‌الله- اسد و حشد الشعبي

جبهه سوم: داعش و هم مسلکانش: جبهه بربريت و وحشي‌گري.

حال اقليم کردستان عراق کدام جبهه را انتخاب مي‌کند؟ اين روزنامه نگار با توصيف اين جبهه ها غيرمستقيم به انتخاب جبهه عربستان و ترکيه از سوي اقليم کردستان عراق اشاره مي‌کند.

اما اين بيانگر کامل مواضع اقليم کردستان عراق نيست. «هوشيار عبدالله»، رئيس فراکسيون جنبش تغيير (گوران) در پارلمان عراق در اين خصوص در صفحه شخصي خود مي‌نويسد: اين سو و آن سو مي‌شنويم که جبهه ترکيه جبهه خوشگذراني و دموکراسي است، اين نه تنها فريب خوردن است بلکه نوعي فريب ديگران هم هست چرا که ترکيه يکي از دشمنهاي سرسخت حقوق کردها در ترکيه، عراق و سوريه است.

وي چنين ادامه مي‌دهد: نمي‌خواهم به جنبه سياسي مواضع ترکيه اشاره کنم که در تاريخ دور و نزديک چه رفتارهايي نسبت به کردها کرده است،‌ جنبه اقتصادي و انرژي را هم مثال نمي‌زنم که انرژي کردها را در عراق غارت کرده است، تنها به جنبه فرهنگي سياست‌هاي ترکيه اشاره مي‌کنم که چگونه اين کشور تلاش کرده است بزرگترين ترور فکري و فرهنگي را عليه کردها انجام بدهد. حزب اتحاديه ميهني کردستان هم که شخضي چون جلال طالباني، رئيس‌جمهور پيشين عراق را در تاريخ خود دارد، با اعزام هياتي عالي‌رتبه به بغداد و دفاع از حاکميت سياسي بغداد ظرف روزهاي گذشته نشان داد که اين حزب هم به عنوان متحد ديروز حزب دموکرات، موافق سياستهاي ترکيه و عربستان سعودي و بصورت مصداقي لشگر کشي اخير ترکيه به عراق نيست و آن را نقض حاکميت سياسي عراق مي‌داند.

مواضع رسانه‌اي گروههاي کرد عراقي در خصوص تحولات منطقه نشان مي‌دهد به غير از حزب دموکرات کردستان عراق، بقيه گروه‌ها موافق سياستهاي ترکيه،‌ عربستان و امارات در عراق نيستند اما واقعيت سياسي اقليم کردستان ثابت کرده است که طراحي سياست خارجي اقليم در دستان مسعود بارزاني، رئيس اقليم و رهبر حزب دموکرات است.

اگرچه گروه‌هاي کرد عراقي به انتخاب جبهه ترکيه از سوي رياست اقليم هشدار داده‌اند اما سوال اين است، آيا اقليم که تاکنون تجربه بالايي در ايجاد بالانس سياسي داشته است کماکان توپ‌هايش را در ائتلاف ترکيه و عربستان سعودي باقي نگه مي‌دارد؟ آيا اقليم که امروز دست به گريبان بحران‌هاي متعددي از مشروعيت سياسي گرفته تا جنگ با داعش است به بحرانهاي طايفه‌اي و مذهبي در عراق هم دامن مي‌زند؟ آيا اقليم کردستان عراق مصمم است که در جبهه يک ائتلاف خارجي عليه کشوري که هنوز بخشي از آن است باقي بماند؟ آيا در حالي که ائتلاف‌هاي ضد در سوريه و عراق به صورت آشکار با هم هماهنگ عمل مي‌کنند، اقليم کردستان عراق مي‌خواهد ميدان تصفيه اين ائتلافها شود؟ سوالات مهمي‌که گذر زمان پاسخ دادن به آنها را آسان‌تر خواهد کرد.

http://mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=236855

ش.د9404491