عربستان و روز‌هاي دشوار پيش‌رو (بخش سوم)

(روزنامه اطلاعات ـ 1394/10/27 ـ شماره 26353 ـ صفحه 12)

اعدام‌هاي جمعي؛ نماد تزلزل حاکميت آل سعود

يک روزنامه آلماني با اشاره به سياست‌هاي سرکوب‌گرانه عربستان و اعدام‌هاي اخير و نيز با پرداختن به شخصيت شيخ‌نمر نوشت که چنين واقعه‌اي نشان‌دهنده اين است که تا چه حد حاکميت عربستان در معرض خطر قرار دارد. روزنامه آلماني «فرانکفورترآلگماينه» در گزارشي با توجه به اعدام‌هاي گسترده اخير در عربستان به شدت رويکردهاي اين کشور را مورد انتقاد قرار داد و اين اقدامات را نمادي از تزلزل در حاکميت اين کشور ارزيابي کرد.«راينر هرمان» نويسنده اين گزارش، عنوان «ترس بزرگ خاندان آل‌سعود» را براي مطلب خود انتخاب کرده است و نوشت عربستان با اعدام 47 نفر، تروريسم و اعتراض را همتراز هم قرار داد. خاندان سلطنتي به سياست سرکوب باز مي‌گردد و روشن شده است که چقدر حاکميت آنها در کشور در معرض خطر قرار دارد .در اين گزارش آمده است: «شيوه متداول اعدام در عربستان، گردن زدن است.

پاسخي که عربستان به اين موضوع مي‌دهد اين است که تفاوت اين اقدامات اين است که داعش اين اقدامات را به راي خود انجام مي‌دهد اما عربستان چنين مجازاتي را براي جرم‌هاي سنگين روا مي‌داند. البته عربستان مي‌گويد که افرادي که به تازگي اعدام شده‌اند يا به علت عضويت در گروه‌هاي تروريستي کشته شدند و يا اينکه متهم به اقدامات جنايي بودن اما هيچ توضيحي داده نمي‌شود که هر کس به چه روشي اعدام شده است.در ادامه اين گزارش آمده است، در ميان افرادي که به تازگي اعدام شدند، چهار نفر شيعه هم به دليل شرکت در تظاهرات‌ در فاصله سال‌هاي 2011 تا 2013 به چشم مي‌خورند. علاوه بر شيخ نمر، سه نفر ديگر نوجوان هستند.دادگاه شريعت اعتراض‌ اين افراد را مستحق مجازات مرگ دانسته است. اين در شرايطي است که برخي از اين افراد در حالي که دست‌هايشان بسته بود به دار آويخته و براي عبرت ديگران در معرض ديد عموم گذاشته‌ شدند.در سال 2014 شمار اعدامي‌هاي عربستان 90 نفر اعلام شده است و اين رقم در سال جاري در عربستان به 157 نفر رسيد.

اين در حالي است که فقط در نخستين روزهاي سال 2016، 47 نفر در عربستان اعدام شدند.آخرين‌ بار در نهم ژانويه 1980 بود که عربستان مرتکب چنين اعدام‌هاي گسترده‌اي شد. مقايسه اين موارد نشان مي‌دهد که خانواده سلطنتي عربستان تا چه حد عملکرد خطرناکي دارد.فرانکفورترآلگماينه نوشت،اعدام‌هاي جديد هشداري براي شيعه و سني است تا خاندان سعودي را چه به صورت مسالمت‌آميز و چه در قالب عمليات‌ انتحاري زير سوال نبرند. بنابر اطلاعاتي که از خارج از عربستان به دست رسيده، شيخ نمر تروريست نبود. او تنها نمادي از شيعيان عربستان و به خصوص جوانان شيعه محسوب مي‌شد و هرگز فراخواني براي اقدام نظامي نداده بود. اما خاري در پاي سران سعودي محسوب مي‌شد.

ايجاد بحران در خاورميانه

يک رسانه آمريکايي در گزارشي به اعدام جمعي در عربستان اشاره کرد و نوشت: عربستان در بازه زماني بسيار ناامني قرار گرفته بود و تصميم گرفت که از روي عمد با اعدام شيخ «نمر» در خاورميانه بحران به وجود آورد.روزنامه آمريکايي «ديلي‌بيست» در گزارشي به اعدام ‌جمعي 47 نفر به ويژه شيخ «نمر باقر النمر» روحاني شيعه در عربستان اشاره کرد و نوشت که مقامات ايراني از اعدام روحاني شيعه در عربستان خشمگين شدند و احتمالاً سعودي‌ها اميدوار بودند که ايران دقيقاً چنين واکنشي را از خود نشان دهد.

مقامات سابق آمريکا و تحليلگران خاورميانه به «ديلي‌بيست» اعلام کردند: غيرقابل تصور است که بخواهيم فکر کنيم که رياض نمي‌دانسته که اعدام شيخ نمر النمر واکنش‌هاي خشونت‌بار و محکوميت ديگر کشورها را به همراه ندارد.«متئو مک اينيس» يکي از تحليلگران سابق پنتاگون و کارشناس کنوني امور خاورميانه و يکي از اعضاي انديشکده «امريکن اينترپرايز» به ديلي بيست گفت:سعودي‌ها به طور قطع مي‌دانستند که اين اقدام آنها واکنش‌هايي به همراه خواهد داشت.طبق اين گزارش، اعدام نمر، اعتراضاتي را در ايران به همراه داشت که در نهايت منجر به آن شد که عربستان روابط ديپلماتيک خود را با رقيب ايراني‌اش قطع کند.ديلي بيست ادامه داد: عربستان پيش از اين، نمر را به تقويت دخالت ايران در عربستان متهم و تهديد کرده بود که او را اعدام مي‌کند و بارها از اجراي اين حکم جا زده بود اما چه شده است که اکنون دست به چنين کاري زده است؟اين روزنامه آمريکايي گزارش کرد: عربستان اين اقدام را زماني انجام داد که احساس مي‌کرد مقابل افزايش نفوذ ايران در عربستان و سراسر منطقه آسيب‌ پذير شده است و احتمالاً فکر مي‌کرد که آمريکا اقدام کافي براي جلوگيري از نفوذ ايران صورت نمي‌دهد.طبق اين گزارش، ايران در عراق و سوريه نقش مهمي در مبارزه با داعش ايفا مي‌کند و شيعيان در چندين مبارزه کليدي در عراق مشارکت داشتند.

از طرف ديگر تهران با مسکو ائتلافي را به وجود آورده‌اند که احتمالا به آينده سياسي سوريه و «بشار اسد» رئيس‌جمهوري سوريه شکل مي‌دهد.ديلي‌بيست ادامه داد که سعودي‌ها از ظهور ايران به عنوان يک قدرت منطقه‌اي، برآيند خوبي براي خود نمي‌ديدند.طبق اين گزارش، عربستان در بازه زماني بسيار ناامني قرار گرفته بود و اگر از ديد آنها به اين قضيه نگاه شود، اعدام شيخ نمر يک «نمايش قدرت» به حساب بيايد. «بروس ريدل» افسر سابق «سيا» و تحليلگر خاورميانه در انديشکده «بروکينگز» اعلام کرد: اعدام النمر تا حدودي ارسال يک علامت به ايران بود.وي ادامه داد: من فکر مي‌کنم آنها به دنبال واکنش ايران بودند. سلمان ريسک پذير است.اين افسر سابق سيا ادامه داد که عربستان با اعدام 47 نفر همچنين مي‌خواست به شهروندان خود نشان دهد که تاب هيچ‌گونه مخالفت سياسي داخلي را ندارد.اين گزارش همچنين نتيجه‌گيري کرد که شکاف ديپلماتيک بين ايران و عربستان نيز ممکن است راهبرد طولاني‌مدت رياض براي تضعيف تهران باشد.

در همين حال،روزنامه لس آنجلس تايمز در سرمقاله خود از موضعگيري ضعيف دولت اوباما در ارتباط با اعدام شيخ نمر انتقاد کرده و نوشته است که نه مذاکرات سوريه و نه روابط نزديک رياض-واشنگتن سهل‌گيري کاخ سفيد را توجيه نمي‌کند. روزنامه لس آنجلس تايمز در سرمقاله خود به انتقاد شديد از موضع انفعالي واشنگتن در قبال اعدام شيخ نمر باقر النمر روحاني برجسته شيعيان عربستان پرداخت و نوشته است که هيچ توجيهي براي خودداري از محکوم کردن اين اقدام وجود ندارد. اين روزنامه با «غيرانساني» و «تحريک‌آميز» خواندن اعدام شيخ نمر، نوشته است که اين اقدام به افزايش تنش با ايران منجر شد و وضعيت پيچيده بحران سوريه را بيش از پيش پيچيده کرد. لس آنجلس تايمز نوشته است: اين اقدام، مستحق محکوميتي قدرتمند از سوي ايالات متحده بود، اما اين اتفاق نيفتاد.در ادامه اين يادداشت، اتهامات شيخ نمر «کلي و مبهم» توصيف و تأکيد شده است که او «يک زنداني سياسي»، يک «ناراضي» و يک «منتقد» بود، نه آنطور که آل سعود مدعي است، يک «تروريست». لس آنجلس تايمز با بيان اينکه کاملا مشخص بود که چنين اقدامي به تحريک شيعيان در داخل و خارج از عربستان منجر مي‌شود، نوشته است که سلمان با اين اقدام نشان داد که يا به تبعات بي‌تفاوت است يا اينکه به دنبال تحريک ايران است.اين روزنامه با بيان اينکه واشنگتن در مواردي به انتقاد از وضعيت حقوق بشر در سوريه پرداخته، نوشته است،اما دولت اوباما در مواجهه با اين مورد خاص، واکنشي منفعلانه داشت.مقامات آمريکايي در واکنش به اعدام شيخ نمر به ابراز نگراني و هشدار نسبت به ايجاد اختلافات فرقه‌اي در منطقه، بسنده کرده‌اند.لس آنجلس تايمز با بيان اينکه واشنگتن از کنار رفتن رياض از مذاکرات سوريه نگران است و ضمنا مي‌خواهد حمايت خود از کشورهاي عربي پس از توافق هسته‌اي با ايران را نشان دهد، نوشته است که با اين حال نه نگراني در مورد مذاکرات و نه روابط تاريخي ميان واشنگتن و رياض واکنش سهل‌گيرانه به اعدام نمر را توجيه نمي‌کند. دولت اوباما براي چندمين بار نفهميد که چطور بايد موضع بگيرد.

افکار عمومي با ايران همراه است

روزنامه نيويورک تايمز با اشاره به اينکه اروپايي‌ها رياض را به دليل حمايت از تفکرات افراطي در شکل‌گيري گروه‌هاي تروريستي مقصر مي‌دانند نوشت: در حوادث اخير افکار عمومي بيشتر با ايران همراه بوده است. اين روزنامه در گزارشي با موضوع اعدام آيت الله نمر باقر النمر روحاني برجسته شيعه توسط عربستان سعودي، افزود: اروپايي‌ها که مدت‌هاست شاهد اقدامات ثبات‌زداي عربستان در منطقه هستند، به سرعت اين اقدام را محکوم کردند که اين مساله نشانگر نگراني آن‌ها در مورد سياست‌هاي عربستان و «نقش اين کشور در آشوب‌آفريني در خاورميانه» است.

نيويورک تايمز مخالفت کلي اروپا با مجازات اعدام را تنها يکي از مولفه‌هاي رويکرد انتقادي اخير اين کشورها در قبال عربستان دانست و نوشت:با وجود آنکه دولت‌هاي اروپايي همچنان عربستان سعودي را يک نيروي مهم و هرچند مساله‌دار، براي ايجاد ثبات در منطقه دانسته و آن را به چشم بازاري پرسود براي تسليحات و ديگر توليد اروپايي مي‌بينند، اما نظر اروپايي‌ها به طرز فزاينده‌اي نسبت به حمايت و تأمين مالي سعودي‌ها از مبلغان وهابي و سلفي که به شکل‌گيري ايدئولوژي افراطي سني که القاعده و داعش را شکل داد، کمک کرده، انتقادي شده است.«سول چان» نويسنده اين گزارش با اشاره به توافق هسته‌اي گروه 1+5 به ايران و همچنين لزوم نقش‌آفريني ايران براي يافتن راهکاري براي پايان‌دادن به بحران سوريه، نوشته است: بنابراين،‌ براي بسياري از اروپايي‌ها، ايران که زماني به دليل ادبيات ضدغربي و برنامه هسته‌اي‌اش تحريم شده بود، اکنون در مقايسه با عربستان سعودي قابل کاملا اتکا است.«راينرز هرمان» کارشناس امور خاورميانه در مطلبي در روزنامه «فرانکفورتر آلگماينه» آلمان، با هشدار نسبت به تبعات منفي اقدامات عربستان در منطقه، نوشته است: تا زماني که عربستان سعودي دائما به مقابله با ايران فکر کند، تمامي تلاش‌ها براي برقراري صلح در خاورميانه شکست خواهد خورد.

نيويورک تايمز نوشته است که مروري بر نظرات ابراز شده از سوي کارشناسان و افراد برجسته در شبکه‌هاي اجتماعي و رسانه‌ها نشان مي‌دهد که بسياري از اروپايي‌ها عربستان را مقصر شکل‌گيري تنش جديد در روابط با ايران مي‌دانند و مي‌گويند رياض با اعدام شيخ نمر اين بحران را به راه انداخت و بعد از آن بود که با حمله به سفارت سعودي در تهران و قطع روابط چند کشور عربي با ايران مساله بيش از پيش گسترش يافت. کارل نخست وزير و وزير خارجه پيشين سوئد در واکنش به اقدام عربستان در توئيتر نوشت که اعدام شيخ نمر «به نفع ثبات عربستان» نيست و تصميم به قطع رابطه با تهران «اقدام بسيار بدي» بوده است. نيويورک تايمز با اشاره به انتقادات دولت‌هاي اروپاي از اعدام شيخ نمر، نوشته است که در ميان اين کشورها انگلستان به عنوان يکي از فروشندگان اصلي سلاح به عربستان، محتاطانه‌ترين موضع را اتخاذ کرد و تنها توبياس الوود معاون وزير خارجه اين کشور به طور کلي از مجازات اعدام انتقاد کرد و در عين حال به محکوميت حمله به سفارت عربستان در تهران پرداخت.

اين رويکرد لندن با واکنش نهادهاي حقوق بشري مواجه شده است. «رپريو» از سازمان‌هاي پيشرو حقوق بشري در انگليس از دولت ديويد کامرون انتقاد کرد و گفته است که انگليس نبايد بر چنين جناياتي چشم ببندد.ولي نصر کارشناس برجسته آمريکايي مي‌گويد: از آنجا اتحاديه اروپا به دنبال بهبود روابط با تهران است، بعد از اعدام شيخ نمر و حادثه سفارت عربستان، وزنه حمايت‌ها ميان ايران و رياض، به نفع تهران سنگيني مي‌کرد. وي مي‌گويد: «اروپايي‌ها تنش کنوني را جدي مي‌دانند، اما مانند کاخ سفيد اعتقاد دارند که سعودي‌ها به دنبال مصالحه با ايران نيستند و مي‌خواهند ايران را از تمامي مباحث منطقه‌اي حذف کرده و ايران را به اقدامي وادارند که روند تعامل اين کشور با غرب مختل شود.

اين بحران توسط سعودي‌ها شکل گرفت و بعد هم رياض به سرعت دست به قطع رابطه زد، يعني کاري که مي‌تواند پاياني باشد بر هرگونه تعامل منطقه‌اي مانند مذاکرات وين براي صلح سوريه.«گوئيلامه خاوير بندر» عضو بنياد مارشال آلمان با بيان اينکه اروپايي‌ها از تشديد تنش ميان دو کشور نگران هستند، مي‌گويد: اروپايي‌ها نگران هستند که روند نزديکي به ايران لطمه بخورد. وي گفت:ايران توافق هسته‌اي را به نسبت به خوبي اجرا کرده است، بنابراين روند عادي‌سازي روابط با ايران تقريبا خوب پيش مي رود. به همين دليل عربستان سعودي مي‌خواهد قدرت‌نمايي کند.

تلاش رياض براي بقا‌ست

پايگاه آمريکايي «بيزنس اينسايدر»، اعدام شيخ‌النمر، روحاني برجسته عربستان و تنش‌آفريني‌هاي رياض را راهبرد اين رژيم براي رهايي از گرداب معضلات مختلف پيش رو دانست.انزواي بين‌المللي روزافزون عربستان و گسترش نفوذ ايران موجب شده اين کشور پادشاهي (عربستان) تلاشش براي حفظ منافع را مضاعف کند.اين تحليل را پايگاه خبري«بيزنس اينسايدر»، مستقر در نيويورک بر اساس گزارش تازه «اوراسيا گروپ»، بزرگترين موسسه ارائه خدمات مشاوره در زمينه مخاطرات سياسي گزارش داده است. «اوراسيا گروپ»، در گزارشي نوشته عربستان سعودي در سال جاري با خطر روزافزون اختلافات بي‌ثبات‌کننده روبروست و انزواي روزافزون رياض باعث خواهد شد اين کشور در سال 2016 به رفتارهاي پرخاشگرانه بيشتري در سراسر خاورميانه دست بزند.«اوراسيا گروپ» خاطرنشان کرد که تهديد اختلافات درون خانواده پادشاهي عربستان، رو به فزوني است و سناريوي درگيري‌هاي علني که قبل از رسيدن ملک سلمان به قدرت در ژانويه 2015 غيرقابل تصور بود، اکنون، کاملاً واقعي شده است.اين گزارش مي‌افزايد: منشأ کليدي نگراني بيروني عربستان ايران است که به زودي از اثرات تحريم‌ها رها مي‌شود.پايگاه بيزينس اينسايدر در تحليلي بر اين گزارش نوشته است:اين موضوع، دست‌کم تا اندازه‌اي تصميم عربستان براي قطع رابطه با ايران را تبيين مي‌کند.علاوه بر اين، «يان برمر»، رئيس اوراسيا گروپ به بيزينس اينسايدر گفت: عربستان سعودي گرفتار مشکل جدي است و آنها اين را مي‌دانند.او همچنين مشکلات اقتصادي عربستان، انزواي منطقه‌اي و جهاني را از جمله ديگر مشکلات رياض بيان کرد و افزود: آنها از اينکه با توجه به نگراني‌ها از داعش توجهات جهاني به سمت آنها متمرکز باشد نفرت دارند و مي‌خواهند کاري کنند که مشکلات منطقه، مربوط به ايران به نظر برسد، و اين چيزي است که در داخل کشور به آنها کمک مي‌کند. همه اينها افزايش تنش‌ها (بين ايران و عربستان) را دنبال دارد.

از طرف ديگر، «سوفان گروپ»، يک شرکت اطلاعات امنيتي، در نشست روزانه خود گزارش داد: اگر قرار است که اعدام شيخ نمر، ذهن جمعيت اهل تسنن در عربستان را از افزايش 40 درصدي قيمت بنزين منحرف و با نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت دشمني بيروني، آن را عامل معضلات اقتصادي معرفي کند، کافي نبوده است.

آمريکا بايد از ايران حمايت کند

يک پايگاه تحليلي آمريکايي با اشاره به اقدامات رياض براي گسترش تروريسم در جهان، نوشت: در تنش‌هاي به وجود آمده ميان عربستان و ايران، آمريکا بايد تهران را انتخاب کند.پايگاه اينترنتي پولتيکو در گزارشي به تنش‌هاي اخير بين عربستان و ايران اشاره کرد و افزود: آمريکا نبايد از عربستان جانبداري کند و منافع آمريکا بيشتر با تهران هم راستاست.طبق اين گزارش، دوست قديمي آمريکا که عربستان سعودي است، هفته گذشته يکي از گردن‌ زدن‌هاي دسته‌جمعي روزمره خود را انجام داد و در بين آنها، شيخ «نمر باقر النمر» روحاني شيعه عربستان نيز حضور داشت.اين گزارش ادامه مي‌دهد، دشمن قديمي ما ايران نيز از اين اقدام خشمگين شد و يک روز بعد نيز عربستان روابط ديپلماتيک خود را با تهران قطع کرد.پولتيکو با اعلام اين مطالب نوشت که آمريکا بايد تمامي اقدامات ممکن را براي دوري از جانبداري به کار گيرد، اما گرچه تاريخ مي‌گويد که ما بايد به سمت عربستان سعودي که همپيمان قديمي ماست، گرايش داشته باشيم، اما اگر به آينده نگاه بيندازيم، مي‌بينيم که ايران شريک منطقي‌تري است. دلايل آن ساده‌تر است: منافع امنيت ملي ايران در مقايسه با منافع امنيت ملي عربستان، به آمريکا نزديک‌تر است.

اين پايگاه تحليلي سپس استدلال کرد که طرفداري از عربستان سعودي، فاجعه‌بار خواهد بود. اين مساله صحت دارد که از نظر نظامي، عربستان و ايران در يک جايگاه قرار ندارند. با اين‌حال پولتيکو عقايد و باورهاي عربستان و ايران را مقايسه کرد و افزود که سعودي‌ها به دليل نفرت بسيار بدنام هستند. آنها اتباع خارجي را به استخدام درمي‌آورند تا کارهاي روزمره آنها را انجام دهد. کمتر سعودي پيدا مي‌شود که زندگي خود را به خاطر کشورش به خطر اندازد. براي جنگ يمن، عربستان سعودي صدها مزدور از کلمبيا را به کارگرفت.اين گزارش ادامه داد: ايراني‌ها با سعودي‌ها متفاوت هستند. اگر بدانند که باورهايشان مورد تهديد واقع شده است، حتي اگر گمان داشته باشند، به ميدان‌هاي نبرد مي آيند. اين تفاوت در احساسات ميهن‌پرستانه معني و مفهوم دارد. خاندان آل سعودي 83 سال است که به وجود آمده و ايران بيش از 2500 سال است که وجود دارد.

پولتيکو سپس نوشت: تصميم عربستان براي به وجود آوردن چنين بحراني دست‌کم با هدف وادار کردن آمريکا به جانبداري از اين کشور صورت گرفته است. حمايت از عربستان در مقابل ايران، راهي براي آسيب زدن به منافع آمريکاست.اين گزارش سپس به قدرت نفوذ ايران اشاره کرد و نوشت: ايران تا حد زيادي به جامعه شيعيان افغانستان، عراق، سوريه، لبنان و بحرين ارتباط دارد و مي‌تواند به گونه‌اي بر آنها نفوذ داشته باشد که هيچ کشور ديگري نتواند و همين مساله به ثبات در منطقه کمک مي‌کند.بنا به گزارش پولتيکو، عربستان سعودي يک کشور سرکوبگر است و از حاميان اصلي داعش، القاعده و طالبان به حساب مي‌آيد.اين گزارش سپس به تلاش عربستان براي ترويج وهابيت اشاره کرد و نوشت که ايران از اين گروههاي تروريستي نفرت دارد زيرا آنها خواستار کشتار شيعيان هستند، اما عربستان از آنها حمايت مي‌کند.پولتيکو در پايان نوشت که آمريکا منافع خود را از طريق توافق هسته‌اي سال گذشته با ايران تقويت کرد و مي‌تواند با قراردادهايي براي بهبودي روابط با ايران، منافع خود را بيش از اين تقويت کند. ايران در مقايسه با عربستان، شريک بهتري براي آمريکا به حساب مي‌آيد.          ادامه دارد...

http://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2016\01\01-16\20-19-57.htm&storytitle=%C7%DA%CF%C7%E3%9D%E5%C7%ED%20%CC%E3%DA%ED%BA%20%E4%E3%C7%CF%20%CA%D2%E1%D2%E1%20%CD%C7%98%E3%ED%CA%20%C2%E1%20%D3%DA%E6%CF

ش.د9404991