(روزنامه اطلاعات ـ 1395/02/21 ـ شماره 26435 ـ صفحه 12)
طرفهاي مذاكرات صلح سوريه در ژنو گفتگوهايي شكننده را دنبال مي كنند و همزمان درگيريهاي تازه اي ميان بازيگران بحران اين كشور پديدار شده است. اعزام نيروهاي تازه نفس تروريست به سوريه نيز بر پيچيدگيهاي اين بحران افزوده و نياز به گفت وگوها و توافقهاي منطقه اي و بين المللي در اين زمينه را افزايش داده است. به گزارش ايرنا،«باراك اوباما» رييس جمهوري آمريكا،اعلام كرد قصد دارد 250 نظامي آمريكايي ديگر را به سوريه اعزام كند.
با اين تعداد، شمار نظاميان آمريكايي در سوريه به 300 تن ميرسد. اوباما اين خبر را در جريان سفرش به آلمان و ديدار با «آنگلا مركل» صدر اعظم اين كشور اعلام كرد.مركل يك روز پيشتر، در جريان ديدار با اوباما اظهار داشته بود از ايجاد منطقه امن يا همان پرواز ممنوع براي حفاظت از غيرنظاميان در سوريه پشتيباني مي كند. وي در حالي از طرح ايجاد منطقه امن در سوريه سخن گفت كه رييس جمهوري آمريكا موثر بودن طرحِ نواحي امن، بدون تعهد بزرگ نظامي را دشوار ارزيابي كرده است. اوباما همچنين در مصاحبه اي با خبرنگار شبكه خبري «بي.بي.سي» اعلام كرد اعزام نيروي زميني آمريكا، بريتانيا يا هر كشور ديگري به سوريه براي سرنگوني دولت اين كشور، اشتباه خواهد بود.
مخالفت رييس جمهوري آمريكا با ايجاد منطقه امن در سوريه يا اعزام نيروي نظامي به اين كشور به شكلي گسترده، نشان از تلاشهاي وي براي شكل دهي به توافقي منطقه اي و بين المللي در جهت حل بحران سوريه با تكيه بر گفت وگو و مذاكرات سوري- سوري دارد. اين در حالي است كه به نظر مي رسد فشارهاي ناشي از بحران پناهجويان، دولت آلمان را مجبور به پيگيري جدي طرح تركيه در زمينه ايجاد منطقه امن در سوريه كرده است؛ موضوعي كه مي تواند بر پيچيدگي بحران سوريه و دامنه دارتر شدن آن بيافزايد.
مخالفت اوباما با ايجاد منطقه امن در سوريه نشان از نبود توافق ميان دولتهاي غربي در جهت دستيابي به راه حل مناسب براي حل بحران سوريه دارد. اين در حالي است كه گفت وگوهاي صلح ژنو ميان نمايندگان دولت سوريه و نيروهاي معارض به صورت شكنندهاي در جريان است و طرفهاي معارض تهديد به ترك گفت وگو و برهم زدن آتش بس كرده اند. تلاش نيروهاي معارض براي برهم زدن مذاكرات و تهديد به رها كردن آتش بس در شرايطي است كه جامعه بينالمللي خواهان حل فوري بحران سوريه است و آنگونه كه «استفان دي ميستورا» نماينده سازمان ملل متحد در امور سوريه اعلام كرده است، بحران اين كشور در شرايط حساسي قرار دارد و تمامي تلاشها بايد بر تداوم آتش بس و حفظ جريان گفتوگوهاي صلح متمركز شود. در كنار اين ناهماهنگيها ميان طرفهاي غربي و كارشكني معارضان داخلي در نشست ژنو، عرصه داخلي سوريه نيز به دليل برخي درگيريها بين ارتش و نيروهاي كُرد در شهر «قامشلي» پيچيدگي اوضاع سوريه افزايش يافته است.جدي شدن طرح تشكيل حكومت فدرال كردي در استانهاي كردنشين سوريه شرايط تازه اي را در اين مناطق ايجاد كرده و موجب شده است نيروهاي دفاع ملي حضور خود را در استان حسكه و به ويژه شهر قامشلي تقويت كنند؛ امري كه موجب حساسيت 2 طرف و بروز درگيريهايي ميان آنان شده است.
درگيريهاي قامشلي نشان مي دهد آرامش نسبي حاكم بر مناطق كردنشين سوريه در حال رنگ باختن است و بايد منتظر ورود ديگر بازيگران از جمله جناح وابسته به «مسعود بارزاني» رييس اقليم خودمختار كردستان عراق به تحولات سوريه و فراگيرتر شدن مسايل كردي بود. اين مساله ميتواند دامنه بازيگران بحران سوريه را فراتر از بازيگران كنوني ببرد و با توجه به حساسيتهاي منطقه ايِ برخي كشورها نسبت به مسايل كردي، دخالتها در بحران سوريه را تشديد كند .درگيريهاي قامشلي در شرايطي رخ داده كه ارتش سوريه در تلاش است نبرد بزرگي را براي آزادسازي شهر حلب آغاز كند و به همين منظور بخش بزرگي از نيروها و تجهيزات نظامي خود را اطراف حلب مستقر كرده است .
در برابر، گروههاي تروريستي «جبهه النصره» و «جيش الفتح» تلاش دارند با ايجاد درگيريهاي پراكنده در ريف حلب، تمركز ارتش را از عمليات بزرگ آزادسازي حلب منحرف كنند. درگيريهاي قامشلي مي تواند به اين هدف تروريستها كمك كرده و عمليات ارتش براي آزادسازي حلب را به تعويق اندازد. اين شرايط فرصت مناسبي در اختيار تروريستها قرار مي دهد تا از اين راه بتوانند بخشي از توان خود را بازيابند.
در اين پيوند، «وائل الحلقي» نخست وزير سوريه اعلام كرد، نزديك به 5000 تروريست تازه نفس از مرزهاي تركيه به سوريه آمده و در ريف حلب و ادلب مستقر شده اند. ورود اين تعداد تروريست به سوريه مي تواند آتش بس كنوني را با خطر شكست مواجه كند. در صورت وقوع چنين اتفاقي، برقراري مجدد آتش بس بسيار دشوار خواهد بود و بدون برقراري آتشبس مسير هرگونه راهحل سياسي براي حل بحران سوريه تنگتر ميشود. نگاهي به اين تحولات نشان ميدهد بحران سوريه به مرحله دشواري رسيده و بيش از هر زمان ديگري به تحولات منطقه اي و بينالمللي وابسته شده است. از اين رو چشمانداز حل بحران سوريه نيز بيش از پيش در گروي توافقهاي منطقه اي و فرامنطقه اي خواهد بود.
اوباما آب پاکي را روي دست مخالفان سوري ريخت
زماني که باراک اوباما در مصاحبه با بي بي سي تأکيد کرد که اعزام نيروي زميني به سوريه براي سرنگوني نظام بشار اسد اشتباه است و راهکار نظامي در دراز مدت هيچ کمکي به حل مشکلات در سوريه نميکند و تمامي چيزي که در توانش است فشار بر طرفهاي سوري براي نشستن بر سر ميز مذاکرات است، نمک بيشتري بر زخم مخالفان سوريه و حاميانشان در عربستان، ترکيه و کشورهاي عربي حوزه خليج فارس پاشيد.به گزارش ايسنا، عبدالباري عطوان، سردبير روزنامه مستقل رأي اليوم در تحليل خود درباره مصاحبه اخير باراک اوباما، رئيسجمهوري آمريکا با شبکه بي بي سي با آوردن مقدمه فوق نوشت مهم بودن اظهارات باراک اوباما درباره سوريه به اين دليل است که اين اظهارات پس از سفر چند روز قبل وي به رياض و مشارکتش در نشست سران شوراي همکاري خليج فارس و نشستش با سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان ايراد شد.به ويژه اينکه محور اين نشستها پرونده سوريه و خشم و سرزنش شوراي همکاري خليج فارس به دليل عدم مداخله نظامي آمريکا بود.
شايد اوباما ميخواهد با اين اظهارات که در لندن ايراد شد به شکل غيرمستقيم به انتقادات کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس و کم محلي پادشاه عربستان به وي و عدم استقبال از او در فرودگاه رياض پاسخ بدهد.حساب باز کردن عربستان و ترکيه روي مداخله نظامي آمريکا در سوريه براي سرنگوني نظام سوريه اصلا درست نبود. اگر اوباما قصد چنين کاري را داشت همان زمان آن را انجام ميداد که نظام سوريه را به تجاوز از خطوط قرمز و به کارگيري سلاح شيميايي عليه مخالفان در سپتامبر 2013 متهم کرد.اوباما از همان زماني که رئيسجمهوري آمريکا شد تصميم گرفت در خاورميانه مداخله نظامي نکند و وارد جنگ در آنجا نشود. اين مساله به وضوح در مصاحبه مشهور وي با مجله آتلانتيک ديده ميشد؛ زماني که وي گفت: کشورهاي عرب حوزه خليج فارس دنبال مفت خوري هستند و بهتر است به مذاکره و "صلح سرد" با ايران بپردازند.
روسيه زماني که به قانع کردن نظام سوريه به امحاي تسليحات شيميايياش و فرونشاندن خشم آمريکا متعهد شد در واقع نردبان را براي اوباما گذاشت تا از "خطوط قرمز" خود درباره سوريه پايين بيايد.اوبامايي که ميخواهد به عنوان نخستين رئيسجمهوري آمريکا که جايزه صلح نوبل را برده و در رأس قدرت است، وارد تاريخ شود ثابت کرد که در ممانعت از اتخاذ تصميماتي درباره جنگ چه در سطح منطقه و چه جهان استاد است.جان کري، وزير خارجه آمريکا نيز پيشتر در پاسخ به سؤالي از سوي يکي از فعالان مخالف سوري در لندن بر همين مساله تأکيد کرد. اين فعال گفت:چرا آمريکا هيچ کاري براي ما انجام نميدهد؟جان کري در پاسخ به وي گفت: ميخواهي به خاطر شما وارد جنگ جهاني با روسيه شوم؟
اين سخنان کاملا واضح است اما پيامي که مسئولان آمريکايي ميخواهند آن را به مخالفان و حاميانشان برسانند در مسير گم شده است يا اينکه ما اينطوري فکر ميکنيم. اگر هم پيام رسيده باشد باز هم به طور کامل درک نشده است. عقب نشيني هيات مخالفان مورد حمايت رياض از مذاکرات ژنو و ادامه مذاکرات بدون آنها يکي از دلايل و شواهد همين مساله است.
مخالفان دولت مشروع سوريه ميخواهند يا انتظار دارند واشنگتن بمبافکنهاي بي-52 خود را براي بمباران دمشق بفرستد مثل همان کاري که در عراق، ليبي و افغانستان کرد. مخالفان انتظار دارند آمريکا آنها را مثل مجاهدين افغانستان به موشکهاي ضد هواپيما مجهز کند اما حداقل تا به اين لحظه خبري از اين چيزها نبوده است.
روسيه پايگاههاي هوايي در سوريه مجهز به جنگندههاي جديد و موشکهاي اس 400 دارد؛ موشکهايي که قادرند اگر کرملين اراده کند هر هواپيماي آمريکايي را سرنگون کنند.ما براين باوريم که بعيد است هواپيماهاي غول پيکر آمريکا در زمان اوباما دمشق را بمباران کنند و بعيد ميدانيم که در صورت پيروزي يک رئيسجمهوري ديگر در آمريکا نيز اوضاع تغيير کند حتي اگر دونالد ترامپ نژادپرستي باشد که گفته است عربستان بايد بهاي حمايتي را که آمريکا از رياض به عمل آورده است، بپردازد.
رئيس جمهور آمريکا تغيير ميکند اما اعراب و نظامها تغيير نميکنند اگر هم تغيير کنند متأسفانه به عقب برميگردند.معلوم است مخالفان سوريه از تجربه فلسطين با واشنگتن به ويژه با اوباما درس نگرفتهاند. اينها تصور ميکردند که وي پس از سخنراني جدياش در دانشگاه قاهره که بر لزوم توقف شهرکسازيهاي اسرائيل و قبول راهکار تشکيل دو کشور تأکيد کرد هواپيماهاي آمريکايي را به سواحل حيفا، يافا، عکا و تلآويو ميفرستد. اما امروز وي در آستانه ترک کاخ سفيد است همانطور که جورج بوش، رئيسجمهور سابق آمريکا کاخ سفيد را ترک کرد. جورج بوشي که متعهد به تشکيل کشور فلسطين پيش از پايان دوره اول رياستجمهورياش شده بود. اما وي پس از دوره دوم رياستجمهورياش نيز هيچ کاري نکرد .اوباما فکر ميکرد ارتش سوريه از هم فرو ميپاشد و بشار اسد، رئيسجمهوري اين کشور به مسکو يا ايران پناهنده ميشود اما اين اتفاق نيفتاد.زماني که اوباما ميگويد، بزرگترين اشتباهي که در زندگي مرتکب شده مداخله نظامي در ليبي بوده است، اين به چه معناست؟
اين همان مردي است که از روز اول به خود اين قول را داد که اشتباه بوش را تکرار نکند آيا ما ميتوانيم پيشبيني کنيم که اوباما همين اشتباه را در سوريه نيز تکرار کند؟ اشتباهي که همچنان درباره آن احساس پشيماني ميکند.جواب روي ديوار نوشته شده است؛ هر ديواري که شما آن را انتخاب کنيد.
از طرفي،پايگاه تحليلي «آلترنت» در مصاحبهاي اختصاصي با «سيمور هرش» به انعکاس نظرات وي در خصوص طيف گستردهاي از موضوعات پرداخت.سيمور هرش روزنامهنگار سرشناس آمريکايي که جوايز بسياري را در اين حوزه دريافت کرده، در کتاب جديد خود تحتعنوان «قتل اسامه بنلادن»، آن را توجيهي براي «جنگ عليه تروريسم» ميداند.اوباما در مصاحبه اخير خود با شوراي آتلانتيک گفته که «سياست خارجي من يک خرابکاري احمقانه نيست».
* همانطور که شما در کتاب خود نيز آوردهايد، اوباما اساسا خواستار براندازي دولت بشار اسد بوده است. آيا اين کار تعريف حماقت نيست؟ ايجاد خلاء قدرت در سوريه که فضا را براي انواع گروههاي جهادي آزاد ميکند.
** خدا ميداند که من نميدانم هر کسي چرا دست به اقدامي خاص ميزند. من داخل سر انسانها نيستم. من ميتوانم به شما بگويم که چنين سوالي نيز از دمپسي رييس ستاد مشترک ارتش پرسيده شد که چرا من ميتوانم مطالبي درباره اقدامات پنهاني آنها بنويسم. من نميدانم چرا ما دوست داريم در شرايط جنگ سرد زندگي کنيم. روسيه يک اقدام بسيار خوب انجام داد. روسها نه تنها بمباراني که به مراتب از بمبارانهاي ما موثرتر بود، انجام دادند بلکه اقدام جالبتر و ظريفتر آنها تقويت ارتش سوريه بود. آنها بخشهاي راکد ارتش سوريه را نيز تجهيز کردند. به آنها تسليحات نوين دادند سپس بازگشته و مشغول ارائه آموزش پيشرفته به آنها شدند.
ارتش سوريه اکنون به مراتب وضعيت بهتري دارد. اسناد متعلق به وزارت خارجه به قدر کافي نشان ميدهد که ما ازسال 2003 به بعد سياستي نه چندان ظريف و نه چندان خشن را در دستور کار داشتيم، ما ميليونها دلار به گروههاي مخالف اختصاص دادهايم. ما قطعا دولت خارجي غيرحزبي در داخل سوريه نيستيم. سياست ما همواره عليه بشار اسد بوده است. ميتوانيد آن را مرور کنيد. يکي از مواردي که همراستا با تمام مشقتهايي است که درباره داعش داشتهايم؛ گروهي که تيمهاي ترور را در بروکسل و حومه پاريس به راه انداخته، اين است که از قضا فرانسه و بلژيک (و تعداد زيادي از ديگر کشورها) پس از آغاز جنگ در سوريه به افرادي که خواهان سفر به سوريه و جنگ در آنجا طي سالهاي 2011 تا 2013 بودند، ميگفتند: برو، برو، برو... بشار اسد را سرنگون کن!آنها در واقع به بسياري از مردم فشار ميآوردند که به سوريه بروند. فکر نميکنم افراد اعزامي هزينهاي براي اعزام خود پرداخت کرده باشند بلکه قطعا ويزا به آنها اعطا شد. آنها چهار يا پنج ماه را در سوريه گذرانده، سپس بازگشته و جرايم سازمانيافته خود را آغاز کردند. آنها زنداني هم شدند و مرحله بعدي نيز هماني که ميدانيم: آنها مشغول کشتن مردم هستند. اين وضعيت الگوي واقعي در آنجاست.
* شما در کتاب خود به نقل از يکي از مشاوران ستاد مشترک ارتش نوشتهايد که برنان به سعوديها گفته که تسليح شورشيان افراطگرا را در سوريه متوقف کنند؛ در خواستي که به نظر منطقي ميآيد. سپس نوشتهايد که سعوديها پشتيباني تسليحاتي خود از اين شورشيان را افزايش دادند.
** درست است.
* آيا آمريکا اقدامي براي تنبيه سعوديها در اين خصوص انجام داده است؟
** هيچ، ابدا. من به شما خواهم گفت اکنون چه در حال روي دادن است. النصره بعنوان يک گروه تروريستي قطعاً داراي تسليحات نوين است. آنها در حال حاضر داراي تانک بوده و فکر ميکنم سعوديها تامينکننده نيرو براي آنها هستند. آنها اکنون تانک و انواع تسليحات دارند و عملياتي نيز در حومه حلب اجرا ميکنند. در حومه حلب آتشبس برقرار است و اگر چه جبههالنصره مشمول اين آتشبس نيست اما از ان فرصت براي تجديدقوا استفاده ميکند. وضعيت خونباري در پيش روست.
* بنابراين ايالاتمتحده هيچ کاري براي تنبيه يا حتي انتقاد از سعوديهايي که در حال تسليح دشمنان ما در سوريه هستند، انجام نداده است؟
** کاملا برعکس. عربستان ، قطر و ترکيه براي ارسال سلاح به تروريستها در سوريه پول اختصاص دادهاند. شما سوال خوبي پرسيديد. آيا ما چيزي گفتيم؟ خير. اردوغان در حال اجراي يک بازي کاملا دوگانه است: او سالهاست که از داعش حمايت ميکند. مرز کاملا باز بوده(در استانهاتاي) و تروريستها در آن رفت و آمد ميکنند. وي اندکي لحن خود را تغيير داده اما عميقا درگير آن است.اجازه دهيد درباره ماجراي استفاده از گاز سارين در غوطه شرقي در حومه دمشق که آمريکا بشار اسد را متهم آن معرفي کرد، به شما بگويم چرا که واقعا برايم اهميت دارد. اوباما در يکي از مجموعه مصاحبههاي خود با جفري گلدبرگ بدون نقل منبع گفت: کلاپر رييس آژانس امنيت ملي اندکي پس از وقوع حمله شيميايي در غوطه به وي گفته که اين ضربه مهلکي نيست.
بايد بدانيد که جامعه اطلاعاتي دوره رياستجمهوري بوش، تسليحات کشتارجمعي عراق را نيز «ضربه مهلک» ناميده بودند. ضربهاي که جنگ عليه بغداد را به راه انداخت. اين بدان معناست که مشکل در جامعه اطلاعاتي است. توضيح رييسجمهوري براي عدم بمباران سوريه اين بود که دمشق بلافاصله نقشآفريني در اين حمله را تکذيب کرد و همان شب سوريها موافقت کردند که در ازاي عدم حمله، زرادخانه تسليحات شيميايي خود را نابود کنند، اقدامي که به نوشته گلدبرگ پيشتر هرگز با آن موافق نبودند.لاوروف و کري حدود يک سال درباره آن رايزني کرده بودند تا از شر اين زرادخانهها خلاص شوند چرا که در معرض دسترسي تروريستها بود.
از طرفي،يک سناتور سناي ايالت ويرجينياي آمريکا با اشاره به اينکه باراک اوباما در حال درک اشتباه بودن سياستهاي آمريکا در قبال منطقه بهويژه سوريه است، درباره رژيم آلسعود گفت:عربستان سعودي ميخواهد که همه وهابي شوند.به گزارش تسنيم ، "ريچارد بلک" سناتور سناي ايالت ويرجينياي آمريکا که به دمشق سفر کرده است، اظهار داشت معتقدم که باراک اوباما رئيس جمهوري آمريکا در حال درک اشتباه بودن سياستهاي دولت در قبال منطقه بهويژه سوريه است.وي افزود تغيير تدريجي در سياستهاي آمريکا بهويژه در قبال سوريه ديده ميشود.
ريچارد بلک درباره رژيم آل سعود گفت :عربستان سعودي منبع تروريسم در جهان است و ميخواهد که همه وهابي شوند.سناتور آمريکايي افزود عربستان سعودي از بافت ديني سوريه عصباني و ناخرسند است و در حالي بر تغيير قانون اساسي سوريه پافشاري ميکند که قانون اساسي در عربستان سعودي جايي ندارد و اين کشور با آن بيگانه است.وي تأکيد کرد در صورت سقوط دولت سوريه، افکار وهابي -تروريستي بلافاصله در لبنان و اردن گسترش خواهد يافت و تمامي منطقه و همچنين اروپا تسليم تروريسم خواهد شد، چرا که عربستان سعودي بهدنبال آن است تا همه وهابي شوند.
بلک گفت: ايالات متحده تحت نفوذ عربستان سعودي و ترکيه قرار دارد در حالي که آزادي که مردم سوريه از آن بهرهمند هستند، بيشتر از آزادي است که آمريکاييها از آن برخوردارند ، از سالها پيش سياست آمريکا تابع نفت عربستان سعودي بوده و نيروهاي مسلح ما بهعنوان مزدوران بهنفع عربستان سعودي بهکار گرفته شده است.وي افزود آمريکا مراکزي را براي آموزش تروريستها در اردن، عربستان سعودي، قطر و ترکيه اداره ميکند و ناتو هم ترکيه را براي جنگافروزي عليه سوريه مجهز کرد.
بلک درباره مواضع آمريکا در قبال منطقه از جمله سوريه گفت: معتقدم اوباما در حال درک اشتباه بودن سياستهاي آمريکاست و شاهد تغيير تدريجي در سياستهاي آمريکا هستيم، ما بايد سياست خارجي آمريکا بهويژه در قبال سوريه را تغيير دهيم، معتقدم حتي انديشمندان بزرگ هم درک ميکنند که مخالفان ميانهرويي وجود ندارد.اين سناتور آمريکايي خاطرنشان کرد، ما در آستانه انتخاب رئيس جمهوري جديد در آمريکا هستيم، اوباما بر آنچه انجام داد، پافشاري کرد، معتقدم فرصتي براي رئيس جمهوري بعدي فراهم شده تا تصميم جديدي در قبال سوريه اتخاذ کند که در راستاي تحقق صلح در منطقه باشد، چرا که سرنگوني دولت سوريه يک حادثه ويرانگر براي تمام منطقه خواهد بود.
بلک گفت: ما شاهد شکاف بزرگ ميان آمريکا، ترکيه و عربستان سعودي هستيم، هنگامي که آمريکا از تصميم خود براي حمله به سوريه بهسبب آنچه درباره سلاح شيميايي گفته ميشد، منصرف شد، جنون عربستان سعودي و ترکيه به اوج خود رسيد و آنها به رئيس جمهوري آمريکا توهين کردند تا بار ديگر به جنگ عليه سوريه بينديشد.سناتور ايالت ويرجينيا اظهار داشت: سوريه با وجود وسعت کم خود در برابر تمامي قدرتهاي اصلي جهان يعني آمريکا و اتحاديه اروپا مقاومت کرده است و ملت سوريه متحد و يکپارچه باقي مانده است، من به دست دادن با نيروهاي ارتش سوريه افتخار ميکنم، آنها را سربازاني ديدم که بهخاطر سوريه حاضرند جان خود را فدا کنند.
ش.د9500185