جان کری در کشورهای حاشیه خلیج فارس بدنبال چیست؟

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/03/24 – شماره 10614 – صفحه 10)

جان کری هفته گذشته دردومین سفر خود درکمتر ازیک ماه به کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس به امارات وعربستان رفت تا با مقام‌های ارشد این کشورها درباره تبعیت اعراب از واشنگتن، مهار ایران، اتحاد مخالفان بشار اسد، کاهش تنش‌های منطقه‌ای وضرورت پایان درگیری‌ها درسوریه ویمن گفت وگو کند.

براساس گزارش ایرنا 'جان کری' در روزهای چهارشنبه وپنجشنبه (19 و20 خرداد) برای رایزنی درباره اوضاع سوریه، لیبی، یمن وموضوع مبارزه با داعش، در امارات و عربستان بود.

کری که در سال 2013 (92 ش) پس از استعفای هیلاری کلینتون به عنوان وزیر امور خارجه آمریکا انتخاب شد، طی سال‌های اخیر سفرهای متعددی به کشورهای عربی حوزه خلیج‌ فارس داشته است. وی در ماه نوامبر 2013 (آبان 91 ش) در اولین سفر منطقه‌ای خود به خاورمیانه با ملک عبدالله پادشاه سابق وسعود الفیصل وزیر خارجه وقت عربستان دیدار کرد واین کشور را هم پیمان مهم وبرجسته امریکا در منطقه توصیف نمود. وی دراین سفر تلاش کرد تا تنش درروابط با عربستان را که به دلیل سیاست‌های آمریکا در خصوص پرونده هسته‌ای ایران، سوریه، مصر وفلسطین ایجاد شده بود از بین ببرد.

عربستان نسبت به آنچه سیاست‌های ضعیف آمریکا در قبال شهرک سازی در فلسطین، عقب نشینی اوباما از تهدید به حمله نظامی به دولت بشار اسد وبهبود روابط با ایران ودادن فرصت برای گسترش نفوذ این کشور درمنطقه می‌دانست، خشمگین ونگران بود وکری سعی داشت این کشور را آرام کند.

پس ازمرگ ملک عبدالله، پادشاه عربستان درسوم بهمن سال 1393وتعیین ملک سلمان به عنوان جانشین وی و ادامه روند مذاکرات هسته‌ای بین ایران وکشورهای غربی، سفرهای کری به منطقه وکشورهای حاشیه خلیج فارس افزایش یافت تا به قول خود به کشورهای عربی در باب مذاکرات هسته‌ای با ایران تضمین بدهد که منافع آنها به خطر نخواهد افتاد.

اعراب باید در راستای دستورات و منافع واشنگتن حرکت کنند

کری در 5 مارس 2015 (15 اسفند 93) بلافاصله پس ازمذاکرات هسته‌ای با ایران به عربستان سفر کرد تا در نشست وزرای خارجه کشورهای حاشیه خلیج فارس در ریاض شرکت کند. وی پس ازاین نشست با سلمان پادشاه جدید عربستان ملاقات کرد واوضاع در منطقه و روابط دو جانبه، را مورد بحث و بررسی قرار داد.

وزیر خارجه آمریکا پس از دیدار با سعود الفیصل در یک کنفرانس خبری باز هم ایران را به حمایت از تروریسم متهم کرد وگفت که توافق هسته‌ای با ایران موضع ما در قبال اقدامات ایران را تغییر نمی‌دهد.

وزیر خارجه آمریکا مدعی شد که واشنگتن هنگام مذاکره درباره پرونده هسته‌ای ایران از دیگر اقدامات این کشور از جمله آنچه حمایت از تروریسم خواند چشم پوشی نمی‌کند.

جان کری ادامه داد: ما برای عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تلاش می‌کنیم، به اینجا آمده‌ام تا کشورهای خلیج فارس را در جریان گفتگوهای هسته‌ای قرار دهم. هنوز شکاف‌های جدی در گفت وگوهای ما با ایران برای توافق هسته‌ای وجود دارد. مقداری پیشرفت در این گفت وگوها داشتیم.

وزیر خارجه امریکا تلاش داشت تا برای ایجاد شکاف بین ایران و کشورهای عربی، ایران را به عنوان تهدید اعلام کند. در عین حال سعی داشت که خود را هم پیمان عربستان و برخی دولت‌های منطقه معرفی کند تا از این طریق نیز منافع خود را درمنطقه پیگیری نماید وبده بستان سیاسی واقتصادی داشته باشد.

این سفر که بدنبال مذاکرات هسته‌ای صورت گرفت نشان داد که آمریکا ازیک سو سعی دارد به کشورهای عربی اطمینان دهد که منافع آنها به خطر نمی‌افتد وحرکت ایران در چارچوب یک برنامه صلح آمیز هسته‌ای است واز سوی دیگر تلاش نمود با فشار بر ایران در مذاکرات وبا جوسازی رسانه‌ای و خبری و سیاسی، نگرانی کشورهای منطقه را در رابطه با عملکرد ایران و برنامه هسته‌ای مطرح کند و با ایران در مذاکرات به چانه زنی بپردازد.

آمریکا همچنین در ادامه توسعه نظامی گری در منطقه بدنبال استمرار بحران بود تا از این طریق سلاح‌های بیشتری به عربستان و کشورهای عربی نفت خیز بفروشد، قیمت نفت را پایین نگه داشته و اقتصاد خسارت دیده خود را سرپا نگه دارد. لذا با فرافکنی و تهدید نشان دادن ایران به دنبال فریب کشورهای عربی برای پذیرش سلطه خود بر این کشورهاست. تا از این طریق به کشورهای عربی ثابت کند که حمایت آمریکا را نیاز دارند و باید برای توسعه نظامی گری و امنیت منطقه، پول خرج کنند، قیمت نفت را پایین نگه دارند، سلاح از آمریکا بخرند و در راستای دستورات و منافع واشنگتن حرکت کنند.

به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها با ژست همگرایی وحمایت ازحکام وابسته به خود در منطقه خلیج فارس چاره کار را در این دیدند که برای آرامش مقطعی، تضمین‌های امنیتی و... به آنها ارائه بدهند، اگر چه این تضمین‌ها اوضاع را برای این کشورها تغییر نمی‌دهد وافزایش نفوذ منطقه‌ای ایران همچنان بزرگ‌ترین کابوس آنها به شمار می‌رود.

آمریکا درمصر صاحب منافع است!

جان کری در 22 اسفند 93 برای شرکت در اجلاس اقتصادی سه روزه شرم الشیخ وارد مصر شد وبا ژنرال عبدالفتاح السیسی رئیس رژیم حاکم بر مصر، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و عبدالله دوم پادشاه اردن، دیدار کرد. محور مذاکرات کری در شرم الشیخ گفتگو درباره مبارزه علیه داعش و بحران مالی حکومت خودگردان فلسطینی بود.

وزیر خارجه آمریکا در اجلاس شرم الشیخ بر حمایت قاطع این کشور از دولت مصر تاکید کرد و گفت: ما نسبت به امنیت و پیشرفت اقتصادی مصر ملتزم هستیم، مصر از نظر تاریخی و فکری مهمترین کشور منطقه و بخش تعیین‌کننده‌ای در جهان عرب است. تمامی ما در اینجا در موفقیت مصر صاحب منافعیم. به این دلیل آمریکا نسبت به حمایت از مصر و اصلاح اقتصادی آن ملتزم است.

راهبرد مشترک آمریکا، اعراب ورژیم صهیونیستی مهار ایران است

وزیر خارجه آمریکا در سوم آگوست 2015 (13 مرداد 94) در راستای سفر دوره‌ای خود به منطقه ابتدا برای افزایش همکاری‌های استراتژیک به مصر رفت وبا سامح شکری وزیر خارجه وعبدالفتاح السیسی رئیس جمهوری این کشور دیدار کرد و سپس برای شرکت در نشست شورای همکاری خلیج فارس عازم قطر شد و در اجلاس وزرای خارجه این شورا در دوحه شرکت کرد.

در نشست وزرای خارجه عربی با جان کری مباحث و موضوعات زیادی مطرح شد که مهم‌ترین موضوع بحث توافق هسته‌ای بین ایران و5+1 بود که کری درباره نگرانی کشورهای عربی نسبت به توافق صورت گرفته توضیحات وقول‌هایی را به کشورهای مزبور ارائه کرد. جان کری همچنین درمورد سایر مباحث منطقه‌ای همچون بحث سوریه، داعش، عراق ویمن به گفت وگو با وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری پرداخت وراهکارهای موجود برای مقابله با گسترش تروریسم را نیز مورد بررسی قرار داد. در رابطه با اهداف و مقاصد این سفر به موارد و نکات آن اشاره‌هایی می‌شود.

اولین هدف سفر کری به منطقه رفع نگرانی کشورهای عربی پیرامون بحث توافق هسته‌ای و اطمینان دادن به کشورهای هم پیمان خود در منطقه در مورد عدم نگرانی درباره این توافق و توضیحاتی پیرامون آن بود. به طوری که جان کری در دیدار همتای مصری خود به صراحت بیان کرد: هیچ مساله مبهمی در برنامه وین وجود ندارد. اگر این توافق به طور کامل انجام شود، مصر و دیگر کشورهای منطقه نسبت به گذشته ازامنیت بیشتری برخوردارند، هم پیمانان منطقه‌ای نگران آن هستند که توافق هسته‌ای با ایران هدف واشنگتن برای برقراری رابطه نزدیکتری با ایران است. دولت اوباما معتقد است که توافق به ثبات و آرامش منطقه می‌انجامد.

دومین هدف کری تلاش برای تغییر در توازن منطقه‌ای به نفع آمریکا و هم پیمانان خود بود در حالی که متحدان آمریکا از وضعیت مناسبی در منطقه برخوردار نیستند، حضور وزیر خارجه آمریکا برای تاکید مجدد بر ائتلافهای گذشته برای تقویت روحیه حامیان آمریکا صورت گرفت این موضوع در رابطه با کشورهای سوریه، یمن و عراق به طور آشکار در بیانیه پایانی ذکر شده بود. در بحث یمن کشورهای عضو خلیج فارس خواستار بازگشت منصور هادی به یمن بوده و در بیانیه پایانی ذکر گردید که این وزرا از بازگشت وزیران و نمایندگان دولت مستعفی یمن به عدن استقبال و خواستار پایان فوری درگیری‌ها هستند.

در مورد عراق نیز در بیانیه آمده بود: وزرا بر اهمیت یک دولت فراگیر در عراق و اجرای اصلاحات در این کشور تاکید دارند. این دولت فراگیر اولاً منظور دولتی غیر شیعی است وثانیاً اجرای اصلاحات نیز از منظر آنها حضور احزاب معاند دولت عراق همچون حزب بعث است.

در رابطه با بحران سوریه نیز از آنجایی که عربستان در به ثمر رسیدن اهداف خود در یمن شکست خورده و نیاز داشت که با سایر کشورها به جز آمریکا پیرامون برون رفت از بحران سوریه گفت وگو کند، بنابراین رویکرد آمریکا راه حل سیاسی برای پایان بحران بود که جان کری نیز در سخنان خود گفت: هیچ راه حل نظامی در سوریه وجود ندارد بلکه راهکار این کشور سیاسی است. شاهد مثال آن نیز حضور روسیه در این نشست در مورد بحران سوریه بود.

هدف سوم وی تاکید دوباره آمریکا بر مباحث نشست کمپ دیوید بود که بین آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس در تیرماه 1394 برگزار گردید و در مورد ارتش مشترک عربی و سپر دفاع موشکی بود.

جان کری در نشست وزرای خارجه در دوحه گفت: امروز ما در حال پیشرفت آنچه هستیم که در کمپ دیوید اتقاق افتاد ولی شخصاً برنامه‌های بیشتری برای انجام دادن داریم. بنابراین کری ضمانت اجرا به کشورهای عربی پیرامون نشست کمپ دیوید داد.

چهارمین هدف وزیر خارجه آمریکا حل وفصل مساله فلسطین و رژیم صهیونیستی واز سرگیری روند سازش از طریق مذاکرات مستقیم بود. بیانیه پایانی نشست شورای همکاری گفت: آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس بر ضرورت حل وفصل مناقشه اسرائیل و فلسطینیان بر اساس یک توافق صلح عادلانه و پایدار که به تشکیل کشور مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل منجر می‌شود، تاکید دارند. آنچه از متن توافق استنباط می‌شود این است که به یک کشور فلسطینی در کنار اسرائیل تاکید شده و این دو پیام مهم دارد که یکی کشورهای عربی به نوعی موجودیت رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخته وپیام دیگر آن تثبیت حضور رژیم صهیونیستی درمنطقه به عنوان کشوری ازخاورمیانه وهمچنین دولتی که می‌تواند به عنوان بازیگری که صلح را در منطقه پیاده می‌کند، نقش ایفا کند.

هدف پنجم کری مشروعیت بخشیدن به حملات آمریکا به مواضع داعش بود. دربیانیه پایانی ذکر شد که: وزیران جنایت‌های وحشیانه داعش از جمله حمله به عبادتگاه‌ها را محکوم و تاکید کردند، جنگ با تروریسم و توحش است.

طبیعی است آنچه برای آمریکا مهم است منافع این کشور است و به بهانه مبارزه با تروریسم و جنگ با داعش سعی در تثبیت حضور خود در منطقه دارد و بر همگان روشن است که خود آمریکا از عوامل اصلی به وجود آورنده این گروه تروریستی بوده است.

در مجموع دو نتیجه کلی از مباحث مذکور می‌توان استنباط کرد: اول اینکه راهبرد مشترک آمریکا، اعراب ورژیم صهیونیستی مهار ایران پس از توافق هسته‌ای یا دوران پسا توافق است و به زعم خودشانهمان‌طور که در بحث هسته‌ای توانستند بازدارندگی برای ایران به وجود بیاورند در مباحث منطقه‌ای نیز می‌توانند محدودیت‌هایی را برای ایران در حمایت‌های خود از هم پیمانان منطقه‌ای‌اش به وجود آورند و دوم اینکه آمریکا از طرح مباحث موجود در بیانیه پایانی نشست دوحه سعی در ریخت شناسی جدیدی درمنطقه بر پایه حمایت ازحامیان خود و سرکوب یا از بین بردن مخالفانشان دارد.

عربستان نمی‌تواند بدون حمایت آمریکا باقی بماند

وزیر خارجه آمریکا در سفر دیگر خود به عربستان که در تاریخ 25 اکتبر 2015 (4 آبان 94) صورت گرفت با ملک سلمان پادشاه عربستان دیدار وگفت وگو کرد. در خصوص اهداف پیدا و پنهان این سفر جان کری به عربستان می‌توان گفت که این سفر دو محور داشت یک محور ظاهری و یک محور پنهانی. محور ظاهری این بود که کری به عربستان رفت تا حکومت ریاض را به حضور درکنفرانس ژنو دو در مورد بحران سوریه راضی کند وهمچنین مخالفان وائتلاف ملی به رهبری 'احمد الجربا' متقاعد به حضور نماید.

کری در این راستا هزینه بالایی پرداخت کرد که نشان دهد عربستان و آمریکا با یکدیگر تفاهم دارند و مشکلی وجود ندارد و اگر مشکلی هم است در تاکتیک بوده و اهداف مشخص است.

در این دیدار همچنین توافق شد که بشار اسد در آینده سیاسی سوریه حضور نداشته باشد و صحبت‌هایی علیه حزب‌الله و ایران ایراد شد وطرفین تلاش کردند که یکدیگر را راضی و هماهنگ نشان دهند.

محور پنهان سفر این بود که کری عربستان را تهدید کرد که اگر در کنفرانس ژنو 2 شرکت نکند، نوبت به عربستان می‌رسد و بحث تقسیم و به هم ریختن نظام سیاسی عربستان و به خطر افتادن منافع خاندان سعودی و آمریکا در منطقه به میان خواهد آمد.

کری می‌دانست که در عربستان درگیری شدیدی بین خاندان آل سعود وجود دارد، فعالیت‌های مربوط به حقوق زنان و گروه‌های سیاسی و تحرکات منطقه شیعه نشین الشرقیه درعربستان، شرایط بحرانی یمن وشرایط دشوار بحرین همگی درمجموع نشان می‌دهد که عربستان وارد یک بحران گسترده خواهد شد.

تلاش‌های عربستان طی سه سال گذشته در خصوص سوریه نیز کاملاً با شکست روبرو شده که این موضوع پیری دیپلماسی عربستان و عدم ابتکار و پیشرفت در سیاست خارجی این کشور را نشان می‌دهد، این یک خطر جدی برای حاکمان سعودی است و عربستان تلاش کرد که این سفر کری صورت بگیرد تا بهانه‌ای برای تغییر مواضعش پیدا کند چرا که مواضع سعودی‌ها طی چند ماه اخیر بسیار تند و غیر منطقی و کاملاً در جهت رویارویی با سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای منطقه بوده است.

درواقع این سفر جان کری نجات دهنده سیاست عربستان سعودی بود، تغییر موضع عربستان درباره ژنو 2 و کوتاه آمدن سعودی‌ها به دلیل مواضع کری بود و آنها خواستند نشان دهند که چون آمریکا این سیاست‌ها را اعلام کرده، عربستان راضی شده و موضع خود را نسبتاً تعدیل کرده است، در حالی که کری حق ندارد در مورد آینده سیاسی دولت سوریه و یا حزب‌الله لبنان اظهار نظر کند چرا که حزب‌الله بزرگترین گروه سیاسی در لبنان است و طرفداران آن نیمی از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.

اظهارات جان کری صرفاً برای راضی کردن طرف مقابل بود تا به نوعی نشان دهد مشکلی با عربستان سعودی وجود ندارد. آمریکا در راستای سیاست‌های تند عربستان که در مقابل خط مقاومت است، یک نوع داد و ستد سیاسی ظاهری را در پیش گرفت تا عربستان از بحث‌های خود درباره سوریه کوتاه آید و نتیجه بگیرند که مشکلی نیست و عربستان در کنفرانس ژنو 2 شرکت می‌کند.

کری در سفر منطقه‌ای خود به عربستان تلاش کرد که در مقابل روسیه خود را به عنوان هماهنگ‌کننده و متحد در صف مخالفان سوریه نشان دهد و در سطحی قوی و منسجم در قبال روسیه، چین، ‌ایران و حزب‌الله ظاهر شود.

رسانه‌ها روی این محور ظاهری تکیه زیادی داشتند، اما روی محور پنهانی کمتر تمرکز شد در حالیکه بسیار مهم‌تر، عملی‌تر و کاربردی‌تر بود. در محور ظاهری که اظهارنظر شد چه درباره ایران، چه حزب‌الله و چه آینده سیاسی بشار اسد هیچ اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد چرا که آنها سال‌های طولانی این سخنان را گفته‌اند اما جز شکست وعقب‌نشینی چیزی نداشته‌اند و در مورد سوریه آنچه را ایران وحزب‌الله به آن معتقد بود پیش می‌برند که همان راه‌ حل سیاسی است.

این مواضع ظاهری و درجهت جنگ روانی ودلجویی ازعربستان سعودی بود که به دلیل خدمات بی‌شائبه در جهت تحقق اهداف آمریکا و رژیم صهیونیستی در منطقه انجام شد و در جایی نیز آمریکا در جهت راضی کردن طرف سعودی و هم برای تعدیل موضع‌گیری سعودی‌ها مواضعی را اتخاذ کرد، اما در پنهان هشدارها و اخبار ناگواری برای دولتمردان سعودی به همراه داشته است.

عربستان نمی‌تواند بدون حمایت آمریکا باقی بماند، همه پول سعودی‌ها در آمریکاست و آمریکا خیلی ساده می‌تواند همه آن را مصادره کند، نفت عربستان در اختیار آرامکو است که یک شرکت آمریکایی است، سیستم امنیتی آنها مانند هواپیماهای آواکس و پایگاه‌های آمریکایی و سیستم نظامی و تسلیحاتی نیز همه آمریکایی است و آنها غرق در حمایت آمریکا هستند.

تلاش برای اتحاد میان مخالفان حکومت سوریه

وزیر امورخارجه آمریکا دریک سفر سه روزه به شماری از کشورهای خاورمیانه در تاریخ23 نوامبر 2015 (سوم آذر 94) وارد ابوظبی پایتخت امارات شد. سفر منطقه‎ای کری به ابوظبی، تل آویو، قدس اشغالی ورام‌الله بود. وزیر امور خارجه آمریکا درابوظبی نشستی سه جانبه با محوریت بحران سوریه با عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان وعبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات تشکیل داد. سه طرف درباره مسائل منطقه‎ای و موضوعات امنیتی دوجانبه از جمله جنگ در سوریه و ادامه تلاش‎ها برای مقابله با داعش بحث و تبادل نظر کردند.

وزیران امور خارجه آمریکا، عربستان و امارات همچنین بر اهمیت تلاش‎های چندجانبه برای انتقال سیاسی قدرت در سوریه بر اساس اعلامیه ژنو تاکید کردند و مدعی شدند هدف مشترک آنان تحقق کشوری یکپارچه، باثبات و کثرت‎گرا است. این سه دیپلمات که کشورهایشان در جبهه مخالفان بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه قرار دارند، قول دادند از مخالفان به اصطلاح میانه‎رو سوریه حمایت کنند.

کری در این دیدارها راههای متحد کردن مخالفان سوری در کنفرانسی که قرار بود ماه سپتامبر همان سال در عربستان برگزار شود را مورد بررسی قرار داد.

جان کری، در ایستگاه دوم سفر خود به فلسطین اشغالی رفت وبا نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره روابط دو جانبه و تحولات اخیر در سرزمین‎های فلسطینی در پی شکل‎گیری انتفاضه قدس دیدار و گفت وگو کرد. سفر جان کری به سرزمین‌های اشغالی برای بار دوم ظرف دو هفته صورت گرفت.

کری: کنار عربستان ایستاده ایم، اما...

جان کری در 23 ژانویه 2016 (4 بهمن 94) و پس از امضای توافق هسته‌ای در سفری به عربستان به همراه عادل الجبیر در نشست وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرد. وی همچنین با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در ریاض دیدار کرد و تحولات اوضاع در منطقه و تحرکات بویژه تحولات اوضاع در سوریه و همچنین اقدامات علیه ایران مورد بررسی قرار داد.

کری پس از دیدار با همتای عربستانی خود گفت که ایالات متحده همچنان نسبت به برخی فعالیت‌های ایران در دیگر کشورها نگرانی دارد و برای نمونه از حمایت ایران از گروه‌هایی نظیر حزب‌الله لبنان نام برد. عادل الجبیر نیز پس از دیدار خود با جان کری، ایران را متهم کرد که هم‌چنان حامی اصلی تروریسم در جهان است و گفت که به باور او نزدیکی روابط ایران و ایالات متحده محتمل نیست.

همزمان با سفر کری به عربستان جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور آمریکا نیز به ترکیه رفت تا حمایت خود را از حزب عدالت و توسعه که درگیر انواع بحران‌های داخلی و خارجی شده، بیان کند؛ اما دولت آمریکا همزمان خواستار این شد که ترکیه نقش فعال‌تری در جنگ علیه داعش در سوریه و عراق بازی کند.

به نظر می‌رسد مقامات دولت آمریکا بعد از اجرایی شدن برجام، تمرکز خود را بر کاهش تنش‌ها در خاورمیانه علی الخصوص بحران سوریه قرار داده‌اند. به همین دلیل است که جان کری، وزیر خارجه آمریکا رهسپار ریاض شد تا به متحد خود تضمین‌هایی مبنی بر اینکه حتی بعد از توافق هسته‌ای با ایران و رفع تحریم‌ها، ریاض از حلقه متحدان واشنگتن خارج نمی‌شود، بدهد. همچنین واشنگتن تلاش کرد تا با همکاری کشورهای طرفدار خود در منطقه، راهی برای حل مشکل سوریه بیابد.

یکی دیگر از اهداف جان کری از سفر به عربستان این بود که پیگیر توافق و تهیه لیستی برای شرکت گروه‌های مخالف بشار اسد در فرایند مذاکرات صلح شود. زیرا شناسایی و اجماع بر گروه‌های مخالف برای شرکت در مذاکرات یکی از چالش‌های جدی بود وحتی نشست صلح را که قرار بود 5 بهمن برگزار شود به 9 بهمن به تعویق انداخت. ریاض خواهان شرکت گروه‌هایی نظیر جیش الاسلام و احرار الشام در مذاکرات بود که گروه‌هایی تروریستی در سوریه هستند و از زیر شاخه‌های القاعده به حساب می‌آیند.

اما جان کری، در حالی ریاض را ترک کرد که به گفته برخی منابع خبری، عربستانی‌ها هر آن چه دوست نداشتند را از دهان او شنیدند. اظهاراتی که در دیدار او با وزرای امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که اکثر آنها متحد عربستان هستند نیز تکرار شد که ناراحتی عربستانی‌ها را بیشتر کرد. بعد از این دیدارها، مقام‌های عربستانی و دیگر مقامات عرب در دیدارهای خصوصی خود به روشنی از سیاست‌های ایالات متحده امریکا ابراز ناراحتی کردند و گفتند که از حفظ دوستی و اتحاد با امریکا به سود منافع خود ناامید شده‌اند. به ویژه عربستان که از جان کری خواست که ایالات متحده تضمین عملی دهد بعد از اجرای برجام و پایان مناقشه هسته‌ای ایران، تهران در امور داخلی کشورهای منطقه دخالت نمی‌کند و امریکا برگه‌های برنده ایران را از دستانش خارج می‌کند. خواسته‌ای که کری آن را رد کرد و گفت که قرار نیست ایالات متحده به کسی تضمین بدهد و منافع آن را تامین کند.

یکی از مسئولان وزارت امور خارجه امریکا که خواست نامش فاش نشود در این باره گفت: جان کری با این هدف به ریاض سفر کرد که بفهمد خشم عربستان سعودی از ایران بعد از حمله به سفارت و کنسولگری‌اش در این کشور چه اندازه اهمیت دارد و تا کجا باید آن را جدی گرفت؟ ما در این قضایا به طور کامل در کنار عربستانی‌ها ایستاده‌ایم اما کاهش تنش‌ها میان ریاض با تهران نه تنها برای ایالات متحده بلکه برای کل منطقه مهم است.

یک دیپلمات عرب نزدیک به مذاکرات ریاض نیز در این باره گفت: کری در دیدار با مقام‌های عربستانی و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به صراحت گفته است که تلاش امریکا برای نزدیکی روابط با ایران امری بدیهی و عادی است و لزومی نمی‌بیند برای این کار بخواهد رضایت عربستان سعودی یا کشور دیگری را جلب کند.

با وجودی که جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده در کنفرانس مطبوعاتی خود با همتای عربستانی‌اش گفت که امریکا نگرانی عربستان را از توافق هسته‌ای با ایران درک می‌کند و در همین راستا همکاری‌های خود با کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس را برای استقرار سامانه دفاع موشکی افزایش می‌دهد، اما بسیاری از منابع نزدیک به عربستان می‌گویند که ریاض بر این باور است که واشنگتن چندان اهمیتی به نگرانی‌های ریاض نمی‌دهد و این اقدام را نیز تنها برای دل خوش کردن عربستانی‌ها انجام می‌دهد.

برخی از مقامات کشورهای شورای همکاری خلیج فارس می‌گویند که مساله کشورهای عربی استقرار سامانه موشکی یا فروش تسلیحات بیشتر به آنها برای ایجاد توازن با ایران نیست، چرا که چنین سلاح‌هایی را می‌توان از هر کشور دیگری هم تهیه کرد، علاوه بر آن مگر تاکنون کشورهای عربی سلاح‌های کمی از امریکایی‌ها و اروپایی‌ها خریده اند؛ مساله آنها این است که مشارکت استراتژیک عربی – امریکایی در محاق است و دیگر همه مسائل دیپلماتیک و مصالح اقتصادی را شامل نمی‌شود.

در عین حال عربستانی‌ها از این که جان کری به صراحت به آنها گفت که تحریم‌های اقتصادی به طور کامل از ایران رفع می‌شود و تهران می‌تواند به راحتی و بدون هیچ مشکلی به میلیاردها دلار پول بلوکه شده‌اش دست یابد نیز عصبانی هستند. عصبانیت آنها زمانی افزایش یافت که شنیدند جان کری به صراحت می‌گوید: حزب‌الله 70 یا 80 هزار موشک در اختیار دارد. آنها با شنیدن این اظهارات پرسیدند آیا کری با این حرف‌ها می‌خواست به نوعی اعتراف کند که حزب‌الله قدرتمند است؟ آیا می‌خواست قدرت آن را به ما ثابت کند و به نوعی به ما یادآور شود که ما در برابر حزب‌الله کاری نمی‌توانیم انجام دهیم؟ همه می‌دانیم که همه این سلاح‌ها از ایران به دست حزب‌الله می‌رسد، آیا کری می‌خواست به ما بفهماند که ایران قدرتمند است و ما باید با این قدرت کنار بیاییم؟

اختلاف نظر عربستانی‌ها و متحدانشان با کری فقط در مورد ایران بروز نکرد بلکه در مورد سوریه نیز این اختلاف نظر کاملا روشن بود. در حالی که ریاض با مخالفان سوری هم صدا است که باید قبل از آغاز هر گونه مذاکره‌ای محاصره شهرها توسط ارتش سوریه متوقف شود و حملات روسیه و ارتش سوریه علیه مخالفان پایان یابد، مواضع جان کری به روشنی نزدیک به سرگئی لاوروف، همتای روسی‌اش بود. او به صراحت گفت که مخالفان سوری باید بدون هیچ پیش شرطی پای میز مذاکره بروند و هیچ سنگ اندازی‌ای در این رابطه قابل قبول نیست. این اظهارات کری، عربستانی‌ها را بسیار در تنگنا قرار داد.

از سوی دیگر، در حالی که عربستان صرفا بر حضور مخالفان سوری حاضر در نشست ریاض برای مذاکره با نمایندگان حکومت سوریه در ژنو تاکید داشت، جان کری به صراحت گفت دیگر مخالفانی که در نشست ریاض شرکت نکردند نیز می‌توانند در مذاکرات ژنو شرکت کنند. این اظهار نظر دقیقا چیزی است که روسیه بیان می‌کرد.

جان کری در تاریخ 11 مارس 2016 (21 اسفند 94) پیش از برگزاری مذاکرات سوریه در ژنو با حضور هیات مخالفان سوری تحت حمایت ریاض، بار دیگر به عربستان سفر کرد ودر پایگاه نظامی ملک خالد در حفر الباطن در نزدیکی مرز عراق با ملک سلمان، پادشاه، محمد بن نایف ولیعهد، محمد بن سلمان وزیر دفاع و عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان دیدار نمود.

وزیر امور خارجه آمریکا در این دیدارها بر ضرورت پایان دادن فوری به درگیری‌ها در سوریه و یمن تاکید کرد.

کری همچنین تلاش کرد به مقامات سعودی درباره اهمیت روابط آمریکا و عربستان اطمینان دهد.

وزیر خارجه آمریکا امکان برقراری آتش بس در یمن را همچون تمهیداتی که در سوریه صورت گرفت، مورد بررسی قرار داد و گفت که دو طرف توافق کردند که برای نزدیک کردن راه‌های دستیابی به یک راه حل سیاسی در یمن عمل کنند.

الجبیر نیز گفت: ما مجددا در دیدار با وزیر خارجه آمریکا بر تعهداتمان تاکید کردیم که رهبران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای آغاز روند بازسازی بلند مدت و طرح توسعه به محض پایان عملیات جنگی در یمن آن را اظهار کردند.

وی با این ادعا که عربستان به حمایت از روند سیاسی در یمن پایبند است، بر حمایت از آنچه که 'دولت قانونی' در یمن خواند، تاکید کرد.

ایران هراسی و تقویت نظامی کشورهای عربی متخاصم با ایران

جان کری روز 6 آوریل 2016 (18 فروردین 95) برای شرکت در نشستی با حضور وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با محوریت رایزنی درباره تحولات سوریه و یمن، وارد منامه پایتخت بحرین شد.

این چهارمین سفر یک وزیر خارجه آمریکا به بحرین بود. آخرین سفر وزرای خارجه آمریکا به بحرین به دسامبر سال 2010 بازمی گردد که طی آن هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا به منامه سفر کرده بود.

این نشست با هدف فراهم کردن مقدمات دیدار سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا برگزار شد که برای 21 آوریل در ریاض برنامه‌ریزی شده بود.

مقامات آمریکایی هرگاه به کشورهای عربی خلیج فارس و به خصوص به کشورهایی نظیر عربستان و بحرین یا حتی امارات که خصومت بیشتری با ایران دارند، سفر می‌کنند، آن سفر را یک متینگ سیاسی ضد ایرانی تبدیل می‌کنند.

سفر جان کری وزیر امور خارجه آمریکا به بحرین و دیدار با سران کشوری‌های عربی خلیج فارس یکی از همین موارد است. وی تلاش کرد تا متحدین منطقه‌ای آمریکا را راضی و خشنود کند و در این زمینه ادعاهایی را مطرح کرد.

کری در بحرین فعالیت‌های ایران را در منطقه نگران‌کننده توصیف نمود و خواستار کمک ایران به پایان درگیری‌ها در یمن و سوریه – البته همسو با منافع غرب- شد. کری در سخنی قابل تامل گفت که هدف از این سفر بررسی تغییر رفتار ایران پس از توافق هسته‌ای است. به عبارت دیگر آمریکایی‌ها یکی از مصادیق دقیق تغییر رفتار ایران پس از توافق هسته‌ای را در تغییر رفتار ایران با کشورهایی همچون عربستان می‌بینند.

کری در این سفر ایران را به جنگ افروزی در یمن متهم کرد و مدعی شد، عربستان پیشتاز صلح در این کشور عربی است. اما مهمترین نکته این سفر اطمینان خاطر به کشورهای عربی برای زمینه سازی بیشتر تحریم ایران در حوزه موشکی است.

کری در پاسخ به نگرانی‌های سران عرب گفت: آمریکا به برداشتن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران مطابق توافق انجام شده ادامه می‌دهد، اما تحریم‌های جدیدی برای مقابله با آزمایش‌های موشکی ایران اعمال خواهد کرد که در شورای امنیت در حال بررسی است.

همچنین سفر جان کری به بحرین تلاشی مجدد برای تقویت سیستم دفاعی و سایبری کشورهای خلیج فارس و مقدمات فروش سامانه‌های دفاعی پیشرفته به این کشورها برای تغییر موازنه نظامی با ایران در منطقه بود.

اظهارات کری به خوبی نشان می‌دهد که امریکا خود پرچم‌دار پروژه ایران هراسی در منطقه است. تلاش برای تحریم مجدد ایران، توسعه و عمق بخشی به پروژه ایران هراسی، تقویت نظامی کشورهای عربی متخاصم با ایران تنها بخشی از ادامه دشمنی آمریکا با ایران است که در سفر اخیر جان کری یک بار دیگر اثبات شد.

از سوی دیگر، یکی دیگر از اهداف سفر کری به منامه بررسی همکاری امنیتی شورای همکاری با ناتو بود. اوباما سال گذشته در دیدار با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس در مجموعه کمپ ‌دیوید وعده داده بود، در راستای توافق هسته‌ای با ایران همکاری‌‌های امنیتی واشنگتن با این کشورها را تقویت خواهد کرد.

بعد از آن نشست، آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری‌، کار گروه‌‌هایی با موضوع افزایش همکاری و توسعه پدافندهای یکپارچه موشک‌های بالستیک، امنیت سایبری و دریایی، مقابله با تروریسم، آمادگی دریایی و فروش تجهیزات نظامی برگزار کردند.

از طرف دیگر، سفر کری به منامه در برهه زمانی صورت گرفت که نهادها و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری فعالیت‌های خود را با هدف افشای واقعیت‌های بحرین به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش داده و رژیم آل خلیفه در معرض فشارهای بسیاری در زمینه نقض حقوق بشر و بازداشت‌های معارضان بحرینی قرار داده بودند تا تلاش‌های گسترده این رژیم و هم پیمانان منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش برای بهبود وجهه آل خلیفه با شکست مواجه شود.

به همین دلیل یکی از اهداف سفر وزیر خارجه آمریکا به منامه، دیدار با مسئولان بحرینی و تلاش برای دستیابی به برون رفتی برای بحران 5 ساله بحرین بود. آمریکایی‌ها به خوبی می‌دانند، آل خلیفه با دو گزینه مواجه است و مجبور است، از این دو، یکی را انتخاب کند: تن دادن به خواسته مردم و انجام اصلاحات و تغییرات سراسری و فراگیر یا ادامه سرکوب ها.

به همین دلیل وزیر خارجه آمریکا در کنار دیدار با مسئولان بحرینی، با معارضان این کشور نیز دیدار و گفتگو کرد تا راه را برای دستیابی به راه حل سیاسی و مسالمت آمیز برای بحران این کشور هموارتر کند.

در مقابل این تحلیل از سفر وزیر خارجه آمریکا به بحرین، تحلیل دیگری حضور کری در بحرین را تاکید آمریکایی‌ها بر ادامه حمایت از آل خلیفه در سرکوب مردم بحرین و آزادی خواهان این کشور دانست، چراکه طی پنج سال گذشته رژیم آل خلیفه با تکیه بر کمک‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی به سرکوب مردم بحرین پرداخت.

همچنین این سفر را می‌توان، مقدمه گشایش نخستین سفارت رژیم صهیونیستی در منامه و سپس در دوحه تلقی کرد، آن هم در برهه‌ای از تاریخ منطقه که شیوخ عرب حوزه خلیج فارس در افشای روابط پنهانی چندین ساله خود با رژیم صهیونیستی تلاش می‌کنند، بر یکدیگر سبقت بگیرند و بی‌پروا از عادی سازی روابط خود و داشتن منافع مشترک با این رژیم سخن می‌گویند.

نهمین سفر جان کری به حوزه خلیج فارس در 16ماه گدذشته

وزیر خارجه امریکا که روزهای هشتم ونهم ژوئن (19 و 20 خرداد) در نهمین سفر خود در مدت 16 ماه گذشته به امارات و عربستان سعودی سفر کرد هدفش از این سفررا بررسی اوضاع خاورمیانه از جمله سوریه و یمن و تلاش‌ها برای مقابله با داعش اعلام کرده است.

وزیر خارجه آمریکا ابتدا به ابوظبی پایتخت امارات و سپس به منظور دیدار با مقامات سعودی به جده عربستان سفر کرد.

جان کربی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: کری، که طی ماه‌های اخیر سفر خود به کشورهای عربی حوزه خلیج‌ فارس را افزایش داده است، در جریان دیدار بعدی خود با مقام‌های ارشد دولتی درباره پرونده‌های منطقه‌ای مورد توجه مشترک به ‌ویژه سوریه، لیبی، یمن و تلاش‌های ائتلاف ضد داعش رایزنی خواهد کرد.

اماشکی نیست که جان کری در دیدار با مقام‌های ارشد این کشورها درباره تبعیت اعراب از واشنگتن، مهار ایران، اتحاد مخالفان بشار اسد، کاهش تنش‌های منطقه‌ای وضرورت پایان درگیری‌ها درسوریه ویمن نیز گفت وگو کرده است.

http://jomhourieslami.net/?newsid=94351

ش.د9500911