زمزمه آغاز جنگ سرد آمریکا - ناتو در برابر روسیه - چین

(روزنامه صبح نو – 1395/04/22 – شماره 40 – صفحه 4)

به‌طوری که کارشناسان مسائل سیاسی پیش‌بینی می‌کردند نشست اخیر سران کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در ورشو پایتخت لهستان با اتخاذ مواضع تند علیه مسکو و اقدامات نظامی آن در شرق اروپا و منطقه بالتیک پایان یافت.

به نظر می‌رسد در صورت اجرایی شدن تصمیمات اعلامی در پایان این نشست، آخرین گام راهبرد آمریکا برای محاصره روسیه در اروپا نیز برداشته شود. استقرار چهار گردان نیرو در لهستان، لتونی و استونی و همچنین لیتوانی (سه عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی) ازجمله تصمیماتی بود که سران ناتو در این نشست دو روزه اتخاذ کردند.

بخش دیگر این تصمیمات مربوط به استقرار نیروهای نظامی ناتو در مولداوی و گرجستان (دو کشور هم‌مرز با روسیه) است. اعضای ناتو، همچنین توافق کردند که گشت‌زنی‌های هوایی و دریایی برای مقابله با اقدامات احتمالی روسیه در شرق اروپا افزایش یابد. هم‌زمان گزارش‌هایی مبنی بر احتمال پیوستن فنلاند (دیگر کشور هم‌مرز با روسیه) به پیمان ناتو به گوش می‌رسد.

این رویدادها در کنار مواضع ضدروسی کشورهای عضو یا شریک ناتو، به گفته کارشناسان امر، حاکی از برنامه نظامی غرب به رهبری آمریکا برای حضور نظامی در نزدیکی خاک روسیه و محاصره این کشور باشد؛ موضوعی که چندان بر آگاهان مسائل سیاسی پوشیده نیست. آمریکا که سال‌هاست که چه در زمان جنگ سرد و چه بعد از فروپاشی شوروی، سیاست گسترش ناتو به شرق را دنبال کرده است، عملکرد روسیه را در فضای کنونی نظام بین‌الملل تحریک‌آمیز می‌خواند.

محاصره چین

از سوی دیگر آمریکا با سوءاستفاده از دعاوی مرزی گسترده کشورهایی مانند فیلیپین، ویتنام، مالزی، برونئی و تایوان با چین در دریای جنوبی چین و به بهانه «حمایت از کشتیرانی آزاد» و برعهده گرفتن نقش ژاندارم منطقه شرق آسیا و دخالت در روابط دو کره، گام‌به‌گام سیاست خود برای مهار و محاصره پکن را تکمیل می‌کند.

ایالات‌متحده همواره سعی داشته با دامن‌زدن به هراس کشورهای منطقه از بابت آنچه زیاده‌خواهی پکن نامیده می‌شود و بعد واداشتن کشورهای نگران به ایجاد بلوکی سیاسی در مقابل چین، سیاست‌های مطلوب خود را علیه چین به اجرا درآورد.

در آخرین تحولات در این زمینه مقامات پنتاگون اعلام کرده‌اند که نیروی تفنگداران دریایی آمریکا تا اوایل سال ۲۰۱۹ یک واحد ارتش مرکب از پنج گروهان آبی- خاکی اعزامی خود را در اقیانوس آرام (در نزدیکی مرزهای چین) مستقر خواهند کرد.

همچنین ایالات‌متحده چندی پیش از تصمیم خود برای استقرار سپر موشکی «تاد» به بهانه مقابله با تهدیدات اتمی روبه افزایش کره شمالی خبر داد. اقدامی که اعتراض روسیه و چین را در پی داشت. بنابراین با توجه به سیاست یکسان غرب و به‌ویژه آمریکا برای مهار و محاصره این دو قدرت جهانی، نزدیکی ناگزیر و شکل‌گیری اتحاد استراتژیک میان پکن-مسکو برای خنثی یا کم‌اثر ساختن تهدیدات امنیتی واشنگتن طبیعی می‌نماید.

همکاری مسکو-پکن

هرچند همکاری‌های راهبردی مسکو و پکن به سال‌های نخست پس از فروپاشی شوروی سابق بازمی‌گردد، این دو در سال‌های اخیر همکاری نزدیکی در شورای امنیت سازمان ملل متحد داشته و مواضع مشابهی در زمینه‌های سیاسی گوناگون اتخاذ کرده‌اند. این دو کشور از چارچوب‌های دیپلماتیک مانند گروه بریکس و سازمان همکاری شانگهای برای هماهنگی مواضع خود استفاده کرده‌اند. همچنین با وضع تحریم‌های غرب علیه مسکو پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه به خاک روسیه، اتحاد میان کرملین و پکن بیش از پیش تقویت شده است. در آخرین مورد هفته گذشته مانورهای مشترک نیروهای گارد ملی روسیه و نیروهای مسلح پلیس چین در مسکو برگزار شد؛ اتفاقی که می‌توان آن را به پاسخ مشترک روسیه-چین به تهدیدات غرب و قدرت‌نمایی آمریکا در اروپای شرقی و در دریای جنوبی چین تعبیر و تفسیر کرد.

فرصت طلایی ایجاد نظم نوین

با این وجود، وضعیت فوق در حالی است که غرب، در پی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و احتمال فروپاشی این اتحادیه در کنار وضعیت نابسمان سیاسی- اقتصادی این‌روزهای ایالات‌متحده (با بروز ناآرامی‌های سراسری در اعتراض به سیاست‌های تبعیض‌نژادی در این کشور) در حال حاضر در شرایط نامساعدی به‌سر می‌برد. علاوه بر این، آمریکا درگیر رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری و مسأله غامضی به نام «دونالد ترامپ» است. با در نظر گرفتن این موارد و سرگرم شدن غرب به رهبری آمریکا به مسائل داخلی خود، چنانچه سایر قدرت‌های جهانی ازجمله چین و روسیه بتوانند از این فرصت استفاده کنند، شاید جهان با چینش جدید بین‌المللی و ساختاری نوین مواجه شود.

http://sobhe-no.ir/newspaper/40/4/680

ش.د9501160