اعتیاد به شبکه‌های مجازی و جوانان سر به زیر

(روزنامه وطن امروز ـ 1395/04/05 ـ شماره 1916 ـ صفحه 12)

این تکنولوژی با اینکه سرعت ارتباطات و گسترش گروه‌های اجتماعی مجازی را در پی داشته اما پدیده‌ای است که حتی می‌تواند شدیدتر از سایر تکنولوژی‌های ارتباطی منجر به مصنوعی کردن فضای اجتماعی شده و رفته‌رفته با کلیشه‌ای کردن مسائل مهم اجتماعی – فرهنگی، حساسیت اجتماع نسبت به مسائل مهم در زمینه‌های اجتماعی – فرهنگی را کاهش دهد و بدتر از آن با مشغول کردن فکر و ذهن جوانان و اعتیاد و زیاده‌روی جوانان نسبت به آن، آنها را از جامعه واقعی و آنچه پیرامون‌شان می‌گذرد بی‌خبر و در نتیجه بی‌تفاوت کند. لذا پدیده بی‌تفاوتی جوانان نسبت به جامعه و دنیای واقعی از یک جهت بسیار مهم می‌تواند ناشی از مشغول شدن بیش از حد جوانان به این نوع تکنولوژی بوده و آنها را از خانواده، جامعه و آنچه در محیط پیرامون‌شان می‌گذرد، جدا کرده و از درگیری در متن جامعه به حاشیه براند و با وابستگی شدید به انواع شبکه‌های مجازی، خلاقیت و قدرت تفکر را از جوانان بگیرد و در نهایت منجر به غلبه یافتن فرهنگ عامه نسبت به فرهنگ خاص و اصیل در جامعه شود. گسترش فرهنگ عامه با اینکه تا حدی برای جامعه مفید بوده و منجر به ایجاد گفتمان‌هایی بین اقشار مختلف جامعه شده و فاصله‌ها و شکاف‌ها را کم می‌کند، اما از طرف دیگر می‌تواند مضر باشد، چرا که گسترش بیش از اندازه آن، مسائل غیرواقعی و بی‌اساس را به جای مسائل اساسی و مهم می‌نشاند و جامعه و جوانان را اسیر مسائل روزمره و تکراری می‌کند به‌گونه‌ای که از دیدگاه «یاسپرس» این نوع از تکنولوژی باعث می‌شود انسان عمومی شود و حریم و سپهر خصوصی او را از بین برده و مضمحل‌کند و او را از اصالت درونی خود محروم می‌کند.

وقتی اقشار مختلف جوانان در جامعه به حاشیه کشیده شده‌اند و نسل‌های پیشین نتوانستند شرایط مساعدی را برای تامین نیازهایشان فراهم کنند، به نظر می‌رسد این نسل با استفاده از این نوع شبکه‌ها، بشدت گرایش به جدایی و تمایز از نظام ارزشی و فرهنگی نسل‌های پیشین داشته باشند و با به‌کارگیری این نوع از تکنولوژی، برای خودشان هویت و گروه مرجع جدیدی را شکل دهند. بنابراین می‌بینیم که با آزاد‌تر شدن فضای سیاسی – اجتماعی در جامعه ایران نسبت به موسیقی پاپ و تکنولوژی‌هایی از این قبیل، جوانان جامعه ما فورا با استفاده و به‌کارگیری از این فضا و شرایط در جهت شکل دادن به هویت و فرهنگ متمایز خود، اینچنین در تلاشند. نتیجه‌ای که می‌توان از وضعیت موجود گرفت این است که هرگونه مقابله از طرف هر گروه و ارگانی چه سیاسی و چه غیرسیاسی که در برابر هویت و فرهنگ شکل بگیرد، اوضاع را متشنج‌تر خواهد کرد و در نتیجه اوضاع جامعه را آشفته‌تر خواهد کرد.

با این وضعیت، متاسفانه جامعه ما بشدت در حال تبدیل شدن به توده‌هایی ساکت و بی‌روح و ناآگاه خواهد بود که مدام از طرف رسانه‌های خارجی و داخلی و این همه تکنولوژی‌های جدید انسانیت خودشان را از دست بدهند و با نیاز‌ها و فرهنگی کاذب خودشان را غرق کنند. نتایج تحقیقات انجام‌شده در این زمینه نشان می‌دهد عواملی نظیر: تسهیم اطلاعات و اخبار، امکان آزادی در ارتباط بویژه با جنس مخالف، جریان آزاد اطلاعات در شبکه، سرگرمی و گذراندن وقت، ایجاد روابط جدید و حفظ روابط قدیم از مهم‌ترین نقش‌هایی است که شبکه‌های اجتماعی در زندگی جوانان دارد. با توجه به موارد فوق، ملاحظه می‌شود فیسبوک، تلگرام و در سطح کلان، شبکه‌های اجتماعی باعث شده‌اند جوانان جامعه ما با روی آوردن و در واقع با پناه بردن به آن، به ترمیم محدودیت‌ها و کمبودهایی بپردازند که در جامعه و در واقعیت با آن روبه‌رو هستند. بنابراین مطلوب است:

اولا، استفاده از این نوع تکنولوژی و شبکه‌ها همراه با جوانب احتیاط بوده و مبادا آنقدر به آن مشغول بود که از خانواده و جامعه غافل شد و به آن اعتیاد پیدا کرد. ثانیا، مسؤولان و نظریه‌پردازان کشور در کنار توجه به ویژگی‌های مثبتی که شبکه‌های مجازی از جمله تلگرام می‌تواند داشته باشد، در راستای توجه به کمبودهای قشر جوان ما، از بیکاری گرفته تا نبود امکانات تفریحی و سرگرمی‌های مناسب، ایجاد شبکه خصوصی رسانه‌ای با توجه به سلایق متفاوتی که بین اقشار مختلف وجود دارد، در برنامه‌ریزی‌های سطح کلان و خرد، اقدامات لازم و مناسب را در زمینه‌های یاد شده مورد توجه ویژه قرار دهند تا در فضای واقعی به نیازهای جوانان پاسخ داده شود تا جوانان برای عقده‌گشایی خود به دنبال فضای مجازی مانند تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک و... نروند و بدین ترتیب از آسیب‌های اجتماعی – فرهنگی ناشی از آن پیشگیری شود.

http://www.vatanemrooz.ir/newspaper/page/1916/12/159543/0

ش.د9501258