اسلام دینی جامع است که به همه زوایای زندگی انسان توجه دارد و در همین راستا ورزش را یکی از نیازهای بشر می داند.
واژه سبک زندگي که در ادبيات امروزي به مثابه‌ی واژه اي مهم و کليدي مطرح شده است، از نظر لغوي و موارد كاربرد، گستره وسيعي را در‌بر‌مي گيرد؛ يعني از رفتارهاي خاصي که هر فردي براي زندگي خود بر‌مي گزيند تا رفتارهاي خانوادگي، فاميلي، محلي، شهري، کشوري و بين‌الملل قابل اطلاق است. از اين منظر، مي توان سبک زندگي را ويژگي هاي رفتاري انسان تعريف کرد و بر اساس اختلاف اين ويژگي ها، تعدد سبک ها را در نظر گرفت؛ اما اين ويژگي ها از ديدگاه هاي مختلف به اشكال گوناگونی قابل تقسيم است؛ گسترة اين تقسيم بندي سبک زندگي فردي، خانوادگي، گروه خاص، افراد يك شهر يا منطقه و زندگي هاي بين المللي را شامل مي شود. شايسته است در مردم شناسي به‌صورت توصيفي به بيان اين مسائل بپردازند. اینکه ساكنان هر منطقه‌اي چه ويژگي هاي رفتاري دارند، خود به خود بار ارزشي مثبتي يا منفي اي ندارد. اين يک نوع تقسيم بندي به لحاظ گستره متعلَق است. نوع ديگر تقسيم بندي از نظر عواملي است که در اين ويژگي ها مؤثر است؛ يعني گاهي عوامل طبيعي، اقليمي و جغرافيايي مانند نوع آب و هوا يا غذاها يا لباس و عوامل اجتماعي و تاريخي در آن مؤثر است. در نهايت، عوامل فرهنگي يا به تعبير ديگر عوامل ارزشي منشأ اين تقسيم بندي مي شود؛ يعني روش‌هاي زندگي جوامع مختلف را ارزشگذاري، و بر اين اساس خوب يا بد بودن كاري را مشخص مي كنند كه نتيجه آن انتخاب روش خوب است. آنچه در این مقاله مورد مطالعه قرار می گیرد، جایگاه ورزش در سبک زندگی اسلامی است.
سبک زندگی
«سبک زندگی»، بخشی از زندگی است که عملا در حال تحقق یافتن و دربردارنده طیف کامل فعالیت هایی است که افراد در زندگی روزمره انجام می دهند و همچنین خصایصی نظیر داشتن سبک (تمایز بخش، شکل خاص، کیفیت برجسته، مکان یا شخص خاص) درباره آنها صدق می کند (شفیعی سروستانی، 1390). سبک زندگي شامل نظام ارتباطي، نظام معيشتي، تفريح و شيوه هاي گذران اوقات فراغت، الگوي خريد و مصرف، توجه به مد، جلوه هاي عيني شأن و منزلت، استفاده از محصولات تکنولوژيک، نحوة استفاده از صنايع فرهنگي، نقاط تمرکز علاقه مندي در فرهنگ مانند دين، خانواده، ميهن، هنر، ورزش و امثال آن مي شود (مهدوی کنی، 1378).
سبک زندگی اسلامی به شیوه هایی گفته می شود که به حدود زندگی شخصی انسانها مرتبط است و در واقع مجموعه آدابی هستند که فرد در ارتباط با دیگران، در رفتار شخصی و در ارتباط با خداوند متعال باید رعایت کند. هرچند خاستگاه اصلی سبک زندگی غرب است و شامل شیوه و روش زندگی فرد در حوزه های مختلف زندگی او اعم از فردی یا اجتماعی است. اما در قرآن و روایات واژه های «العیشه»، «العیش» به معنای زندگی به کار رفته است و آنچه سبب دلپذیر شدن زندگی با سختی آن است، معرفی شده است. برای دسترسی به الگوی زندگی اسلامی باید بسیاری از آیات و روایات را ملاحظه کرد و براساس آن مجموعه، به «خیرالعیش» یا زندگی خوب رسید، گرچه در بسیاری از متون ما این واژه نیامده است، اما با بررسی موضوعی می توان به گزاره های فراوانی رسید. زندگی خوب، زندگی همراه با آرامش است که انسان در پرتو آن زندگی علاوه بر فعالیت، شاکر و ذاکر است و از نگرانی هایی که مولود تمدن جدید است آسیب نخواهد دید (هادوی، 1391).
جایگاه ورزش در اسلام
اسلام دینی جامع است که به همه زوایای زندگی انسان توجه دارد و در همین راستا ورزش را یکی از نیازهای بشر می داند. قرآن کریم، احادیث، روایات نیز بر اهمیت نیرومندی جسم در کنار تقویت روح و روان تاکید می کند. برای روشن شدن این مطلب به برخی از آیات قرآنی اشاره می شود:
1. یکی از نعماتی که خداوند به طالوت در مقابله با جالوت عطا کرد قدرت علمی و جسمی بود: « وَزادَهٌ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ» (بقره247)
3. قرآن کریم حضرت داوود (ع) را که جوانی کم سن و سال بود به عنوان فردی شجاع به تصویر می کشد: «َهَزَمُوهُم بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ» (بقره:251)
نکته مهمی که از این آیات استنباط می شود این است که خداوند در کنار قدرت و توان بدنی حکمت و دانش نیز به این دو پیامبر آموخته است.
2. درباره تقویت بنیه دفاعی و رزمی در قرآن آمدا است: « وَاَعِدّوُا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ» (انفال:60)
علاوه بر آیات قرآنی احادیث و روایات نیز به مساله ورزش توجه داشته اند:
طبق احادیث ورزشهای مورد علاقه پیامبر عظیم الشان اسلام تیراندازی، سوارکاری، کشتی و شنا بوده است که در اینجا به ذکر احادیثی از آن حضرت درباره این ورزش ها می پردازیم:
1. «عَلِّمُوا أولادَكُم السَّباحَةَ و الرِّمايِة؛ شنا و تیر اندازی را به فرزندان خودتان بیاموزید.»
2. «أَحَبُّ اللَّهوِ إلى اللَّهِ تَعالى إجراءُ الخَيلِ وَ الرَّميِ؛ بهترين بازى ها در پيش خداوند متعال مسابقه اسب دوانى و تير اندازى است»
3. «اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الرَّجُلَ الْقَوی؛ خداوند متعال انسان قوی و نیرومند را دوست دارد.»
پایان سخن
بررسی آیات و روایات در زمینه ورزش نشان می‌دهد که سبک زندگی اسلامی، سبکی جامع است و به تمام نیازهای بشر توجه دارد؛ هر چند که ورزش و تربیت بدنی نیز باید وسیله ای برای تزکیه و سیر الی الله باشد.
