جهان‌ لرزه پس از زلزله اتمي كره شمالي

(روزنامه اعتماد – 1395/06/20 – شماره 3622 – صفحه 11)

بازي موشكي و اتمي كيم جونگ اون، رهبر جوان كره‌شمالي كماكان ادامه دارد. روز گذشته تلويزيون رسمي كره شمالي اعلام كرد كه روز جمعه آزمايش اتمي سطح بالايي را انجام داده كه بسيار قوي‌تر از انفجارهاي گذشته بوده است. اين پنجمين آزمايش اتمي كره شمالي و دومين در طول هشت ماه گذشته است. رييس‌جمهور كره جنوبي در واكنش به اين آزمايش گفت: اين بزرگ‌ترين آزمايش اتمي همسايه شمالي بوده و اين اقدام يك بي‌مبالاتي متعصبانه است. سخنگوي وزارت امور خارجه چين نيز روز جمعه اعلام كرد كه مراتب اعتراض چين را از طريق سفارت‌مان در پيونگ‌يانگ ابلاغ كرده‌ايم. با اين وجود چين، ايالات متحده و كره جنوبي را در بالابردن تنش‌ها در منطقه مسوول دانست. بسياري معتقدند كه كره شمالي قصد دارد تا با آزمايش‌هاي جديد نشان دهد كه تحت تحريم‌هاي بين‌المللي و فشارهاي ديپلماتيك توانسته قابليت‌ها و تكنولوژي‌هاي انفجاري خود را گسترش دهد.

اكنون نيز اين نگراني در بسياري از پايتخت‌هاي جهان به وجود آمده است كه كره شمالي يك گام ديگر در راستاي مورد هدف قرار دادن شهرهاي مختلف جهان و به‌خصوص ايالات متحده امريكا نزديك‌تر شده است. با اين وجود سئول وعده داده است كه تلاش‌ها براي جنگ رواني عليه پيونگ‌يانگ را افزايش و تعداد بلندگوهاي تبليغاتي را در امتداد مرز با كره شمالي افزايش دهد و ساعات پخش برنامه‌هاي ضد كره را بيشتر كند. گفتني است كره جنوبي پيش از اعلام خبر رسمي آزمايش اتمي كره شمالي مركز لرزه‌نگاري اين كشور لرزه‌هاي غيرمعمولي را در نزديك محل آزمايش هسته‌اي شناسايي كرده بود. با اين وجود رسانه دولتي كره شمالي اعلام كرد كه اين يك آزمون براي ويژگي حركتي يك كلاهك هسته‌اي بود كه قادر است روي موشك‌هاي بالستيك استراتژيك نصب شود.

كره شمالي عنوان كرد: با استاندارد‌سازي كلاهك هسته‌اي اين توان به وجود مي‌آيد كه انواع كوچك‌تر، سبك‌تر و با قدرت بالاتري نسبت به گذشته روي موشك‌هاي بالستيك سوار كند. با اين حال آژانس‌هاي جاسوسي كره جنوبي معتقدند كه هنوز پيونگ‌يانگ تا دستيابي به توليد كلاهك هسته‌اي قابل استقرار بر روي موشك‌هاي بالستيك فاصله دارد، اما اين اقدام كره شمالي نگراني‌ها را افزايش داده است.

دفتر پارك گئون‌هاي، رييس‌جمهوري كره جنوبي در بيانيه خود پس از محكوم كردن اين آزمايش گفت: پارك در گفت‌وگوي تلفني با باراك اوباما در خصوص اين آزمايش اتمي صحبت كردند. ژاپن نيز در واكنش به اين اقدام كره شمالي اعلام كرد كه قصد دارد تا تحريم‌هاي جديدي عليه همسايه شمالي وضع كند.

آن‌گونه كه مراكز لرزه‌نگاري كره جنوبي اعلام كردند، برآوردها حاكي از آن است كه قدرت انفجار ناشي از ١٠ تا دوازده كيلوتن TNT بوده كه عملا بين ٧٠تا٨٠درصد از راندمان نيروي بمب اتمي ١٥ كيلوتني ايالات متحده در هيروشيما بوده است. اين درحالي است كه آزمايش چهارم كره شمالي حدود شش كيلوتن TNT محاسبه شده بود. كره شمالي عنوان كرد كه هيچ ماده راديواكتيوي به بيرون درز نكرده اما اين انفجار لايه‌هاي زيرين زمين را تكان داده است. رسانه‌هاي دولتي چين اعلام كردند: سازمان حفاظت از محيط‌زيست كشور كار مانيتورينگ تشعشع هسته‌اي را آغاز كرده است. هواپيماهاي ژاپني نيز شروع به جمع‌آوري نمونه هوافضاي ملي و تجزيه و تحليل مواد راديواكتيو در منطقه آغاز را كرده‌اند. فرماندار توكيوي ژاپن نيز گفت: آزمايش نمونه‌هاي آب و نظارت بر هوا در پايتخت را آغاز كرده‌ايم. ميزان تكان لايه‌هاي زيرين زمين پس از اين آزمايش اتمي بيش از پنج ريشتر محاسبه شده است. اين در حالي است كه امواج لرزه‌نگاري پس از نخستين آزمان اتمي كره شمالي در سال ٢٠٠٦، 3/9ريشتر محاسبه شد و پس از آزمايش چهارم در ژانويه گذشته 4/8 ريشتر گزارش شد.

گفتني است، در روز دوشنبه هفته گذشته نيز كره شمالي در حاشيه نشست جي٢٠ در چين سه موشك بالستيك خود را آزمايش كرد. نكته مهم اين است كه كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي نظارت كامل روي تمام اين آزمايش‌هاي موشكي و اتمي داشته است. از طرفي در زمان رهبري او توان نظامي كره شمالي افزايش چشمگيري داشته و توانسته موشك‌هاي زيردريايي و موشك‌هاي ماهواره‌بر را نيز آزمايش كند كه اين موضوع عملا ده‌ها هزار نيروي امريكايي كه در سراسر آسيا مستقر هستند را تهديد مي‌كند.

طبق برآورد وزارت دفاع كره جنوبي، كره شمالي از سال ٢٠١١ كه كيم جونگ اون پس از مرگ پدر روي كار آمده است در مجموع ٣٣موشك بالستيك را از انبار خود خارج كرده و به آزمايش گذاشته است. اين در حالي است كه در طول ١٧سال حكومت كيم جونگ ايل كره‌شمالي تنها ١٦ موشك بالستيك را آزمايش كرده است. پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه فشارها براي تحريم‌هاي بيشتر عليه كره شمالي افزايش يابد. اما سوال اينجاست كه چه كاري مي‌توان بيش از آن چيزي كه هست انجام داد. چين تنها مانع اصلي اجرايي‌سازي تحريم‌هاي بيشتر عليه كره شمالي به حساب مي‌آيد و اقدامات اخير پيونگ‌يانگ نيز موجب مي‌شود تا رفته‌رفته مقاومت چين در برابر فشارها كاهش پيدا كند و مجبور شود در راستاي تحريم‌هاي بين‌المللي عليه پيونگ‌يانگ قدم بردارد. از سوي ديگر اقدامات موشكي و هسته‌اي كره شمالي از ديرباز يك چالش جدي براي سياست خارجي ايالات متحده به حساب مي‌آيد كه بايد چه رفتاري را در خصوص اين كشور درپيش بگيرد چرا كه رفتارهاي كره شمالي روز به روز غيرقابل پيش‌بيني‌تر مي‌شود. اكنون نيز اين واقعيت وجود دارد كه ديپلماسي شكست خورده است و هيچ طرحي براي پايان مسالمت‌آميز اقدامات كره شمالي روي ميز وجود ندارد.

هشدار پيش از آزمايش

مايكل مادن، يك متخصص در امور كره شمالي به رويترز گفت كه او تقريبا مطمئن است كه كره شمالي پيش از انجام آزمايش اتمي خود به چين و روسيه هشدار داده بود. چرا كه طبق اطلاعات به دست آمده چوسان هوي، مذاكره‌كننده كره شمالي براي توقف برنامه هسته‌اي پيونگ‌يانگ اين هفته به پكن سفر كرده بود در حالي كه يون تانگ هيون، معاون وزارت نيروهاي مسلح كره شمالي نيز در راس هياتي نظامي به مسكو سفر كرده بود. مادن گفت كه اين دو فرد از آزمايش اتمي مطلع بودند و احتمالا پيام اين آزمايش را ارسال كردند. با اين وجود سخنگوي دولت چين مي‌گويد كه هيچ اطلاعاتي براي ارايه در مورد اينكه آيا پكن هشدار دريافت كرده ندارد. او همچنين در مورد اينكه آيا چين از تحريم‌هاي بيشتر حمايت مي‌كند، گفت: تنها به قطعنامه‌هاي قبلي سازمان ملل عمل مي‌كنيم و به آن ادامه مي‌دهيم.

باز هم ابراز نگراني آمريكا و روسيه

وزراي خارجه امريكا و روسيه در حالي روز گذشته در ژنو با يكديگر ديدار كردند كه از آزمايش هسته‌اي جديد كره شمالي ابراز نگراني كردند. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه كه براي مذاكره با جان كري، همتاي امريكايي خود درباره سوريه به ژنو رفته، گفت: ما شديدا نگران آزمايش هسته‌اي جديد كره شمالي هستيم و بايد قطعنامه‌هاي شوراي امنيت در اين باره به شكل دقيق اجرا شود. ما موضع مناسب و قوي را در اين باره اتخاذ خواهيم كرد. وي گفت كه قصد دارد با همتاي ژاپني خود در اين باره گفت‌وگوي تلفني كند. جان كري نيز اعلام كرد كه واشنگتن شديدا نگران آزمايش هسته‌اي جديد كره شمالي است و قصد دارد اين موضوع را در شوراي امنيت مطرح كند. كري در اوايل مذاكرات روز گذشته خود با لاوروف گفت كه وي گفت‌وگوي تلفني با همتايان كره جنوبي و ژاپني داشته و تمامي كشورهاي مجاور كره شمالي نگران اين مساله هستند.

پنج مساله مهم در مورد كره شمالي

اما اكنون بسياري اين سوال را مطرح مي‌كنند كه چرا كيم جونگ اون به دنبال اين اقدامات است و چه اهدافي را دنبال مي‌كند. پنج موضوع جدي و اساسي در اين خصوص وجود دارد كه به آن مي‌توان پرداخت.

١- عملكرد انفجار

به گزارش بي‌بي سي، نخستين سوال بزرگ اين است كه آيا كره شمالي به دنبال عملكردي بالاتر يا قدرت انفجاري بيشتري در اين زمان بود؟ رهبر كره شمالي كيم جونگ اون در آزمون ماه ژانويه مدعي شده بود يك بمب هيدروژني را با استفاده از همجوشي هسته آزمايش كرده است كه عملكردي معادل ٦-٨ كيلوتن TNT داشته است. نكته كليدي و قابل توجه اين است كه اين آزمايش كوچك‌تر از آزمايش سوم كه حدود ٨-١٠كيلوتن TNT داشته است. از همين رو با توجه به عملكرد آزمايش چهارم چندان مورد توجه كره شمالي قرار نگرفت چرا كه رهبر كره شمالي انتظار آزمايشي ٥٠ كيلوتني را داشت. بنابراين آزمون پنجم با يك عملكرد بسيار بزرگ‌تر طراحي شد. نشانه‌هاي اوليه حاكي از آن بود كه اين آزمايش حجمي معادل ٢٠كيلوتن داشته اما پس از برآورد مقام‌هاي سئول نشان داد كه براورد بيش از ١٠ كيلوتن بوده كه در هر صورت بسيار بزرگ‌تر از آزمون چهارم به حساب مي‌آمد.

٢- اهداف تهاجمي كيم

در سال جاري ميلادي كره شمالي علاوه بر آزمايش اتمي چهارم و پنجم خود يك موشك ماهواره‌بر را پرتاب كرد كه بسياري بر اين باور بودند كه اين يك آزمايش موشك بالستيك قاره‌پيما به حساب مي‌آيد. همچنين كره شمالي در طول ساليان اخير بيش از ٣٠ موشك بالستيك با برد بيش از ٢٠٠كيلومتر را آزمايش كرده است. كيم جونگ اون مدعي است كه ايالات متحده و كره جنوبي در حال آماده‌سازي براي جنگي تمام‌عيار عليه كره شمالي هستند از همين رو كيم جوان وضعيت هشدار را در شبه‌جزيره بالا برده است. اما آزمايش پنجم در طول هشت ماه يك كار غير متعارف از سوي كره شمالي به حساب مي‌آيد كه فاصله هركدام از آزمايش‌هاي به طور ميانگين سه سال بود. اما كارشناسان معتقدند كه كره شمالي در حالت بسيار ضعيفي به سر مي‌برد چرا كه سعي دارد با خشونت كنترل توده و نخبگان كره را در دست بگيرد. بنابراين او با استفاده از پرتاب موشك و آزمايش‌هاي هسته‌اي قصد دارد شكست‌هاي ديگر خود را در مسائل داخلي كمرنگ جلوه دهد و حمايت ارتش كره شمالي را نيز براي خود حفظ كند. او قصد دارد با اين كار و افزايش احساسات مردمي فشارهاي داخلي را منحرف كند.

حتي بسياري معتقدند كه كره شمالي دست به يك درگيري محدود به مانند سال ٢٠١٠ بزند تا توجه‌ها را به سمت ديگري جلب كند. بسياري نيز معتقدند كه درگيري سال ٢٠١٠ نيز توسط كيم جونگ اون جوان و جانشين پدر طراحي شده بود. گفتني است طي دو روز گذشته كيم جونگ اون ابراز سخن طعنه‌آميز را در كره شمالي ممنوع كرد. گزارش‌ها حاكي از آن است كه در جلسات مقامات دولتي اين اخطار صادر شده است كه اظهارات مضحك بخشيده نخواهد شد. همچنين انتقاد غيرمستقيم و پنهان پشت طنز نيز به عنوان اقدامات خصمانه در كره شمالي شناخته مي‌شود كه حكومت آن را ممنوع كرده است. گفته مي‌شود اين اقدام كيم جونگ اون نيز در راستاي سركوب هرچه بيشتر مخالفان داخلي خود صورت گرفته است. گفتني است موجي از فرارها در داخل حكومت كره شمالي به وجود آمده كه برخي از سفرا و حتي سران كره شمالي به خارج از مرزها پناهنده شده‌اند. از همين رو اقدامات نظامي و مانور قدرت كره شمالي و شخص كيم جونگ اون را مي‌توان در راستاي حفظ وحدت در داخل كره‌شمالي دانست.

٣- آيا جاه طلبي‌هاي هسته‌اي شمال محقق شده است

از دسامبر سال گذشته ميلادي مشخص شده است كه كيم جونگ اون دانشمندان خود را متمركز بر روي توليد بمب هيدروژني گذاشته است، بمبي كه مي‌تواند قدرتمند‌تر از يك سلاح هسته‌اي عمل كند و به صورت كوچك‌تر در يك موشك بالستيك جاگذاري شود. اما آزمايش هسته‌اي ٦ ژانويه كه بنا بود يك بمب هيدروژني باشد عملكردي قانع‌كننده نداشت و عملا شكست خورد. كيم جونگ اون احتمالا منتظر مانده تا دانشمندان مشكلات فني را حل كنند. بنابر اين عملكرد سلاح‌ها بسيار مهم خواهد بود و واقعا ميزان جاه‌طلبي‌هاي هسته‌اي كره شمالي را نشان مي‌دهد به خصوص اگر دانشمندان هسته‌اي بخواهند زنده بمانند.

٤- چين در حال حاضر چه مي‌گويد

چند ماه پيش امريكا و كره جنوبي اعلام كردند كه قصد دارند سامانه ضد موشك تاد را در كره جنوبي براي محافظت در برابر تهديدات هسته‌اي كره شمالي مستقر كنند. اين موضوع ابتدا مورد انتقاد چين قرار گرفت و استقرار اين سامانه را در كره جنوبي لازم نمي‌ديد، هرچند در ابتدا اين انتقاد منصفانه به نظر مي‌رسيد و قابل توجيه بود. اما اكنون با اقدامات اخير كره شمالي، توجيهات چين در حال شكست خوردن است چرا كه پكن نتوانست تحركات همسايه شمالي خود را متوقف كند. حالا بايد چين تصميم بگيرد كه آيا واقعا مي‌خواهد به مسووليت بين‌المللي خود مبني بر مهار كره شمالي عمل كند يا اينكه تنها مي‌خواهد بر روي امنيت و توسعه نظامي خود در درياي جنوبي چين تمركز كند و نگراني اصلي خود را بر اين مبنا قرار دهد. گفتني است روابط قوي كه چين با پيونگ‌يانگ در دوره پدر كيم جونگ داشت رفته رفته به سردي گرايش پيدا مي‌كند و كيم جونگ اون تمام افراد نزديك به چين را يك به يك كشت و از حلقه اطرافيان خود كنار زد. كيم هرگز پس از رهبري خود به چين سفر نكرد و حتي مذاكراتي براي ديدار با رييس‌جمهور چين صورت گرفته اما اين كار انجام نشده است. مايك چينوي خبرنگار سابق سي‌ان‌ان مي‌گويد: آزمايش اتمي كره شمالي در ژانويه ٢٠١٦ به عنوان بمب هيدروژني يك سيلي واقعي براي چين بود. در ماه مارس چين مجبور شد به سخت‌ترين تحريم‌ها عليه پيونگ‌يانگ بپيوندند.

كه تاحد زيادي نيز چين اين تحريم‌ها را اجرا كرد و مراودات بانكي بين چين و پيونگ‌يانگ را متوقف كرد و صادرات موادي كه احتمالا مي‌تواند استفاده دوگانه عمومي و نظامي داشته باشد را نيز به كره شمالي متوقف كرد. اما اينكه چين چه اقدامي انجام دهد هنوز مشخص نيست. از طرفي برخي معتقدند كه كره شمالي در حال استفاده از اختلافات عميق چين و ايالات متحده بر سر درياي جنوبي چين است براي همين نگاه مشخص و يگانه‌اي بين چين و ايالات متحده در قبال كره شمالي وجود ندارد. حال بايد ديد كه آيا دو طرف مي‌توانند اختلافات را كنار بگذارند و بر روي مهار كره شمالي تمركز كنند. با اين وجود يكي از مقامات ارشد غربي مستقر در پكن كه پيش‌تر نيز در پيونگ‌يانگ كار مي‌كرده به شرط ناشناس ماندن به رويترز گفت كه برخلاف تصور رايج در واشنگتن، چين نفوذ كمي بر پيونگ‌يانگ دارد و هيچ كنترلي در حال حاضر بر كره شمالي ندارد. وي افزود، كره شمالي چين را دوست ندارد و به آنها قطعا گوش نمي‌دهد.

٥- اگر آمريكا رويكرد خود را تغيير دهد

ايالات متحده تاكنون سياست صبر استراتژيك را در قبال كره شمالي دنبال كرده و اجازه داده تا پيونگ‌يانگ به اقدامات تحريك‌آميز خود ادامه دهد و تنها سعي كرده اقدامات محدود بازدارنده خود را دنبال كند. اما ايالات متحده بايد يك رويكرد متفاوت را در خصوص كره شمالي اتخاذ كند چرا كه كره شمالي مصمم شده تا ثبات منطقه را از بين ببرد. از سوي ديگر تهديدات كره شمالي نيز در حال تغيير است و ايالات متحده و متحدان منطقه‌اي آن نيز بايد پاسخ جدي‌تري به تهديدات كره شمالي بدهند. در همين حال مردم كره جنوبي نياز به يك تصميم‌گيري دارند و آن هم اينكه مي‌خواهند ايالات متحده از آنها در برابر تهديدات موشكي كره شمالي محافظت كند يا نه!

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=54116

ش.د9502262