پیام مهم فیلم اسنودن همان دیکتاتوری و استبداد اطلاعاتی در آمریکا است. این مسئله حریم خصوصی افراد را در کشورهای مختلف از بین برده است. در سال ها اخیر شواهد زیادی از جاسوسی آمریکا از مراکز مهم کشورهای اروپایی به ویژه آلمان منتشر شد که جاسوسی سایبری آمریکا را به خوبی نشان داد.
سینمای هالیوود در سال های اخیر شاهد فیلم های افشاگرانه ای است که بخشی از سیاست های پنهان آمریکا را نشان می دهد. شاید بتوان مطرح ترین فیلم مستند در این مورد را مستند "روزهای صفر" دانست که به چگونگی حمله سایبری به تاسیسات هسته ای ایران از سوی آمریکا و رژیم صیهونیستی با استفاده از ویروس استاکس نت می پردازد. در سال جاری میلادی نیز یکی دیگر از فیلم های تکان دهنده سینمای هالیوود به نام "اسنودن" عرضه شد. فیلم اسنودن بر اساس ماجراهای ادوارد اسنودن، افشاگر برنامه‌های جاسوسی سایبری آمریکا ساخته شده است و کارگردان آن الیور استون است. در این فیلم داستانی، جوزف گوردون لویت نقش ادوارد اسنودن را بازی می‌کند. ملیسا لیو، زکری کینتو و تام ویلکینسون بازیگران دیگر این فیلم هستند. فیلمنامه این فیلم که توسط خود استون نوشته شده، بر اساس کتاب «پرونده‌های اسنودن؛ جزئیات ماجراهای تحت تعقیب ترین مرد جهان» نوشته لوک هاردینگ، روزنامه نگار گاردین بوده است. فیلمبرداری فیلم در مونیخ و لوکیشن هایی از کشورهای مختلف انجام گرفته است.
فیلم اسنودن وقایع بین سال های 2004 تا 2013 را روایت می کند. در این فیلم، عملکرد 9 ساله ادوارد اسنودن به عنوان مهندس سیستم و مشاور ارشد سازمان سیا به تصویر کشیده شده است. در ابتدای فیلم اسنودن شخصیتی وطن پرست از خود به نمایش می گذارد. با اینکه وی در دسته نیروهای عملیاتی به دلیل ضعف جسمی کنار گذاشته می شود، اما وی با هدف بهبود وضع آمریکا در جهان وارد سازمان سیا می شود و حتی در روزهای اول خدمت خود به دلیل حس وطن پرستی حاضر نیست در جریان تظاهرات مردمی طومار "نه به بوش" را امضا کند و می گوید این کار باعث تضعیف کشور است. در کلاس های آموزشی، اسنودن به تدریج با مواردی آشنا می شود که بر خلاف تصورات رایج وی است.
یکی از این موراد قانون FISA است. این قانون که مربوط به نظارت بر اطلاعات خارجی است، خلاف قانون و دادگاه های امریکا است و بر خلاف الحاقیه چهارم قانون اساسی آمریکا که شنود اطلاعاتی مردم را تهنا با دستور قوه قضاییه ممکن می کند، این قانون مجوزهای تجسس و شنود را تنها بر اساس شک و ظن و گمان صادر می کند. این موضوع را مربی اسنودن در اولین جلسات کلاس درس به وی می گوید و این اولین شک را در اسنودنِ وطن پرست به وجود می آورد. چرا که وی معتقد است آزادی ضامن بقای آمریکای قدرتمند است. مربی اسنودن که از اعضای ارشد سیا است در این مورد به وی می گوید که در 20 سال آینده، عراق به جهنم دره ای تبدیل خواهد شد که برای هیچ کس اهمیت نخواهد داشت و تروریسم تنها یک تهدید کوتاه مدت است و تهدید واقعی از سمت چین، روسیه و ایران در حوزه سایبر است.
مربی اسنودن که متوجه استعداد وی شده است برای تشویق و تحریک وی به خدمت در سیا به وی می گوید با این تفاسیر بدون وجود تو آمریکا به یک فضای مجازی متروکه تبدیل خواهد شد، که در برابر دشمنانش بسیار آسیب پذیر خواهد بود. اما این ابتدای ماجرای اسنودن جوان است و وی در اولین ماموریت خود به ایتالیا به عنوان مامور مخفی سیا متوجه می شود که تمام ایمیل های مردم تحت نظارت آمریکا است و همه تلفن های مردم جهان شنود می شوند. همکار اسنودن به وی نشان می دهد که حتی از طریق لپ تاپِ خاموش نیز چگونه حریم خصوصی افراد را می توان فیلم برداری کرد و برای این کار نیازی به هیچ مجوزی نیست.
این مسئله آنقدر برای اسنودن سنگین است که استعفا می دهد. فیلم در ابتدا با اعتراف اسنودن برای روزنامه گاردین شروع می شود و فلش بک به نقاط حساس زده می شود. در یکی از نقاط فیلم اسنودن اعتراف می کند که ما از طریق سایبر همه نقاط حساس ژاپن را در اختیار داریم تا اگر این کشور به فکر دشمنی با ما افتاد، شبکه سراسری برق این کشور را قطع کنیم. وی تاکید می کند که این بدافزار را در کشورهای مختلفی مانند مکزیک، آلمان، اتریش، برزیل، روسیه، چین و ایران نیز منتشر کرده ایم. وی اعتراف دیگری نیز می کند که ما همه تلگراف های دیپلماتیک یا رسوایی جنسی مقامات را رصد می کنیم تا به کشورمان در G8 کمک کنیم تا در مذاکرات دست بالا را داشته باشد.
اسنودن در افشاگری خود در اواسط فیلم با ناراحتی و عذاب وجدان می گوید که بالاخره حقیقت روشن خواهد شد و ترور و کشتار تنها یک بهانه برای کنترل اجتماعی است. وی در برابر دوربین گاردین می گوید که فکر می کردم که اوباما وعده های خود در مورد پایان شنود را اجرا می کند اما این طور نشد. البته در لابلای این فیلم کنایه ها به خاورمیانه و جهان اسلام زده می شود و این منطقه به عنوان منبع شر و تروریسم ذکر می شود؛ رسالتی که در بیشتر فیلم های هالیوود باید اجرا شود.
اسنودن بار دیگر در سال 2011 به عنوان مشاور به سازمان سیا بر می گردد. اما شک ها و عذاب وجدان اسنودن همچنان ادامه دارد و به مقام ارشد سیا می گوید که "در ابتدای خدمتم به من نگفته بودی که در حال پهن کردن تور کار در سراسر جهان هستیم." مامور سیا در پاسخ به وی می گوید که اکثر مردم آمریکا آزادی نمی خواهند و خواستار امنیت هستند و وی در کمال تعجب می گوید که علت اصلی اینکه در جهان جنگ جهانی سومی راه نیفتاده است به خاطر تلاش های آمریکا بوده است. به تدریج اسنودن با سیستم شنود گسترده آمریکا در حالت دشمنی قرار می گیرد و این وضعیت وی را مریض می کند. اما به دلیل نبوغ بالا، وی ارتقا می گیرد و برای کار جدید تحت عنوان عملیات ضد جاسوسی علیه چین به هاوایی می رود.
در هاوایی یکی از تلخ ترین سیاست های آمریکا برای اسنودن عیان می شود. در اینجا که مرکز کنترل پهپادهای آمریکایی در خاورمیانه است ماموران تنها با تصور اینکه افراد در حال تردد در پاکستان و افغانستان تروریست هستند، آن ها را مورد هدف قرار می دهند و غیر نظامیان زیادی در این مورد قربانی می شوند. اسنودن بسیار آشفته و به شدّت منقلب می شود. در واقع در این قسمت از فیلم کشته شدن غیر نظامیان به وسیله پهپادهای بدون سرنشین آمریکا تنها شبیه یک بازی کامپیوتری است که افراد مرکز امنیت ملی آمریکا برای سرگرمی انجام می دهند. در هاوایی تنها امید و انگیزه اسنودن برای ادامه فعالیت این است که هکرهای چینی را شکست دهد و به دولت خود خدمت کند.
اما در ادامه فیلم، اسنودن به دلیل استفاده از برنامه های ممنوعه سیا مورد جاسوسی و نظارت شدیدی قرار می گیرد و تمام حرکات و رفتار وی در خانه تحت نظارت قرار می گیرد. اسنودن با مشاهده این وضعیت تصمیم خود را برای افشاگری علیه این سیستم می گیرد و با مخفی کردن تراشه ای در یک مکعب روبیک اسناد و مدارک زیادی را از مرکز امنیت ملی آمریکا خارج می کند. تمام اسناد در اختیار روزنامه گاردین قرار می گیرد و این روزنامه در ابتدا به دلیل ترس از کاخ سفید در مورد انتشار این اسناد تعلل می کند، اما سرانجام همه اسناد را منتشر می کند و بزرگترین آبروریزی اطلاعاتی برای آمریکا به وجود می آید. به دنبال این افشاگری وحشتناک اوباما پایان شنود مردم را اعلام کرد.
نقد فیلم اسنودن
فیلم «اسنودن» فیلم کلاسیک و خوش ساختی است و اولیور استون این فیلم را بر اساس فیلم مستند «سیتی زن 4» ساخته است. صحنه های اول فیلم بر اساس همین مستند ساخته شده است. ضمن اینکه سعی شده فیلم وفادار به فیلم مستند «سیتی زن 4» باشد به طوری که قیافه های انتخاب شده برای فیلم خیلی شبیه به آدم های اصلی ماجرا هستند. معمولا در فیلم هایی مثل «اسنودن» به سیستم فاسد آمریکا اشاره می شود، اما در این نوع فیلم ها، همه سیستم از سوی فیلم ساز زده نمی شود. خیلی از فیلم های آمریکایی وجود دارند که در مورد پلیس و یا مامور سیای فاسد است، اما این فساد در نهایت توسط خود سیستم اصلاح می شود. در اخر فیلم اسنودن نیز بیان می شود که مسئله شنودها و مباحث ایمیل ها توسط کنگره و اوباما برچیده شدند و بدین گونه سیستم آمریکا را سالم نشان می دهند! از سوی دیگر در فیلم اسنودن شاهد یک سری اطلاعات سوخته هستیم. این اطلاعات سوخته نباید مخاطب را فریب دهد که فضای باز در آمریکا چقدر وسیع است که فیلم ساز می تواند این مسائل را بیان کند. چرا که معمولا واقعیت های آمریکا هیچگاه در بوق رسانه ها قرار نمی گیرند و علتش این است که رسانه ها را همان سرمایه دارها اداره می کنند.
پیام مهم فیلم اسنودن همان دیکتاتوری و استبداد اطلاعاتی در آمریکا است. این مسئله حریم خصوصی افراد را در کشورهای مختلف از بین برده است. در سال ها اخیر شواهد زیادی از جاسوسی آمریکا از مراکز مهم کشورهای اروپایی به ویژه آلمان منتشر شد که جاسوسی سایبری آمریکا را به خوبی نشان داد. افشاگری‌های ادوارد اسنودن از عملیات عظیم جاسوسی و مراقبت در سطح جهانی پرده برداشت. بنا به مدارک اسنودن، این برنامه‌ها که شامل جاسوسی از مردم عادی و شخصیت ها در مکالمات تلفنی، ایمیل، استفاده از موتورهای جستجوی اینترنت و … در تمام کشورها و بدون رعایت مرزهای سیاسی صورت می گیرند، در درجه اول توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (ان اس ای) به اجرا در می آیند. گروه فایو ایز، دولت های اروپایی و شرکت های تلفن نیز همکاری مستقیم و نزدیکی در این جاسوسی ها دارند. در نهایت این که افشاگری های اسنودن آغاز رسانه ای شدن اطلاعات مربوط به افشاگری های جاسوسی گسترده بود و این راه ادامه خواهد داشت./
