چالش‌های مبارزه با فیش‌های نجومی

حدود هشت ماه از اعلام پدیده شوم فیش‌های حقوقی نجومی می‌گذرد و در این مدت، علی‌رغم اعلام آمارهای متعدد و هشدارهای مختلف از سوی مسئولین امر، متأسفانه هنوز اقدام مؤثری در مقابله با این پدیده شوم صورت نگرفته است. حال سؤال این است که چرا علی‌رغم مضر بودن این پدیده و تبعات سوء اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن و سیاست رسمی نظام مبنی بر مبارزه با این پدیده، چالش‌های مبارزه با آن کدامند؟‌ به عبارت دیگر، مهمترین موانع و چالش‌های مبارزه با فیش‌های نجومی چیست؟ در پاسخ می‌توان به چند نکته اشاره کرد:

1- عدم‌وجود عزم جدی در دولت و مجموعه‌های مسئول: مهمترین مانع و چالش در راه مبارزه با فیش‌های نجومی در گام نخست، عدم‌وجود عزم جدی در دستگاه‌های مسئول برای برخورد و در گام بعدی، اختلاف‌نظر در میان برخی مسئولان است؛ زیرا در حالی که برخی مسئولان این پدیده را از مصادیق فساد دانسته و خواهان برخورد با آن هستند، برخی دیگر آن را در حد چند میلیارد دانسته! و ضرورت چندانی برای مقابله با آن احساس نمی‌کنند.

2- خلأهای قانونی: اغلب از وجود خلأهای قانونی نیز به عنوان یک چالش در مبارزه با فیش‌های نجومی نام برده می‌شود و شاید یکی از مهمترین دلایل اختلاف‌نظرها درباره برخورد با فیش‌های نجومی نیز در این مورد ریشه داشته باشد. درواقع، چنانچه تمیهدات قانونی لازم برای این موضوع وجود داشت، نه اختلاف‌نظرها حول آن اینگونه از هم فاصله داشت و نه شاهد نوعی سردرگمی و کندی در برخورد با این پدیده شوم بودیم.

3- حاکمیت نگاه جریانی و حزبی بر این مسأله: جریان‌های سیاسی عمده کشور نیز به این موضوع نگاه جریانی داشته و هریک سعی می کنند از این موضوع برای خود نمدی بافته و جناح رقیب را نیز تخریب کنند. حال آنکه تبعات سوء فیش‌های حقوقی نجومی به عنوان یک عارضه بیش از آنکه متوجه جریان‌ها باشد، متوجه کلیت نظام بوده و اعتماد به نظام را نشانه رفته است و از این رو،‌ جریان‌های مختلف باید زمینه‌ساز مقابله با این پدیده بوده و آن را بیش از این به نگاه‌های سیاسی و جریانی خود آلوده نکنند. در همین راست باید از عملکرد نامناسب برخی رسانه‌ها در برجسته‌سازی نگاه جریانی به این موضوع نیز انتقاد کرد. به تعبیری، رسانه‌های مذکور به جای آنکه تلاش کنند تا به گفتمان‌سازی برای رفع این عارضه بپردازند، بیشتر کوشیدند تا آن را حاصل حاکمیت جناحی خاص در کشور جلوه دهند. هرچند این موضوع نیز در ترویج این پدیده بی‌تأثیر نبوده است، اما نکته مهم این است که آن رسانه‌ها عملاً مباحث فرعی را بر اصل موضوع ترجیح دادند.

4- در نگاهی عمیق‌تر و بنیادین، باید از حجیم بودن دولت و وجود تمرکزهای فراوان در آن به عنوان یک چالش بلندمدت در شکل‌گیری و برخورد با این پدیده یاد کرد و تا زمانی که دولت به اندازه کافی کوچک نشود و از آن تمرکززدایی صورت نگیرد، هرچند برخوردهای قضائی می‌تواند در کوتاه‌مدت در رفع این پدیده مؤثر باشد، اما در نگاه بلندمدت باید مسأله مذکور اجرا و عملیاتی شود.

مبارزه با فیش‌های نجومی به عنوان یک مسأله، مانند سایر مسائل در نگاه اول به اجماع ملی و نخبگانی در سطح کشور نیاز دارد و شایسته است تا نخبگان سیاسی و جریانی در برخورد با این موضوع، منافع ملی و منافع نظام را مقدم بر منافع جریانی و گروهی خود بدانند. از این رو، از مسئولان امر انتظار می‌رود تا با اقدام قاطع و عادلانه هم اطمینان و امنیت روانی نسبت به نظام را احیا کنند و هم مانع ترویج این پدیده شوم شوند. نکته پایانی اینکه مسأله فیش‌های نجومی تنها به اندکی از مدیران مربوط بوده و در میان انبوه مدیران کشور، کم نیستند افرادی که جهادی و انقلابی تلاش می‌کنند و اگر از برخورد با این پدیده بحث می‌شود؛ در درجه اول اقدامی است که مقتضی عدالت است و در درجه دوم؛ مطالبه برخورد با آنها از سوی مقام معظم رهبری نشان از سلامت نظام و تلاش آن برای ارتقای درجه شفافیت و صداقت خود در پاسخگویی به مردم است.