اجراي ديپلماسي منهاي آمريكا در سوريه

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1395/10/05 ـ شماره 10767 ـ صفحه 6)

این روزنامه آمریکایی در تفسیری در این باره به قلم" بن هوبارد" و " دیوید سانجر" افزود: نه "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا به این نشست دعوت شده بود و نه با سازمان ملل در مورد آن مشورت شده بود. در نشست مسکو روسیه، ایران و ترکیه موافقت خود را با " اعلامیه مسکو" اعلام کردند. این اعلامیه چارچوبی است برای خاتمه دادن به جنگ در سوریه.

سه کشور نه با آمریکا مشورت کردند و نه "استفان دی‌میستورا" فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه را به نشست‌شان دعوت کردند. دی‌میستورا موضوع انجام گفت‌و‌گوهای جدید صلح در ژنو در تاریخ 8 فوریه (20 بهمن) در ژنو را مطرح کرده است.

در مجموع با توجه به موفقیت‌های مهمی که ارتش سوریه در بعد میدانی به دست آورده اند، این صف بندی جدید که بدون حضور قدرتهای غربی تشکیل شده است، تضمین می‌دهد که در هر توافقی که از این نشست بیرون آید، "بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه همچنان به حکومتش بر سوریه ادامه داد.

این نتیجه برخلاف اعلانی است که "اوباما" رئیس جمهوری آمریکا بیش از پنج سال پیش مطرح کرد و گفت که اسد مشروعیت خود را از دست داده است و باید از میان برداشته شود.

جنگ سوریه شدت می‌گیرد و بی‌میلی اوباما به درگیری بیشتر آمریکا در این میدان ستیزه، باعث شده است تا واشنگتن اهرم قدرت قابل ملاحظه‌ای در این بحران ژئوپولیتیک در دست نداشته باشد. این وضع بخصوص با توجه به اینکه قدرت در آمریکا در حال انتقال است و "دونالد ترامپ" خود را آماده قرار گرفتن در مسند ریاست جمهوری آمریکا می‌کند، تامل برانگیز است.

تازه‌ترین اظهار نظر ترامپ در مورد سیر تحولات سوریه هفته گذشته مطرح شد و او در صحبت‌هایی در یک راهپیمایی در "پنسیلوانیا" اعلام کرد که اوضاع در سوریه "فوق‌العاده غم انگیز است". وی با بیان اینکه "ما تصمیم داریم به مردم کمک کنیم"، سوگند یاد کرد که در سوریه یک "منطقه پروازممنوع" دایر خواهد کرد و هزینه مالی این کار را هم از کشورهای حاشیه "خلیج فارس" خواهد گرفت.

ترامپ در باره این طرح خود توضیح داد که این منطقه پروازممنوع فقط برای کمک حال مردم ساخته می‌شود و مردم دیگر لازم نیست بدانند چه کسی این مناطق را هم بر روی زمین و هم در هوا اداره می‌کند.

اما ترامپ ماه بعد باید زیر سوگند خود بزند چون مناطق امنی که ترامپ وعده آن را داده امکان دارد بی‌فایده باشد چون کار تخلیه شهر "حلب" و مذاکرات سیاسی به جریان افتاده است.

روسیه از یک سال و اندی پیش که وارد عملیات هوایی در سوریه شد، روند جنگ را در بعد میدانی بکلی به سود اسد تغییر داد.

حال به نظر می‌رسد مسکو به دنبال راهی برای خروج از این معرکه است.

به باور ناظران سیاسی تمام هدف مد نظر روسیه چگونگی خاتمه یافتن جنگ سوریه است. مسکو فرصت مغتنم را در این می‌بیند که جنگ به شیوه‌ای تمام شود که انتقال قدرتی که بوجود می‌آید هم برای اسد مطلوب باشد؛ هم برای منافع وسیعتر روسیه در منطقه.

"اندرو جی. تابلر" از اعضای موسسه "سیاست خاور نزدیک" در واشنگتن که در مورد سوریه مطالعه می‌کند، می‌گوید "روسیه خوب این مفهوم را درک می‌کند که کسی چیزی به شما نمی‌دهد و این خود شمایید که باید این چیز را به دست آورید. خوب حال در فضایی که ایجاد شده است و آمریکا آنقدر سریع عرصه را خالی می‌کند و طرف مقابل هم به راحتی جلو می‌آید؛ بدیهی است که ورود و کار کردن برای همگان آزاد است".

تابلر اضافه می‌کند: وقتی ایرانی‌ها، روس‌ها و ترک‌ها همگی با هم بر سر فرآیندی توافق می‌کنند بدون آنکه آمریکا هم در میان باشد، نشان می‌دهد که در اینجا مشکلی برای ما وجود دارد.

روس‌ها ناراحتی خود را از تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا مخفی نکرده‌اند. هفته گذشته "سرگئ‌ لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در سخنانی گفت که کار کردن با ترکیه برسر موضوع توافق برای تخلیه شهر "حلب" بسیار موثرتر است از "همراه شدن بی‌ثمر با آمریکا".

لاوروف هم گفت که "گروه بین‌المللی حمایت از سوریه" که او و جان کری همتای آمریکاییش آن را از سال 2015 رهبری می‌کنند، به اسناد مهمی دست یافته اما این گروه قادر نبوده است به وظیفه خطیر و مهمش در نظارت بر حسن اجرای مصوبات عمل کند.

روسیه همزمان با آزاد شدن حلب از دست شورشیان به دست نیروهای سوریه و متحدانش، انجام گفت وگوهای جدید صلح را در قزاقستان پیشنهاد داد با این هدف که این گفت وگوها جایگزین گفت‌و‌گوهایی شود که قرار است با سرپرستی آمریکا در ژنو انجام شد. روسیه بموازات آن مستقیما با ترکیه بر سر موضوع توافق برای تخلیه شهر حلب کار کرد.

ترکیه بعد از سالها حمایت از شورشیان سوریه با هدف سرنگون ساختن اسد، اکنون رویکرد خود را در مورد این جنگ تغییر داده است.

از سال 2011(90ش) که منازعه سوریه آغاز شد و در بدو امر یک خیزش مردمی بود ولی کم کم تبدیل به یک جنگ داخلی شد. اوباما در مقابل فشارها برای مداخله مستقیم نظامی در سوریه مقاومت کرده است و می‌گوید که چنین اقدامی هرگز به بهبود اوضاع در این کشور کمک نخواهد کرد. وانگهی اوباما می‌گوید که سوریه محور منافع آمریکا نیست.

این بی‌میلی اوباما در به چالش کشیدن اسد، خشم اپوزیسیون (شبه نظامیان ضد دولتی) سوریه و نیز خشم متحدان آمریکا نظیر عربستان را که خواستار رفتن اسد هستند، برانگیخته است.

آمریکا در سیر تحولات سوریه دخالت غیر مستقیم دارد و برنامه‌های سری را با کمک هم پیمانانش اجرا می‌کند. آمریکا به شورشیان سلاح، پول و موشکهای ضد تانک می‌دهد.

آمریکا با ظهور تروریست‌های "داعش" که قلمروهایی را در سوریه و عراق به تصرف خود درآوردند، هم اولویتهایش را تغییر و ائتلافی برای بمباران اهداف داعش تشکیل داد و هم از نزدیک با نیروهای کرد که در بعد میدانی جنگ با داعشی‌ها می‌جنگیدند، کار کرد.

اما این سیاست واشنگتن ترکیه را عصبانی کرد چون شاهد بود آمریکا دارد مبارزانی را مسلح می‌کند که با "حزب کارگران کردستان" (پ.ک.ک) مرتبط هستند. هم ترکیه و هم آمریکا پ ک ک را یک سازمان تروریستی می‌شناسند.

به مرور زمان مبارزه با پیکارگران کرد، در اولویت درجه اول دستورکار ترکیه قرار گرفت و آرزویش برای سرنگونی اسد در اولویت بعدی جای گرفت. عامل دیگر هم در شکل‌گیری رویکرد انواع قدرت‌های خارجی در قبال سوریه دخیل بوده است.

"آرون اشتاین" از کارشناسان " شورای آتلانتیک" آمریکا که در موضوع ترکیه مطالعه می‌کند، می‌گوید: "ترامپ در یکی از نخستین اشاراتش در مورد سوریه گفت که می‌خواهد سطح حمایت از اپوزیسیون سوریه که تا حال آمریکا از آنها حمایت می‌کرده است را بکاهد".

البته ترامپ سیاست جامعش را در قبال سوریه مفصلا مشخص نکرد، اما مطرح کرد که دوشادوش روسیه برای جنگیدن با افراط گرایان از جمله داعش کار خواهد کرد.

و اما در همین بحبوحه در روز سه شنبه به‌رغم حادثه ترور سفیر روسیه در آنکارا، علائمی از نزدیکی روسیه و ترکیه به چشم خورد.

در مسکو لاوروف و "مولود چاووش اوغلو" همتای ترک او در مقابل تمثال "آندری کارلوف" سفیر ترور شده روسیه در ترکیه شاخه گل نثار کردند و چاووش اوغلو در سخنانی گفت "مردم ترکیه هم همپای روسیه و مردم روسیه عزادار این ضایعه‌اند".

لاوروف هم از ابراز همدردی ترکیه در مورد این حادثه تشکر و قدردانی کرد.

به گزارش ایرنا، اشتاین می‌گوید: "این سر تعظیم فرود آوردن ترکیه به روسیه است" و "نشان می‌دهد که سیاست اسد باید برود دیگر سیاست ترکیه در قبال سوریه نیست ".

نکته مهم دیگر در باره این نشست حضور ایران است. توافق اصلی تخلیه میان روسیه و ترکیه بود و فقط مربوط به شهر "حلب" می‌شد. اما شبه نظامیان وفادار به ایران که در جبهه اسد می‌جنگیدند، جلوی حرکت اتوبوسهای اولیه از حلب را گرفتند و تقاضا کردند که توافق مجددا به مذاکره گذارده شود و تخلیه شهر شامل اهالی دهکده‌های شیعه نشین در استان "ادلب" هم بشود.

"نوح بونسی" تحلیلگر سوری گروه بحران بین الملل در واشنگتن نیز با اشاره به اینکه "آمریکا همچنان رابطه خود را با جناح‌های شورشی و نیز مبارزه‌اش را با داعش حفظ می‌کند"، تصریح می‌کند "اگر قرار باشد کاری از دیپلماسی در سوریه ساخته باشد، این کار فقط از دستان روسیه و ترکیه در کنار کوششهای ایران ساخته خواهد بود".

http://jomhourieslami.net/index.php?newsid=118340

ش.د9503247