خیمه سنگین چین روی آسیای مرکزی نفوذ چشم بادامی‌ها با حربه «اقتصاد»

پایگاه تحلیلی «رگنوم» در گزارشی نوشت: پکن در تلاش است نفوذ خود در آسیای مرکزی را از طریق گسترش همکاری‌های اقتصادی و نظامی تقویت کند تا از این طریق ضمن کسب منافع اقتصادی، تهدیدات متوجه کشور خود را از طریق کشورهای حائل دفع نماید.

پایگاه تحلیلی «رگنوم» در گزارشی به بررسی تحولات اخیر در همکاری‌های چین با کشورهای آسیای مرکزی در سال جاری میلادی پرداخته است.

در این گزارش آمده است: تجزیه و تحلیل رسانه‌های منطقه طی ماه گذشته بیانگر این است که «پکن» در تلاش است حضور خود در منطقه آسیای مرکزی را تقویت و از طریق انجام طرح‌های اقتصادی به یک شریک کلیدی برای کشورهای این منطقه تبدیل شود.

قزاقستان و چین

افزایش ترانزیت کالاهای چینی از مسیر قزاقستان

از آغاز سال جاری تعداد قطارهای چینی که از طریق راه آهن قزاقستان به سوی اروپا در حرکت هستند، 2.5 برابر افزایش یافته است (از 503 قطار در سال گذشته به 1210 قطار در سال جاری رسیده است). اگر چه تعداد قطارها در جهت مخالف نیز طی این مدت افزایش داشته اما افزایش آن در مقایسه با تعداد قطارهای چین بسیار ناچیز است. (101 واگن در سال گذشته و 245 عدد در سال جاری).

بنابر اعلام «نورسلطان نظربایف» رئیس‌جمهور قزاقستان، عامل اصلی افزایش حجم ترانزیت محموله از طریق بندر «آکتائو»، ساخت بندر «خشک» و راه آهن «خورگاس»-«آلماتی» و جاده اروپای غربی–چین غربی می‌باشد.

ساخت شهر «نورکنت»

«آستانه» وعده داده‌ بعد از 20 سال در نزدیکی مرکز حمل و نقل و تدارکات «خورگاس» که چین و قزاقستان را پیوند می‌دهد، شهری با نام «نورکنت» احداث خواهد کرد.

به عقیده مقامات قزاق، احداث این شهر مسئله اسکان کارگران و خانواده‌های آنها که در ساخت منطقه آزاد اقتصادی «دروازه شرقی خورگاس» فعالیت می‌کنند، را به طور کامل برطرف می‌کند. انتظار می‌رود که در این شهر جدید 16 مدرسه، 14 مهد کودک و یک بیمارستان بزرگ احداث شود و تعداد ساکنان آن حدود 100 هزار نفر اعلام شده است.

صادرات سویا و گوشت به چین

دامداران قزاقستان قادر به صادرات حدود 30 هزار تن گوشت گاو و 360 هزار تن گوشت گوسفند در سال به چین می‌باشند که انتظار می‌رود صادرات این محصولات از پائیز سال جاری آغاز شود.

مقامات قزاق تاکنون بارها از قصد خود برای صادرات گسترده محصولات دامداری از این کشور به چین خبر داده است و اتحادیه دامداران قزاقستان امیدوارند که با صدور 500 هزار تن گوشت گاو به چین در سال آینده، 300 میلیون دلار درآمد کسب نماید.

پیش از این نیز، مقامات قزاقستان از انجام مذاکرات موفقیت‌آمیز با پکن گزارش داده بودند، اما با این حال، حذف محدودیت‌ها در صادرات محصولات دامداری، گوشتی و سبزیجات به طور مداوم توسط طرف چینی به تعویق می‌افتد. طبق برنامه‌های قبلی، اخذ مجوز برای واردات محصولات دامداری در چین قرار بود در ماه فروردین صورت گیرد که بعد از آن تا اردیبهشت و سپس تا فصل پائیز به تعویق افتاد.

بنابر گزارش رسانه‌ها، دامداران قزاقستان با مشکلاتی از قبیل تمرکز دام در یک ملک خصوصی کوچک، مراقبت‌های دامپزشکی ناکافی، بهره‌وری پایین دام و مشکلات سیستماتیک در تولید علوفه، مواجه می‌باشد.

میان آستانه و پکن پروتکلی درخصوص دانه‌های سویا (Glycine max) به امضا رسید. قزاقستان قصد دارد تا آخر سال جاری میلادی 30 هزار تن سویا به چین صادر کند. بیش از 98 درصد سویای این کشور در «آلماتی»، مناطق جنوب و شرقی قزاقستان کشت می‌شود.

قرقیزستان و چین

40 میلیون دلار سرمایه‌گذاری و 500 فرصت شغلی

شرکت چینی «Tmai Investment Holding» و مقامات دولتی بیشکک یادداشت تفاهمی را در زمینه همکاری در ساخت و ساز کارخانه تولید رادیاتورهای آلومینیومی در قرقیزستان به امضا رساندند.

با توجه به اینکه قرقیزستان «بوکسید» و آلومینیوم تولید نمی‌کند، به احتمال زیاد مواد خام از تاجیکستان، روسیه و یا چین وارد خواهد شد و آلومینیوم با استفاده از ژنراتور زغال‌سنگی ذوب می‌شود.

کارخانه مذکور در لیست 44 شرکتی که از سوی پکن برای انتقال آنها به قرقیزستان پیشنهاد شده، قرار نگرفته است. سرمایه‌گذاران وعده داده‌اند که این کارخانه حدود 500 فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد کرد. البته اینکه این فرصت‌های شغلی چگونه میان کارگران قرقیز و چینی تقسیم شوند، هنوز مشخص نیست.

نتایج اولیه تحقیقات درباره حمله تروریستی به سفارت چین

بنابر گزارش سرویس‌های امنیتی قرقیزستان، عاملان حمله تروریستی به سفارت چین در بیشکک گروه‌های تروریستی اویغورتبار از سوریه می‌باشند. مقامات ذیربط قرقیز تاکنون 5 مظنون را بازداشت کرده و 3 نفر دیگر را نیز تحت پیگرد قرار داده‌اند. هرچند بازداشت‌شدگان ادعای بی‌گناهی می‌کنند.

این حمله تروریستی در تاریخ 8 شهریورماه سال جاری صورت گرفت که یک فرد انتحاری با ماشین بمب‌گذاری‌شده به دروازه ورودی سفارت چین برخورد و پس از ورود به قلمرو آن، منفجر شد. در نتیجه این حمله، فرد انتحاری کشته و چند نفر از کارکنان سفارت زخمی شدند.

پس از این حادثه تروریستی، پکن صدور روادید به دانشجویان قرقیزستان را در اعتراض به حمله تروریستی به سفارت خود، متوقف کرد. جوانان قرقیز نیز که بایستی برای آموزش به چین سفر می‌کردند در واکنش به این اقدام در کنار سفارت این کشور، با مطالبه تسریع در صدور ویزا و حل و فصل سریع این مشکل، تجمع کردند.

بدهی دولت قرقیزستان به چین به ‌سرعت در حال افزایش است

نمایندگان پارلمان قرقیزستان ضمن بحث‌های خود در مورد رشد بدهی‌های عمومی، به بررسی توافق‌نامه با بانک «صادرات و واردات چین»، بستانکار اصلی دولت بیشکک، پرداختند.

نمایندگان پارلمان قرقیزستان در خصوص یکی از بندهای این توافق‌نامه که وام‌گیرنده را مجبور می‌کند تا در صورت دعاوی قضایی از هیچ مصونیتی برخوردار نباشد، ابراز نگرانی کردند.

در یکی از بندهای این سند آمده است: «وام‌گیرنده بدین وسیله بدون هیچ قید و شرطی از هر نوع مصونیت که بر اساس مصونیت دولتی یا به هر دلیل دیگری ایجاد شده باشد، برای خود و یا اموال خود در ارتباط با هر نوع دعاوی داوری، دست می‌کشد.»

این بند به طرف چینی اجازه می‌دهد تا در صورت اختلافات حقوقی با طرف قرقیز، دعاوی داوری را در خارج از دادگاه‌های قرقیزستان پیگیری نماید. به این ترتیب اختلافات در زمینه وام می‌توانند به طور کامل تحت صلاحیت دادگاه و مقامات چینی و یا کشور دیگری قرار گیرند. در این صورت بیشکک نمی‌تواند از اجرای تصمیمات دادگاه، با استناد به مصونیت دولتی، دست بکشد. این ماده به وضوح به منزله نقض حاکمیت قرقیزستان و احیای«کاپیتولاسیون از نوع چینی» آن است!

حجم بدهی خارجی قرقیزستان در ماه جولای سال جاری، 3.76 میلیارد دلار بوده است که این میزان در حال افزایش است. انتظار می‌رود که در آینده نزدیک حجم آن 1.5 برابر افزایش یابد.

همکاری‌های نظامی در قالب سازمان همکاری‌های شانگهای

تمرینات سازمان همکاری شانگهای تحت عنوان «ماموریت صلح - 1395» در قرقیزستان به پایان رسید. در این تمرینات مشترک ضد تروریستی بیش از 2 هزار نظامی، 300 وسیله نقلیه جنگی و 40 هواپیمای جنگی شرکت داشتند.

در این تمرینات همچنین هلی کوپترهای «Z-9» و بمب‌افکن‌های «Xian JH-7» چینی استفاده شدند.

تاجیکستان و چین

دومین تفاهم‌نامه برای یک توافق به تعویق افتاده

تاجیکستان مجددا از اعلام آمادگی شرکای چینی برای احیای کارخانه تولید کودهای شیمیایی در استان «ختلان» در جنوب این کشور خبر داد.

این بار، به جای تفاهم‌نامه همکاری که طرفین پیشتر حداقل 2 بار در سال‌های 1393 و 1395 به امضا رسانیده بودند، 2 کشور توافق‌نامه سرمایه‌گذاری امضا کردند.

شرکت چینی «هنان زونگ یا» قصد دارد در مرحله اول بهره‌برداری از این کارخانه 120 هزار تن «آمونیاک» و 200 هزار تن «اوره» در سال تولید کند و بعد از یک و نیم سال فعالیت و سطح تولیدات خود را تا 300 هزار تن آمونیاک و 500 هزار تن اوره برساند.

طرف چینی برای تجهیزات جدید و راه‌اندازی مجدد کارخانه تولید کود شیمیایی در تاجیکستان، 360 میلیون دلار هزینه خواهد کرد. طبق توافقات، 50 درصد سهام شرکت «ازت» به طرف چینی تعلق خواهد گرفت.

در حال حاضر، تاجیکستان کودهای شیمیایی مورد نیاز خود برای کشاورزی را از خارج وارد می‌کند. قبلا شرکت ازت این کشور توسط «دیمیتری فیرتاشیم» تاجر اوکراینی خریداری شده بود اما در سال 1394 مقامات تاجیک این کارخانه را از وی بازگرفته و به فهرست املاک دولتی وارد کردند.

تاجیکستان مرزهایش را با قفل چینی می‌بندد

پکن وعده داده است که در مرز تاجیکستان با افغانستان، 4 مقر دیده‌بانی مرزی و یک پایگاه آموزشی برای نیروهای مرزبانی تاجیک احداث می‌کند.

در این پروژه، علاوه بر ساختمان‌های اداری، پایگاه‌های تمرینی، محل اقامت و امکانات جانبی مختلف با تجهیزات لازم ساخته می‌شوند.

تاجیکستان دائما از درگیری‌های ماموران مرزی خود با قاچاقچیان مواد مخدر و اسلحه از طریق مرز هزار و 344 کیلومتری این کشور با افغانستان خبر می‌دهد.

در اوایل سال 1395 نیز چین یک واحد نظامی در مرز تاجیکستان و افغانستان احداث و مورد بهره‌برداری قرار داد.

ازبکستان و چین

رئیس‌جمهور چین از رئیس‌جمهور موقت ازبکستان پشتیبانی کرد

«شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین در نامه‌ای به «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور موقت ازبکستان برای همکاری نزدیک با وی اظهار آمادگی کرد و افزود: پکن قطعا از تلاش‌های تاشکند در زمینه حمایت از حاکمیت دولت، امنیت و توسعه، تقویت همکاری‌های عملی چندجانبه با توجه به احداث پروژه مشترک «یک کمربند، یک جاده» و... حمایت کرده و برای انتخاب مردم ازبک احترام زیادی قائل است و به صورت پایدار طرف ازبکستان را در راه توسعه یاری می‌دهد.

سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های چینی و ازبکی

قرار است شرکت دولتی «چیم‌چاینا» چین با همکاری کارخانه شیمی «نوای ازت» ازبکستان، یک پروژه مشترک را ایجاد کنند. البته شرایط و ضوابط این توافق هنوز مشخص نشده است.

کارخانه نوای ازت، بزرگترین کارخانه تولید مواد شیمیایی ازبکستان می‌باشد که در سال 1343 مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. در این کارخانه کودهای ازت، الیاف اکریلیک و همچنین سنتز آلی تولید می‌شوند. در حال حاضر، طرف ازبک همراه با کنسرسیوم شرکت‌های چینی مشغول ساخت و ساز مجتمعی برای تولید پلی‌وینیل کلراید، سدیم هیدروکسید و متانول می‌باشد.

در نیمه اول سال جاری شرکت ملی شیمیایی چین 43 میلیارد دلار «Syngenta» را خریداری کرد. می‌توان گفت که تا به حال نمایندگان پکن چنین معامله‌ای را انجام نداده بودند. (معامله هنوز کامل نشده است).

البته این شرکت هنوز هم به خرید شرکت‌های خارجی ادامه می‌دهد و به عنوان یکی از مدعیان خرید «کلال بیتوئاخ» یکی از بزرگترین شرکت‌های بیمه اسرائیلی نیز معرفی شده است.

مشکلات روادید

این در حالی است که سفارت چین در تاشکند صدور روادید انفرادی برای شهروندان ازبک را به حالت تعلیق درآورده است. ساکنان ازبکستان تنها همراه با گروه‌های توریستی می‌توانند وارد این کشور شوند.

اما طبق گزارش‌های تایید نشده، در این صورت نیز، کنسولگری چین برای اکثر شهروندان ازبکی که در گذرنامه خود ویزای ترکیه را داشته باشند، روادید صادر نمی‌کند.

به احتمال زیاد پکن چنین اقداماتی را به خاطر جلوگیری از ورود تروریست‌ها و افراطی‌ها به داخل این کشور اتخاذ نموده است.

اقدامات نرم چین در ازبکستان

توسعه پروژه‌های «قدرت نرم» چینی در ازبکستان همچنان ادامه دارد. «سون لیتزی» سفیر چین در تاشکند، نمایشگاه عکس «سحر و جادوی شانگهای» را در این شهر برگزار کرد که در بیش از 70 عدد از عکس‌های این نمایشگاه توسعه روابط این 2 کشور در نتیجه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف به معرض دید بینندگان گذاشته شده است.

علاوه بر عکس‌های مختلف در این نمایشگاه کتاب‌ها، مواد صوتی و تصویری در مورد آداب و رسوم مردم چین و زندگی اجتماعی و اقتصادی شانگهای که از سوی موسسه «کنفوسیوس» چین در سمرقند تهیه شده‌اند، به نمایش گذاشته شدند.

آسیای مرکزی و چین

51 دانشگاه از 7 کشور مختلف عضویت اتحادیه دانشگاه‌های چین و آسیای مرکزی را به دست آورده‌اند. این سازمان به منظور تعمیق همکاری‌های علمی و آموزشی در چارچوب پروژه «یک کمربند، یک جاده» تاسیس شده است. در چارچوب این اتحادیه، پکن تلاش دارد موسسات کنفوسیوس بیشتری ایجاد کند.

دانشگاه «سینهوئا»، دانشگاه «سین‌کیانگ»، دانشگاه ملی «اوراسیا» (قزاقستان)، دانشگاه دولتی «مختوم‌قلی» ترکمنستان و دانشگاه دولتی فنی «آلتایی» (روسیه)، اعضا اتحادیه دانشگاه‌های چین و آسیای مرکزی می‌باشند.

با در نظر داشت این همه موارد می‌توان گفت: در حال حاضر، توسعه پروژه‌های چینی در آسیای مرکزی فعال‌تر از گذشته شده است. سرعت اجرای این پروژه‌ها به اهمیت پروژه و قابلیت اطمینان طرف مقابل بستگی دارد. پکن مشکلات مربوط به پروژه‌های اولویت‌دار را سریعا حل و فصل می‌کند اما در موارد دیگر، تلاش می‌کند روند مذاکرات را به درازا کشاند و از تعهدات اجتناب کند.

پکن تلاش می‌کند در نقش شریک اصلی و وام‌دهنده به برخی کشورهای منطقه باشد. مقامات محلی و کارشناسان این کشورها سعی دارند از بیان مشکلات در همکاری‌ها با چین دوری کرده و به جای آن درباره «روابط متقابلا سودمند» سخن می‌گویند.

چین نفوذ خود در عرصه همکاری‌های نظامی با کشورهای آسیای مرکزی را افزایش داده است. با مسلح کردن نظامیان محلی و کمک به تقویت مرزهای کشورهای آسیب‌پذیرتر همسایه، تلاش دارد تهدیدات متوجه خود را از طریق کشورهای حائل تضعیف نماید. کشورهای حائل نیز به نوبه خود با در نظر داشتن ضعف ارتش، اقتصاد و مدیریت نمی‌توانند در زمینه تقویت موضع دفاعی کاری انجام دهند.

http://jomhourieslami.net/?newsid=113045

ش.د9502975