اگر به موضوع تولید نگاه ملی داشته باشیم، به تبع آن اشتغال حل خواهد شد، این دو موضوع لازم و ملزوم یکدیگرند و هر کدام از آنها را اصلاح کنیم، نتیجه آن اصلاح دیگری نیز هست. اگر این دو مورد را عملیاتی کنیم، اصلاح شغل و هدایت نقدینگی به سمت تولید می تواند نتایج خوبی را داشته باشد
مشکلات اقتصادی ایران طی یک دهه اخیر مورد توجه جدّی رهبر معظم انقلاب بوده است و ایشان چند سال است که اقتصاد مقاومتی را راهکار اصلی خروج از این مشکلات می دانند. معظم له سال گذشته را سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل نام گذاری کردند تا اهمیت این موضع را گوشزد کنند و امسال نیز عنوان سال را «اقتصاد مقاومتی؛تولید-اشتغال» انتخاب کردند. درباره چرایی انتخاب این عنوان و راه های ایجاد اشتغال و رونق تولید که مهم ترین مشکلات کشور هستند، خبرنگار گروه اقتصادی بصیرت، گفتگویی را با علی قاسمی، کارشناس مسائل اقتصادی صورت داده است که در ادامه می آید:
بصیرت: رهبر معظم انقلاب چند سال است که بر موضوع اقتصاد مقاومتی در سخنان خود و نیز در شعار سال تأکید می کنند، به نظر شما چرا معظم له سال 1396 را سال اقتصاد مقاومتی تولید- اشتغال نام گذاری کردند؟
قاسمی: چند سالی هست که اقتصاد مقاومتی به عنوان راهبرد کلان اقتصادی کشور از سوی مقام معظم رهبری مورد توجه است. در این چهار سال اخیر، مقام معظم رهبری انتظار داشت این شعار و راهبرد عملیاتی شود، اما نتیجه ایی که در عمل دیده می شد، رضایت بخش نبود. به خاطر همین مقام معظم رهبری سال گذشته را به عنوان اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل نامگذاری کردند. در ابتدا باید این شعار اجرایی و عملیاتی شود و نقش مردم، مسئولین و نخبگان در اقتصاد به خوبی دیده شود، اما در پایان سال 1395 شاهد بودیم این سه موضوعی که رهبری می خواستند که اقتصاد مقاومتی را به نوعی عملیاتی یا عملی کند، به صورت رضایت بخش اجرا نشد. از آنجا که راهبرد اقتصاد مقاومتی، راهبردی درست، دقیق و منطقی هست، ولی از اجرای آن فاصله داشتیم، امسال مجددا مقام معظم رهبری اقتصاد مقاومتی را با دو معضل اصلی که در اقتصاد ما وجود دارد، پیوند زدند. همان گونه که شاهد هستید ما با دو مشکل عمده در اقتصاد مواجه هستیم: اشتغال و تولید.
مشکل عمده اقتصاد ایران، اشتغال فارغ التحصیلان است. از آن طرف به خاطر رکودی که ما شاهد هستیم تولید هم دچار اختلالات اساسی شده است. راهبرد دقیق و منطقی این است که اقتصاد مقاومتی با اشتغال و تولید پیوند برقرار کرده است و ان شاء الله در سال 1396 شاهد باشیم که کارنامه درخشانی در این دو بخش داشته باشیم.
بصیرت: برای رسیدن به این وضعیت چه باید کرد؟
قاسمی: اقتصاد باید مبتنی بر ساخت درونی و با توجه به ظرفیت های خاصی که در اقتصاد کشور ما وجود دارد، قدرتمند شود. اگر توانستیم از ظرفیت های خاصی که در اقتصاد ما وجود دارد، مانند نیروی انسانی و منابع انرژی و نیز کشاورزی را عملی کنیم، تولید و اشتغال اصلاح خواهد شد و بعید به نظر می رسد بدون توجه به ظرفیت های داخلی بتوانیم این دو معضل را حل کنیم. در سال 1396 با موضوع انتخابات مواجهه هستیم در انتخابات فردی که منتخب مردم می باشد باید این دو معضلی که در اقتصاد ایران وجود دارد را حل کند تا اقتصاد قدرتمند شکل بگیرد. ما در برخی حوزه ها به نوعی توانستیم یک مدل و الگوی قابل قبولی داشته باشیم. در حوزه هایی مانند دفاع، امنیت و حتی توانستیم بخشی از آن را به خارج صادر کنیم و مدل و نمونه الگویی خوبی در برقراری امنیت برای کشورهایی مانند سوریه و عراق هستیم، اما در حوزه اقتصاد به با قاطعیت می توانیم بگوییم که نتوانستیم مدل خاصی را مبتنی بر اقتصاد اسلامی یا ایرانی که همان الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی باشد، ارائه دهیم. این معضلات تنها با تکیه بر ظرفیت های داخلی حل می شود که یک اقتصاد قدرتمند شکل بگیرد.
بصیرت: به شکل عینی چه مواردی می تواند اشتغال و تولید را حل کند؟
قاسمی: در بخش اشتغال، اعتقاد دارم که چند کار باید صورت بگیرد: ابتدا باید بهره وری را بالا ببریم، چون باید اصلاح شغل را پیگیری کنیم، نه دنبال این ایجاد شغل باشیم. 2- ایجاد شغل هزینه بر هست و مدت زمان طولانی صرف خواهد شد تا عملی شود. به عنوان مثال وقتی می خواهیم پروژه ایی را شروع کنیم در ابتدا بانک ها در ازای پرداخت پول باید پروژه را تائید کنند که این موضوع چند سالی طول می کشد تا به بهره وری دقیق برسد. اما اگر همان پول را با نگاه افزایش بهره وری به کار گیریم، بخشی از شرکت هایی که الان مشکل نقدینگی دارند، از این طریق مشکل آنها را حل خواهد شد، چون مواردی مانند شرکت و سوله، آب، برق، گاز، نگهبانی و فضای سبز را این شرکت ها دارند و با مقداری تزریق پول و با یک اصلاح مدیریتی می توانیم، شغل زیادی را ایجاد کنیم. نگاه بنده در این زمینه این است که باید در بحث اقتصاد مقاومتی که یکی از پایه های آن اشتغال است، بیشتر دنبال اصلاح شغل باشیم و در این زمینه زودتر هم نتیجه می گیریم.
در برخی از شغل ها که کم هزینه هست مثلا در حوزه کشاورزی 750 هزار شغل با هزینه بسیار کم ایجاد کنیم. اما همین را برگردانیم در حوزه های بالا دستی مانند نفت و گاز باید خیلی هزینه کنیم. در کالاهای نافذ هم باید بیشتر هزینه کنیم. پس باید در این زمینه بیاییم با توجه به ظرفیت های داخلی که وجود دارد، اولویت بندی کنیم تا بتوانیم بخشی از اشتغال را حل کنیم. اولویت های دیگری که وجود دارد مثلا بخشی از استان های ما نرخ بیکاری بسیار بالایی دارند در آنجا باید نگاه ویژه ای داشته باشیم. در صورت ادامه همین روند شاهد تبعات ناگواری در مقوله امنیتی و سیاسی خواهیم بود. بنابراین در بعضی استان های که نرخ بیکاری مثل فارغ التحصیلان زیاد هست، باید مدیریت خاصی صورت بگیرد که با نگاه اصلاح شغل بتوانیم برای آنها شغلی را ایجاد کنیم.
در موضوع تولید شرایط خاصی وجود دارد که یکی از آنها مبارزه هدفمند با قاچاق کالا هست. در تولید عواملی وجود دارد که می تواند به این موضوع کمک کند که عبارتند از: 1- اصلاح بانک ها می تواند به تولید کمک کند. 2- هدایت نقدینگی به سمت تولید می تواند کمک باشد. 3- در بعضی جاها یارانه های خاصی از طرف دولت می تواند به بخش تولید کمک کند. 4- وام های کم بهره و کم هزینه که بتواند تولید را مدیریت کند، ضرورت دارد.
بنابراین شیوه های مختلفی وجود دارد که ان شاء الله این دو مقوله امسال عملیاتی شود که بتوانیم بخشی از معضل تولید را حل کنیم و به تبع آن خود اشتغال هم حل خواهد شد. اگر به موضوع تولید نگاه ملی داشته باشیم، به تبع آن اشتغال حل خواهد شد، این دو موضوع لازم و ملزوم یکدیگرند و هر کدام از آنها را اصلاح کنیم، نتیجه آن اصلاح دیگری نیز هست. اگر این دو مورد را عملیاتی کنیم، اصلاح شغل و هدایت نقدینگی به سمت تولید می تواند نتایج خوبی را داشته باشد./
مصاحبه از: وحید قاسمی
