رسانه های غربی طی 38 سال اخیر همواره وقایع و رخدادهای سیاسی در ایران از جمله انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی را مورد رصد و تحلیل قرار داده اند. این قاعده در خصوص انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نیز صادق است.
در این میان، برخی رسانه های غربی ترجیح می دهند خطوط فکری و سیاسی خود را به رای دهندگان داخل کشورمان القا کنند و برخی دیگر، برای انتقال پیام خود در حمایت یا ضدیت با یک جریان سیاسی، از روش های غیر مستقیم پیروی می کنند. برخی رسانه های غربی نیز ترجیح می دهند که صرفا روایت گر وقایع جاری در ایران باشند و به توصیف بدیهیات و آنچه در صحنه می گذرد، بپردازند. البته تعداد این رسانه ها نسبتا محدود است. تجربه نشان داده است که اکثر رسانه های غربی نگاه و رویکرد جهت داری در قبال وقایع سیاسی ایران دارند. این نگاه جهت دار، در راستای همان استراتژی کلان دولت های غربی در تقابل با جمهوری اسلامی ایران تعریف می شود.
از زمان آغاز تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، برخی رسانه های مطرح غربی به نکات و مولفه هایی در خصوص رقابت میان نامزدهای سیاسی در ایران اشاره کرده اند که در نوع خود قابل تأمل است .در اینجا رویکرد چهار رسانه مطرح غربی در قبال انتخابات ریاست جمهوری ایران را مورد بررسی قرار می دهیم:
واشنگتن تایمز از احتمال شکست روحانی می گوید روزنامه واشنگتن تایمز که روزنامه ای مخافظه کار در ایالات متحده آمریکا محسوب می شود، در تحلیل انتخابات ایران و مناظره های انتخاباتی، نکات زیر را مدنظر قرار داده است:
1- «حسن روحانی» رئیس جمهور نسبتا میانه رو ایران با فشارهای فزاینده‌ای بابت کاسته شدن از برنامه هسته‌ای در عوض توافق اتمی با آمریکا و پنج قدرت دیگر جهانی مواجه است. مشکل برای روحانی و میانه روها این است که مردم ایران بسیار ناامید از نتایج توافق هسته‌ای هستند، زیرا انتظار تعجیل سرمایه گذاران خارجی برای حضور در ایران را داشتند که این اتفاق نیفتاد.
2- اینک روحانی با خطرهای زیادی مواجه است و تحلیلگران منطقه‌ای و آمریکایی بر این باورند که ممکن است روحانی رقابت را به حجت الاسلام رئیسی واگذار کند.
3- حسن روحانی در مناظره‌های انجام شده بیشتر بر حمله به قالیباف تمرکز کرده بود.
همان گونه که مشاهده می شود، این روزنامه آمریکایی عدم موفقیت دولت در برآورده ساختن اهداف تعیین شده در توافق هسته ای میان ایران و اعضای 1+5 را پاشنه آشیل دولت یازدهم در رقابت های انتخاباتی امسال می داند. این روزنامه به نارضایتی های عمومی و ناامیدی عمومی در جامعه پس از انعقاد توافق هسته ای اشاره کرده است؛ موضوعی که بسیاری از منتقدان رویکرد سیاست خارجی دولت نیز به آن اشاره کرده اند.
روایت فایننشیال تایمز از رقابت اصولگرایان و اصلاح طلبانفایننشیال تایمز یکی از قدیمی ترین و البته پر مخاطب ترین روزنامه های دنیا محسوب می شود. این روزنامه به صورت همزمان در 23 شهر اروپا و آمریکا منتشر می شود. این روزنامه در یکی از گزارش های اخیر خود، به بررسی انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در ایران پرداخته است. فایننشیال تایمز پیروزی اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری را مترادف با وقوع بحران اقتصادی در ایران می داند. محورهای اصلی مطرح شده در تحلیل این روزنامه از انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم عبارتند از:
1- برخی از مردم نسبت به روند آهسته تغییر، دلسرد شده اند. این مسئله باعث نگرانی روحانی و حامیانش در مورد تصمیم این طیف برای نشستن در خانه و عدم رای دهی شده است.
2- برخی معتقدند که پیروزی اصولگرایان منجر به بازگشت به پوپولیسم و کاهش بهبودی اقتصادی خواهد شد.
3- اعتدال گرایان و اصلاح طلبان در حال یاداوری به مردم هستند که عدم حضور در انتخابات، باعث پیروزی کاندیدای جریان اصولگرا می شود. تحلیلگران بر این باورند که روحانی برای پیروزی به مشارکت زیاد مردم نیاز دارد.
فایننشیال تایمز در این گزارش، به نقل از برخی اقتصاددانان و جامعه شناسان ایرانی می گوید که روحانی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری امسال نیاز به تعامل با همه طبقات جامعه دارد. این روزنامه به صورت ویژه بر روی معادلات اقتصادی ایران در صورت پیروزی اصولگرایان متمرکز شده و به نقل از برخی اقتصاددانان داخلی مدعی شده است که در صورت پیروزی اصولگرایان، ایران وضعیتی مشابله ونزوئلا پیدا خواهد کرد. با این حال فایننشیال تایمز استدلالی در خصوص ادعای خود مطرح نکرده است.
تمرکز نیویورک تایمز بر نارضایتی های برجامی در ایران حدد سه هفته قبل ، حتی قبل از اینکه صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری امسال از سوی شورای نگهبان تایید شود، روزنامه پرتیراژ نیویورک تایمز به بررسی اوضاع سیاسی جاری در ایران پرداخت. این روزنامه تاکید کرد که حسن روحانی نسبت به پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو اطمینان ندارد، زیرا بسیاری از ایرانیان نسبت به برجام و دستاوردهای آن ناامید هستند. محورهای مطرح شده از سوی روزنامه نیویورک تایمز عبارتند از:
1 عده بسیاری از مردم ایران نسبت به سیاست های اقتصادی دولت روحانی ناامید شده اند و بر این باورند که برجام اوضاع زندگی آنها را بهبود نبخشیده است.
2- انتقاد اصولگرایان از روند اقتصادی دولت روحانی موجب شده است که سیاست های امور خارجه وی نیز زیر سوال برود و فعالان سیاسی زیادی در داخل ایران با گرایش و دیپلماسی اخیر ایران نسبت به غرب مخالفت کنند.
همان گونه که مشخص است، نیویورک تایمز نیز نارضایتی های مردمی در دوران پسابرجام را پاشنه آشیل دولت آقای روحانی قلمداد کرده است. نکته دومی که نیویورک تایمز به آن اشاره کرده است دارای ظرافت خاصی است. این روزنامه، به ارتباط مستقیم میان سیاست خارجی و اقتصاد در دولت یازدهم اشاره کرده است. به عبارت بهتر، نیویورک تایمز، این مسئله را پذیرفته است که ناکامی های اقتصادی در دوران پسابرجام معلول اعتماد ایران به غرب در دوران ریاست جمهوری آقای روحانی بوده است.
بلومبرگ هم برجام را دستمایه تحلیل قرار داده است نشریه بلومبرگ که در نیویورک منتشر می شود نیز در تحلیل انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، به نارضایتی های موجود در میام افکار عمومی کشور در دوران پسابرجام اشاره می کند. این نشریه از سرخوردگی برخی مردم ایران نسبت به عواید و آثار برجام سخن به میان آورده است. محورهای مطرح شده در تحلیل اخیر بلومبرگ عباتند از:
1- ایرانی‌ها همچنان منتظر دریافت عواید برجام هستند. رای‌دهندگان سرخورده، شاید روحانی را از ریاست جمهوری دوباره محروم کنند.
2- طبقه متوسط شهری رو به بالا، پایگاه رای طبیعی حسن روحانی است؛ کسی که در جستجو برای پیروزی برای بار دوم در انتخابات ریاست جمهوری ایران است.
3- این تصور و درک فزاینده مبنی بر اینکه عواید و پاداش‌های توافق هسته‌ای به صورت ناعادلانه تقسیم شده، به تلاش‌ها برای کنار زدن روحانی میانه‌رو کمک کرده است. در نظرسنجی ماه آوریل ایران پُل(+)، 72 درصد از شرکت‌کنندگان گفتند که توافق (برجام) شرایط زندگی ایرانی‌ها را بهبود نبخشید.
بلومبرگ، نارضایتی عمومی در قبال توافق هسته ای (آثار توافق هسته ای بر معیشت مردم) را مستند به نظر سنجی اخیر در خصوص میزان رضایت عمومی ایرانیان نسبت به دوران پسابرجام کرده است.
واشنگتن پست در جست و جوی سرنوشت برجام!روزنامه آمریکایی واشنگتن پست پس از مناظره تلویزیونی دوم نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، موضوع حفظ برجام از سوی دولت بعدی ایران را مدنظر قرار داده است .این روزنامه در تحلیل خود در این خصوص می نویسد:
1- هر شش نامزد انتخابات پیش‌رو در ایران تاکید کردند که در صورت پیروزی توافق هسته‌ای را حفظ خواهند کرد. اعلام حمایت از توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 در جریان مناظره تلویزیونی دوم از سه مناظره زنده میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران انجام شد.
2- حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران که دولت وی بر سر حصول این توافق مذاکره کرد، با رقبایی روبرو است که وی را به چالش می‌کشند. منتقدان وی حسابی به توافق هسته‌ای تاخته‌اند و می‌گویند که نتوانسته منجر به موفقیت اقتصادی شود.
3- روحانی که یک فرد میانه‌رو است تلاش می‌کند تا در برابر این انتقادات علیه دستاوردش دفاع کند و می‌گوید که بدون این توافق، به جای فروش دو میلیون بشکه نفت در روز این تعداد تنها 200 هزار بشکه در روز بود.
همان گونه که مشاهده می شود از دید رسانه های غربی، برجام و آثار اقتصادی آن، به اصلی ترین محور در تحلیل وضعیت انتخاباتی امسال تبدیل شده است. اکثر رسانه های مطرح غربی معتقدند که فواید و آثار برجام، خود را در مناسبات اقتصادی و معیشتی شهروندان نشان نداده است. از آنجا که اکثر فرصت چهار ساله اخیر در دولت یازدهم حول توافق هسته ای با اعضای 1+5 سپری گردید، برجام به متغیری مستقل و تعیین کننده در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم تبدیل شده است./
