برجام ۲ساله شد

پایگاه بصیرت / صادق زیباکلام/ فعال سیاسی اصلاح‌طلب

(روزنامه آرمان ـ 1396/04/24 ـ شماره 3367 ـ صفحه 2)

دومین سالگرد توافق تاریخی وین یا همان سند توافق هسته‌ای که بعدها به نام سند برجام شناخته شد، در شرایطی فرارسیده که بسیاری از رفتارها و باورهای سیاسی ایران تغییر زیادی نسبت به گذشته نداشته است. افرادی که از ابتدا مخالف توافق هسته‌ای بودند و در طی 22ماه مذاکرات، سعی در توقف یا اختلال در روند مذاکرات داشتند، بعدها هم مخالفت خود را ادامه دادند و حاضر نیستند نسبت به توافق هسته‌ای تغییر موضع دهند یا اینکه از حجم مخالفت‌ها یا انتقاداتشان به توافق هسته‌ای بکاهند. حرف اصلی این عده در دوران مذاکرات، این بود که به قول و قرار آمریکایی‌ها نمی‌توان اطمینان کرد و بعد از توافق هم، همین موضع را حفظ و عنوان کردند که آمریکایی‌ها به تعهداتشان عمل نکرده‌اند یا اینکه اظهار داشتند: «ما همه امتیازها را داده‌ایم و طرف مقابل هیچ امتیازی نداد». نکته مهم دیگر که طی 2سال گذشته همواره از سوی مخالفان برجام مطرح شد چنین بود که «آمریکایی‌ها نه تنها دروغ گفتند و به تعهداتشان عمل نکردند، بلکه بر حجم تحریم‌ها افزوده‌اند». در پاسخ به مخالفان برجام، بایستی چنین عنوان کرد که برجام به هیچ وجه آن‌گونه که تندروها می‌گویند، شکست کامل نبوده، بلکه موفقیت‌های بسیاری در توافق برجام کسب شده است. تندروها دولت آقای روحانی را متهم می‌کنند که عنوان کرده بود اگر برجام اتفاق بیفتد، ایران گلستان می‌شود و همه مشکلات، یکشبه حل خواهد شد، اما منصفان می‌دانند نه تیم مذاکره کننده هسته‌ای و نه شخص رئیس‌جمهور هرگز بیان نکردند که اگر برجام امضا شود، یکشبه ره صدساله طی خواهد شد، حتی اگر فرض بر آن باشد که رئیس‌جمهور یا هریک از مسئولان دولت هم گفته باشد که اگر برجام به تصویب برسد ایران پیشرفت‌های اقتصادی بسیار زیادی خواهد داشت، واقعیت آن است که حجم عظیمی از مشکلات اقتصادی ارتباط چندانی با برجام نداشته و نمی‌توان مدعی شد که به صرف برجام، همه مشکلات حل می‌شدند.

اقتصاد ایران، اقتصاد ناکارآمد دولتی است و تا زمانی که اقتصاد ایران دولتی بماند، با امضای ده‌ها برجام دیگر همچنان بخش عمده‌ای از مشکلات اقتصادی باقی خواهد ماند. کمرنگ بودن قانون در دفاع از مالکیت و سرمایه‌گذاری، دست و پاگیر بودن قوانین و مقررات دولتی، دخالت دولت در همه امور اقتصای و در نهایت فساد، سبب آن می‌شود رشد اقتصادی که اقتصاد آزاد در بسیاری از کشورها به وجود آورده، در کشور ایران ایجاد نشود. از جمله ایراداتی که تندروها به توافق هسته‌ای وارد می‌کنند چنین است که چرا با برجام همه تحریم‌ها مرتفع نشدند؟ که در پاسخ به این سوال باید اذعان داشت برجام، صرفا برای برداشتن تحریم‌های هسته‌ای بود. دو دسته دیگر تحریم‌ها یعنی تحریم‌هایی که به بهانه حقوق بشر و تحریم‌هایی که بنا به ادعای بی‌اساس آمریکایی‌ها درباره حمایت از تروریسم اعمال شده بود ربطی به برجام نداشت و این تحریم‌ها نه تنها سرجای خود ماندند بلکه طی دوسال گذشته افزایش پیدا کرده‌اند. موضوع پایانی، روح برجام است. افراد بسیاری در آمریکا و ایران امیدوار بودند که پس از توافق هسته‌ای، فضای مناسب‌تری ایجاد شود، اما برخی تندروها نگذاشتند گامی در جهت تنش‌زدایی برداشته و روابط بهتر شود. وقتی به سختگیری در حوزه‌های نالازم در روابط بین‌الملل عمل انقلابی گفته شود، نمی‌توان انتظار واکنش نداشت و اگر واکنشی نشان داده شود، نمی‌توان مقدمات واکنش را نادیده گرفت و گفت که دست از دشمنی با ایران برنمی‌دارند. اگر بنا بر هرگونه تنش‌زدایی بین دو کشور باشد، باید گام‌هایی برداشته شود. به‌ویژه از زمان انتخاب ترامپ، تندروهای دو کشور سر سوزنی از مواضع خود عقب‌نشینی نکرده‌اند.

http://www.armandaily.ir/fa/news/main/191305

ش.د9601087