(روزنامه آرمان – 1396/05/23 – شماره 3392 – صفحه 6)
** به نظر من کابینه دوازدهم دارای نقاط قوت و البته ضعفهایی است. یکی از نقاط مثبت کابینه جدید انتخاب آقای علیرضا آوایی به عنوان وزیر دادگستری بوده است که با توجه به سوابق ایشان در گذشته میتواند منشأ تغییرات مثبت در وزارت دادگستری باشد. نکته دیگر جوانتر شدن کابینه دوازدهم نسبت به کابینه یازدهم است که این اقدام آقای روحانی در جهت چابکتر شدن کابینه صورت گرفته است. از سوی دیگر برخی از جابهجاییهای صورت گرفته در کابینه نیز مثبت بوده و به نظر میرسد این تغییرات پیامدهای خوبی برای کابینه به همراه داشته باشد. با این وجود برخی از افراد که در کابینه گذشته عملکرد قابل قبولی نداشتهاند در کابینه جدید نیز حضور دارند اما موقعیت آنها تغییر کرده است. در نتیجه این سوال در افکار عمومی به وجود میآید که چرا آقای روحانی از کسی که کارنامه موفقی نداشته دوباره در کابینه استفاده کرده است.
بدون شک اگر کسی در گذشته عملکرد ضعیفی داشته باید به کلی از دولت کنار گذاشته شود. به نظر من یکی از نقاط ضعف جدی کابینه دوازدهم عدم حضور پررنگ زنان در کابینه است. این در حالی است که یکی از مطالبات جدی زنان و حتی روشنفکران و تحصیلکردگان جامعه از آقای روحانی این بوده که ایشان از وزیر زن در کابینه و در سطوح کلان مدیریت کشور استفاده کند. البته از گوشه و کنار خبر میرسد که فشارهایی به آقای روحانی در زمینه انتخاب اعضای کابینه صورت گرفته است. متأسفانه اغلب افراد در فضای سیاسی ایران روی مواضع سیاسی خود ایستادگی میکنند و برای رسیدن به هدف از همه امکانات استفاده میکنند، اما در مسأله زنان این وضعیت وجود ندارد و کسی روی استفاده از زنان در سطوح کلان مدیریت کشور پافشاری نمیکند. آقای احمدینژاد در دولت خود از وزیر زن استفاده و در این زمینه تابوشکنی کردند. در نتیجه آقای روحانی نیز میتوانست با پافشاری بیشتر از وزیر زن در کابینه خود استفاده کند که متأسفانه این اتفاق رخ نداده است.
* کابینه جدید به چه میزان توانایی پاسخگویی به مطالبات مردم به خصوص در زمینه بهبود وضعیت معیشتی و همچنین ایجاد فضای باز سیاسی به عنوان دو مطالبه جدی مردم را خواهد داشت؟
** دولت یازدهم در زمینه کاهش نرخ تورم موفق عمل کرد و در طول چهار سال گذشته توانست نرخ تورم را به صورت قابل ملاحظهای کاهش بدهد. با این وجود دولت یازدهم در پارامترهای دیگر اقتصادی که مورد مطالبه جدی مردم بود تغییرات محسوسی ایجاد نکرد. به همین دلیل یکی از ضرورتهای دولت دوازدهم تغییر در تیم اقتصادی دولت بود تا بتواند به شکل پررنگتری به مطالبات اقتصادی مردم پاسخ بدهد. آقای روحانی هنگامی که مدیریت اجرایی کشور را به دست گرفتند کشور از نظر اقتصادی با وضعیت نابسامانی مواجه بود و تحریمهای بینالمللی از بسیاری از مراودات اقتصادی ایران و کشورهای جهان جلوگیری کرده بود. به همین دلیل نیز آقای روحانی در طول چهار سال گذشته تلاش کردند به رویکرد معیوب اقتصادی که نتایج منفی به بار آورده بود پایان بدهند و یک رویکرد مثبت را در زمینه اقتصادی در کشور بهوجود بیاورند. با این وجود انتظار مردم از دولت بیشتر از این بود.
در نتیجه یکی از ضرورتهای آقای روحانی در دولت دوازدهم تغییر در تیم اقتصادی و قویتر کردن این تیم بود. این در حالی است که انتخاب اعضای تیم اقتصادی دولت دوازدهم چشمانداز روشن و مثبتی را از آینده نشان نمیدهد و به نظر میرسد انتظارات به آن شکلی که وجود داشته تحقق نیافته است. از سوی دیگر یکی از مطالبات جدی مردم وحامیان آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ایجاد فضای باز سیاسی است. ایجاد فضای باز سیاسی نیز به وزارتخانههای سیاسی دولت ارتباط پیدا میکند. این در حالی است که هیچ تغییری به وجود نیامده است. به نظر من آقای روحانی باید با توجه به مطالبات جدید مردم، دولت گذشته را آسیب شناسی کند و تلاش کند نقاط ضعف را پوشش بدهد و نقاط قوت را تقویت کند. آقای روحانی در دولت یازدهم این توجیه را داشتند که میراث مخربی از دولت آقای احمدینژاد به ایشان رسیده است. این در حالی است که در دولت دوازدهم این توجیه کارآیی ندارد و به همین دلیل مردم انتظار دارند مطالبات جدی آنها توسط دولت دوازدهم رنگ واقعیت به خود بگیرد.
* چرا آقای روحانی در زمینه انتخاب اعضای کابینه جدید تحت فشار بودند؟ این فشارها بیشتر از طرف چه کسانی بوده است؟
** شنیدهها حکایت از این دارد که برخی افراد و نهادها در این زمینه آقای روحانی را تحت فشار قرار دادهاند. از سوی دیگر از موضعگیری برخی افراد و نهادهای قدرت نیز چنین به نظر میرسد که آقای روحانی برای اعضای کابینه جدید خود کار راحتی نداشتهاند و با فراغت بال افراد مورد نظر خود را انتخاب نکردهاند. مسأله مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که بسیاری از نخبگان و چهرههای تأثیرگذار کشور که میتوانند با حضور در دولت منشأ خدمات موثری باشند به دلایلی از حضور در دولت محروم میشوند. به هر حال هنگامی که برخی از افراد نمیتوانند درکابینه حضور داشته باشند باید این نکته را نیز در نظر گرفت که خروجی کابینه به همین شکلی میشود که به مجلس معرفی شده است. این مسأله بهخصوص درباره جریان منتقد وجود دارد و جریان محافظه کار و مخالف دولت با شگردهای مختلف تلاش میکند از حضور چهرههای تأثیرگذار جریان اصلاحات در مدیریت کشور جلوگیری کند.
* چرا آقای روحانی به جای انتخاب افراد جدید در کابینه برخی از اعضای گذشته دولت را نگه داشته است؟
** من با این رویکرد مخالفم و معتقدم مشکلات اغلب وزارتخانههای ما باقی مانده و تنها از این دولت به دولت دیگر منتقل میشود. در شرایط کنونی نیز اغلب کسانی که در دولت موقعیتشان تغییر کرده در سمت قبلی که حضور داشتند عملکرد قابل قبولی از خود ارائه ندادهاند. به همین دلیل آقای روحانی باید این مسأله را برای افکار عمومی روشن کند که چرا از افرادی که عملکرد قابل دفاعی نداشتهاند در موقعیت دیگری استفاده کرده است. البته برخی از این تغییرات مثبت نیز بوده است. به عنوان مثال حضور خانم مولاوردی در سمت مشاور حقوق شهروندی رئیس جمهور مثبت بوده و بنده با توجه به شناختی که از روحیات ایشان دارم معتقدم که خانم مولاوردی در این سمت عملکرد موفقی خواهند داشت. متأسفانه یک فرهنگ اشتباه که در مدیریت کشور ما وجود دارد این است که برخی افراد که سالیان زیادی در یک سمت باقی ماندهاند به شکلهای مختلف تلاش میکنند که در همان سمت باقی بمانند. این در حالی است که اگر فردی در یک سمت موفق عمل نکرده است دلیلی برای ادامه مدیریت وی وجود ندارد و باید جای خود را به مدیر دیگری بدهد.
* چرا آقای روحانی بهرغم مطالبات جدی زنان از وزیر زن در کابینه خود استفاده نکرد؟ آیا حضور کمرنگ زنان در کابینه دوازدهم در بدنه اجتماعی حامی آقای روحانی و به خصوص در بخش زنان تأثیر میگذارد؟
** بدون شک آقای روحانی در زمینه تحقق مطالبات زنان عملکرد قابل قبولی نداشته است و به همین دلیل باید به زنان جامعه پاسخگو باشد. هنگامی که زنان جامعه احساس میکنند بهرغم حضور زنان شایسته در عرصه مدیریت کشور دولت برآمده از آرای آنها از زنان در کابینه و در سطوح کلان مدیریت کشور استفاده نکرده دچار سرخوردگی و ناامیدی خواهند شد. از سوی دیگر برخی عنوان میکنند که آقای روحانی قصد دارد در وزارتخانهها از معاون زن استفاده کند و به وزرا چنین توصیهای کرده است. به نظر من این مسأله نمیتواند جای حضور زنان را در کابینه بگیرد و دو مقوله متفاوت است. آقای روحانی اگر مشاهده میکرد برخی با حضور زنان در کابینه مخالف هستند باید وزیر زن انتخاب میکرد و توپ را به زمین جریان مقابل میانداخت تا جریان مقابل مانع از حضور زنان در کابینه میشد و نه این که خود تحت تأثیر فشارها وزیر زن به مجلس معرفی نکند.
از سوی دیگر آقای روحانی از وزیر سنی مذهب هم در کابینه خود استفاده نکرده است که این مسأله نیز تأثیر منفی در حامیان اهل تسنن دولت آینده خواهد گذاشت. این در حالی است که در انتخابات ریاست جمهوری افرادی که دارای مذهب سنی بودند در استانهایی مانند سیستان و بلوچستان و کردستان تلاشهای زیادی برای پیروزی آقای روحانی در انتخابات انجام دادند. به نظر من هنوز هم دیر نیست و آقای روحانی میتواند در صورتی که مجلس به برخی از وزرا رأی اعتماد نداد از وزیر زن استفاده کند. برخی عنوان میکنند زنان با خودشان مشکل و با هم رقابت دارند. سوال من از این افراد این است که مگر مردان با خودشان مشکل ندارند و با هم رقابت نمیکنند؟ در شرایط کنونی نزدیک به چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته است.
این درحالی است که این انتظار وجود داشت که هر چه جلوتر میرویم با توجه به تحولات جهانی، نقش زنان در جامعه ما نیز پررنگتر از گذشته است. با این وجود این اتفاق در جامعه ما رخ نداده و بهنظر میرسد نقش زنان در حال کاهش یافتن نیز است. به نظر میرسد برخی برای زنان سهمیه اندکی در نظر گرفتهاند و اجازه نمیدهند زنان سهم بیشتری در عرصه مدیریتی کشور داشته باشند. در اغلب کشورهای پیشرفته جهان زنان نقش موثری در مدیریت جامعه بر عهده دارند. این در حالی است که در کشورهای همسایه ما نظیر عراق و افغانستان نیز تعداد زنان در مجلس و مدیریتهای کلان جامعه قابل توجه است که نشان دهنده توجه به توانایی زنان در مدیریت جامعه است.
در ایران نیز در گذشته تجربههای موفقی از حضور زنان در مدیریت جامعه وجود داشته است. به عنوان مثال در زمانی که آقای اوسط هاشمی استاندار سیستان و بلوچستان بودند بیش از50 زن را در مناصب مدیریتی اعم از معاون استاندار، فرماندار و بخشدار مورد استفاده قرار دادند که مورد تأیید علما و مردم این استان نیز قرار گرفت. با این وجود این الگو در دیگر استانهای کشور اجرا نشد. بنده از یکی از استانداران شنیدم که هنگامی که قصد داشتند یک فرماندار زن انتخاب کنند نگذاشتند حکم ایشان امضا شود و فشارهای بیرونی را دلیل این مسأله عنوان کردهاند. آقای روحانی باید این نکته را در نظر داشته باشند که حامیان ایشان اصلاحطلبان و تحولخواهان جامعه هستند و از ایشان حمایت کردهاند تا در مقابل فشارها ایستادگی کند و کشور را به سمت توسعه و پیشرفت هدایت کند.
* دیدگاه شما درباره حضور خانم ابتکار در معاونت زنان ریاست جمهوری چیست؟ آیا حضور ایشان در این سمت میتواند شکل جدیتری به تحقق مطالبات زنان جامعه بدهد؟
** خانم ابتکار دارای توانمندیهای زیادی است و از سوی دیگر با مطالبات زنان جامعه آشنایی کامل دارد. با این وجود باید دست از محافظهکاری بردارد و برای تحقق مطالبات زنان جامعه شهامت داشته باشد. در شرایط کنونی مطالبات زنان جامعه به شکلی است که با محافظهکاری مشکل آنها حل نمیشود. در نتیجه این مسأله نیاز به هزینهدادن و همچنین پیگیریهای جدیتر دارد. بنده امیدوارم خانم ابتکار در این زمینه موفق شوند و بتوانند در جهت تحقق مطالبات جدی زنان قدمهای موثری بردارند.
* به نظر شما آقای روحانی میتوانند برای جبران کمبود حضور زنان در کابینه از استاندار زن در استانها استفاده کنند؟
** انتخاب استانداران یکی از چالشهای جدی دولت یازدهم بود که بیشتر به بافت سیاسی موجود ارتباط پیدا میکرد. با این وجود به نظر میرسد که رویکرد گذشته تغییر چندانی نخواهد داشت. به نظر من آقای روحانی برای جبران این مسأله که زنان در کابینه حضور جدی ندارند باید در برخی استانها از استاندار زن استفاده کنند تا زنان نسبت به رویکرد دولت در آینده امیدوارتر شوند. به عنوان مثال استاندار تهران میتواند یک زن باشد. البته در گذشته در استان تهران فرماندار زن وجود داشته و خانم مافی در دوران اصلاحات فرماندار یکی از شهرستانهای استان تهران بودهاند. استاندار تهران به دلیل وجود وزارتخانهها و مدیران ارشد کشور وضعیت متفاوتی نسبت به دیگر استانهای کشور دارد. در نتیجه آقای روحانی میتوانند در استانداری تهران و سایر مناطق کشور از استاندار زن استفاده کنند. برای من هنوز این مسأله روشن نیست که چرا برخی با حضور زنان در مناصب مدیریتی مخالفت میکنند و برای خود دلایل شرعی نیز میآوردند.
این در حالی است که قرآن کریم در سوره «صبا» از «بلقیس» به عنوان یک حاکم تمجید میکند و عملکردش را مورد تأیید قرار میدهد. در نتیجه اسلام هیچ مخالفتی با حضور زنان در مدیریت جامعه ندارد. به نظر میرسد این دیدگاهها شخصی است و برخی سیاسیون نظر شخصی خود را تبلیغ میکنند و به همین دلیل مانع از حضور پررنگ زنان در مدیریت جامعه میشوند. قرآن کریم بارها به این نکته اشاره کرده که خداوند مرد و زن را با هم آفریده است تا باعث آرامش یکدیگر باشند. در نتیجه زنان و مردان باید در فرصتهای اجتماعی و سیاسی نیز باید با هم برابر باشند و از یک حقوق مساوی برخوردار باشند. مسأله مهم در این زمینه این است که برخی تمایل ندارند برخی اتفاقات مثبت و پیشرفتها توسط اصلاحطلبان صورت بگیرد و بیشتر علاقهمند هستند که این اتفاقات توسط جریان محافظهکار صورت بگیرد و به نام این جریان نوشته شود.
در نتیجه هنگامی که اصلاحطلبان به دنبال تابوشکنی در برخی سنتهای جامعه هستند به نام مخالفت با اصول با آنها مقابله میکنند. این وضعیت درباره مسأله زنان نیز وجود دارد. بدون شک اگر یک دولت اصولگرا روی کار آمده بود و قصد داشت از وزیر زن در کابینه استفاده کند با این همه هجمه و فشار مواجه نمیشد. البته آقای احمدینژاد از وزیر زن در کابینه خود استفاده کردند که در نوع خود اقدام مثبتی در جهت تحقق مطالبات زنان بود. این در حالی است که زمانی که آقای احمدینژاد قصد داشت از وزیر زن در کابینه خود استفاده کند ظاهرا از طرف هیچ نهادی تحت فشار قرار نمیگرفتند. در دولت آقای احمدینژاد حتی گاهی زنان برای تماشای مسابقات ورزشی بجز فوتبال نیز به ورزشگاه میرفتند و در این زمینه فشارهای جدی به دولت وارد نمیشد. با این حال هنگامی که دولت اعتدالگرا یا اصلاحطلب قصد داشته باشد از حضور زنان در کابینه استفاده کند با مخالفتهای بیشتری مواجه میشود.
* دولتهای فراجناحی باید چه ویژگیهایی داشته باشند؟ آیا بسترهای لازم برای تشکیل دولت فراجناحی در ایران وجود دارد؟
** در کشورهای پیشرفته که دولتهایی به صورت فراجناحی روی کار میآیند احزاب قوی وجود دارد که با کادرسازی و ارائه برنامه دولت را در مسیر خود همراهی میکنند و احزاب در نهایت پاسخگویی برنامهها و اقدامات خود به مردم هستند. با این وجود در ایران که احزاب قوی وتأثیرگذار وجود ندارد و احزاب نقش مهمی در تصمیمگیریهای سیاسی ایفا نمیکنند دولتهای فراجناحی نمیتوانند به معنای واقعی خود شکل بگیرد. به هر حال علاوه بر حزب اعتدال و توسعه که خاستگاه آقای روحانی است بقیه احزاب اصلاحطلب نیز از آقای روحانی حمایت کردهاند و به همین دلیل آقای روحانی باید در جهت مطالبات همه احزاب حامی خود گام بردارد. نکته دیگر اینکه احزاب در ایران نیز به خوبی نقش خود را ایفا نمیکنند و علاوه براین که فضای سیاسی ایران رویکرد حزب محور ندارد، احزاب نیز نتوانستهاند نقش مهم و تأثیرگذاری در فرایند مدیریتی کشور ایفا کنند که این مشکل بیشتر به ساختارها و کارکردهای احزاب باز میگردد.
قدرت رئیسجمهور در ایران مانند کشورهای پیشرفته جهان نیست که قدرت قابل ملاحظهای باشد و رئیس جمهور بتواند راسأ درباره همه مسائل مهم جامعه تصمیمگیری کند. به همین دلیل نیز آقای روحانی تلاش میکند با مطرح کردن تشکیل دولت فراجناحی زمینه مخالفتها با دولت را کاهش بدهد و طیفهای سیاسی بیشتری را با خود همراه کند. در نتیجه در ایران دولتهای فراجناحی کاربرد دارند و میتوانند تأثیرگذار باشند. با این وجود دولت فراجناحی نباید با نفی شایسته سالاری همراه باشد. دولت فراجناحی با باندبازی تفاوت دارد. از قدیم گفتهاند: «آزموده را آزمودن خطاست». آقای روحانی در برخی زمینهها آزموده را دوباره در معرض آزمایش قرار داده و برخی افراد ضعیف را دوباره برای حضور در دولت انتخاب کرده و از این ضربالمثل پیروی نکرده است.
* با درگذشت آیتا... هاشمی، آقای روحانی مهمترین حامی خود را از دست دادند. به نظر شما فقدان آیتا... هاشمی چه تأثیری در رویکرد دولت در چهار سال آینده خواهد داشت؟
** آیتا... هاشمی در زمینههای مختلف از آقای روحانی حمایت میکردند. حتی قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آقای روحانی برای حضور مجدد در انتخابات دچار تردیدهایی شده بودند که آیتا... هاشمی مانع این تردیدها شدند و به آقای روحانی تأکید داشتند که حتمأ در انتخابات شرکت کنید. در طول چهار سال گذشته نیز آیتا... هاشمی همواره عامل دلگرمی آقای روحانی بودند و از سیاستهای دولت حمایت میکردند. البته من خلأ آیتا... هاشمی را تنها برای دولت آقای روحانی ارزیابی نمیکنم و معتقدم فقدان آیتا... هاشمی برای جریان اعتدالگرا و اصلاحات و همچنین برای کلیت نظام یک ضربه بزرگ و جبران ناپذیر بود. مسأله مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که پس از درگذشت آیتا... هاشمی برخی جریانها با سرعت بیشتری در جهت اقدامات خود حرکت میکنند. اگر آیتا... هاشمی حضور داشتند اجازه نمیدادند بین اصلاحطلبان اختلاف به وجود بیاید و تلاش میکردند جریان اعتدالگرا و اصلاحطلبان همچنان با وحدت بهکار خود ادامه بدهند.
* دیدگاه شما درباره اینکه در مراسم تنفیذ و تحلیف رئیس جمهور یادی از آیتا... هاشمی نشد، چیست؟
** به نظر من یک اقدام خطا در این زمینه صورت گرفته است. آیتا... هاشمی در تاریخ انقلاب شخصیتی بیبدیل هستند و منشأ خدمات زیادی برای کشور و مردم بودهاند. در نتیجه باید یاد و خاطره ایشان همواره گرامی داشته شود. بنده در این زمینه گلایه دیگری نیز نسبت به آقای روحانی دارم. آقای روحانی در پیام تلویزیونی خود پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری از همه تشکر کردند بجز خانواده آیتا... هاشمی. البته ایشان در پیام خود یاد آیتا... هاشمی را گرامی داشتند اما به فعالیتهای خانواده آیتا... هاشمی در طول انتخابات اشارهای نکردند. این در حالی است که در دوران انتخابات محسن، فاطمه و یاسر فعالیت چشمگیری برای تبلیغات آقای روحانی انجام دادند و با حضور در شهرستانهای مختلف برای آقای روحانی تبلیغ کردند. به همین دلیل نیز انتظار ما این بود که آقای روحانی از خانواده آیتا... هاشمی نیز قدردانی میکردند.
* دیدگاه شما درباره رویکرد هاشمیزدایی در دانشگاه آزاد چیست؟
** دانشگاه آزاد اسلامی یک ظرفیت عظیم مادی و معنوی برای کشور و مردم است. به همین دلیل نیز برخی نمیتوانند به راحتی از کنار این ظرفیت عظیم عبور کنند. به نظر من رویکرد هاشمی زدایی از دوران احمدینژاد در دانشگاه آزاد آغاز شد. با این وجود پس از درگذشت آیتا... هاشمی این رویکرد شکل جدیتری به خود گرفته است. البته برخی از افراد مانند آقای ناطق نوری، آقای میرزاده و یادگار امام هم به سهم خود تلاش کردند که مانع از این اتفاق شوند که در این زمینه ناموفق بودند. با این وجود من از این مسأله تأسف میخورم که رویکرد هاشمیزدایی در دانشگاه آزاد از آقای ولایتی شروع شده است. این در حالی است که آقای ولایتی یکی از یاران نزدیک آیتا... هاشمی بوده و همواره رابطه منطقی و صمیمانهای بین آیتا... هاشمی و آقای ولایتی وجود داشته است. وضعیت به شکلی بود که در انتخابات ریاست جمهوری سال92 اگر آقای روحانی در انتخابات حضور نداشتند، آیتا... هاشمی از آقای ولایتی حمایت میکردند.
* حال و روز این روزهای خانواده آیتا... هاشمی چگونه است؟
** خانواده آیتا... هاشمی به هر حال با این اتفاق کنار آمدهاند. البته روزهای اول همه ما شرایط سختی را تجربه کردیم اما به مرور زمان شرایط عادیتر شد. با این وجود هنوز جای خالی ایشان هنگامی که اعضای خانواده دور هم جمع میشویم احساس میشود و این مسأله بهخصوص در روزهای جمعه شکل جدیتری دارد.
http://www.armandaily.ir/fa/news/main/194458
ش.د9602196