سه نکته درباره ائتلاف دولت و اصلاح‌طلبان

پس از آنکه محمدرضا تاجیک در گفت‌وگویی مطبوعاتی از نگرانی خود نسبت به پاشنه‌‌آشیل اصلاح‌طلبی سخن گفت و این پاشنه‌آشیل را شبه‌اصلاح‌طلبان و اصلاح‌طلبان کاذبی دانست که همچون موریانه از درون در حال پوک کردن گفتمان اصلاح‌طلبی هستند، خبرگزاری «آنا» در خبری مدعی شد، در جلسه محرمانه اصلاحاتی‌ها گفته شده است که باید نقشه راه خودمان را از دولت جدا کنیم و برای انتخابات مجلس آماده شویم. نیاز است که جریان اصلاحات مستقل از دولت در انتخابات آتی شرکت کند و دیگر نباید اجازه دهیم از اصلاح‌طلبان برای روحانی هزینه شود. البته این موضوع با واکنش و اظهار بی‌اطلاعی مرتضی مبلغ، عضو شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلا‌ح‌طلبان مواجه شد و وی ائتلاف اصلاح‌طلبان با دولت را نه مقطعی، بلکه راهبردی و البته با حفظ فاصله انتقادی با دولت دانست.

فارغ از اینکه این قبیل خبرها صحت دارد یا نه، به نظر می‌رسد اتحاد و ائتلاف انتخاباتی دولت و اصلاح‌طلبان متأثر از چند مسئله شکاف برداشته و مانند روزهای پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و حتی مانند زمان حاکمیت دولت یازدهم نیست. این مسائل عبارتند از:

1‌ـ تلاش روحانی برای فاصله‌گیری از اصلاح‌طلبان و در نقطه مقابل، تلاش وی برای نزدیک شدن به چهره‌هایی، چون علی لاریجانی و ناطق‌نوری. در واقع، به نظر می‌رسد روحانی تداوم راه و نگاه خود را بیش از اصلاح‌طلبان، در چهره‌های متمایل به خود، چون لاریجانی می‌بیند و از این‌ رو، بیش از آنکه به اصلاح‌طلبان نزدیک شود، تلاش می‌کند ائتلاف خود را با لاریجانی مستحکم کند. مسلم است که با توجه به پایگاه ضعیف لاریجانی در میان اصولگرایان، وی چاره‌ای جز نزدیکی به اصلاح‌طلبان و تکرار روش آقای روحانی در سال‌های 92 و 96 در نزدیکی به اصلاح‌طلبان ندارد؛ اما با توجه به شکست‌پنداری تجربه اعتماد و حمایت اصلاح‌طلبان از روحانی در نزد خود اصلاح‌طلبان، به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان دیگر حاضر نیستند فرمول سال‌های 92 و 96 را آن هم برای شخصی، چون علی لاریجانی تکرار کنند. گویا نگرانی آقای تاجیک بیشتر متوجه افرادی چون لاریجانی است و این نوع اظهارنظرها بیشتر هشدار به وی است.

2‌ـ اختصاص سهم اندک به اصلاح‌طلبان در تشکیل کابینه از سوی دولت: آقای روحانی تنها دو چهره اصلاح‌طلب شاخص را برای تصدی منصب وزارت به مجلس معرفی کرد که یکی از آنها، یعنی وزیر پیشنهادی نیرو نیز موفق به کسب اعتماد مجلس نشد. گفتنی است، معرفی مجدد رحمانی‌فضلی (کسی که مورد انتقاد اصلاح‌طلبان بود) در سمت وزیر کشور نیز محور دیگر اختلافات دولت با ائتلاف روحانی‌ـ لاریجانی در قضیه چینش کابینه است.

3‌ـ جریان اصلاحات، به ویژه برخی نخبگان و طیف افراطی آن احساس می‌کنند که با حمایت از چهره‌هایی مانند اعضای فهرست امید و روی کارآمدن آنها، مغبون شده و باید بیش از پیش به تثبیت خود در صحنه بیندیشد. می‌توان گفت، تعبیر شبه‌اصلاح‌طلبان که آقای تاجیک به کار برده، ناظر بر برخی اعضای فهرست امید مجلس است. در واقع، برداشت آنها این است که نه دولت و نه فهرست امید چندان اصلاح‌طلبانه عمل نمی‌کنند. از این ‌رو، به احتمال زیاد تلاش خواهند کرد با تابلوهای جریانی مشخص‌تری به میدان بیایند. در همین راستا، شایان توجه است که توجه نکردن دولت به برخی مطالبات اصلاح‌طلبان، به ویژه طیف افراطی آنها، مانند رفع حصر از سران فتنه و... و همچنین تلاش دولت برای نزدیکی به نظام نیز مورد انتقاد آنها است و آنها از مجموع این قضایا احساس می‌کنند که روحانی سر آنها را کلاه گذاشته و نگاه ابزاری به آنها داشته است.

آنچه گفته شد، ارزیابی نسبی از وضعیت موجود است و هنوز نمی‌توان به قضاوتی چندان دقیق در این زمینه رسید؛ بلکه قضاوت دقیق به تحولات آینده منوط است که در پرتو آن، سایه ائتلاف‌ها یا جدایی‌ها خود را نمایان خواهد کرد.