چطور عربستان سعودی از سعد الحریری رویگردان شد

(روزنامه آفتاب يزد ـ 1396/08/22 ـ شماره 5039 ـ صفحه 10)

خبرگزاری رویترز در گزارشی با عنوان «چطور عربستان سعودی از سعد الحریری رویگردان شد» با بیان اظهارنظرهایی نوشته است: منابع بلندپایه نزدیک به سعد الحریری، همچنین مقام‌های ارشد امنیتی و سیاسی لبنان گفتند که مقام‌های عربستان ابتدا تلفن همراه او را توقیف کردند و روز بعد از آن، او مجبور به استعفا از نخست‌وزیری با قرائت بیانیه‌ای از تلویزیون عربستان شد.

این اقدام دوباره، لبنان را به نزاع سنتی که خاورمیانه را شکل داده، یعنی نزاع میان کشور محافظه‌کار سلطنتی عربستان و ایران انقلابی شیعه بازمی‌گرداند. دشمنی میان این دو موجب تحریک درگیری‌ها در عراق، سوریه و یمن به عنوان جاهایی که آنها از طرف‌های درگیر با یکدیگر حمایت می‌کنند، شده و اکنون با ریسک بی‌ثبات‌کردن لبنان، جایی که عربستان مدت‌ها تلاش کرده تا گروه حزب‌الله تحت حمایت ایران را به عنوان قدرت سیاسی اصلی لبنان و بخشی از ائتلاف حاکم تضعیف کند، روبه‌رو است.

منابع نزدیک به الحریری می‌گویند عربستان به این نتیجه رسیده که این نخست‌وزیر که یک هم‌پیمان دیرینه عربستان و پسر رفیق الحریری، نخست‌وزیر ترور شده در سال 2005 است، باید برکنار شود، زیرا تمایلی به رویارویی با حزب‌الله ندارد. چند منبع لبنانی می‌گویند، ریاض امیدوار است بها الحریری، برادر بزرگتر سعد الحریری جانشین او در نخست‌وزیری شود.

گمان برده می‌شود «بها» در عربستان سعودی باشد و از اعضای خانواده الحریری خواسته شده تا به آنجا سفر کنند تا با او بیعت کنند، اما منابع می‌گویند آنها از این کار خودداری کرده‌اند. یک منبع نزدیک به الحریری به رویترز گفت: هنگامی که هواپیمای الحریری در ریاض به زمین نشست او سریعا این پیام را گرفت که یک جای کار می‌لنگد. هیچ کسی در آنجا منتظر او نبود.

با این حال عربستان گمانه‌زنی‌ها درباره آنکه سعد الحریری را مجبور به استعفا کرده رد کرده و می‌گوید او یک انسان آزاد است. مقام‌های عربستانی برای اظهارنظر درباره شرایط ورود او و مشخص کردن اینکه آیا تلفن همراهش توقیف شده یا حکومت عربستان می‌خواهد او را با برادرش جایگزین کند، در دسترس نبوده‌اند. الحریری نیز از زمانی که استعفایش را اعلام کرده اظهارنظر علنی نداشته و مشخص نیست که چه زمان ممکن است به لبنان بازگردد.

الحریری طی یک تماس تلفنی در تاریخ پنج‌شنبه شب مصادف با دو نوامبر به عربستان احضار شد تا با ملک سلمان ملاقات کند. گزارش شد که او قبل از عزیمت به این سفر به مقام‌های دولتش گفت که از روز دوشنبه مباحث مطرح شده را از سر خواهد گرفت. او به تیم رسانه‌ای خود گفت با آنها در تعطیلات آخر هفته در تفرجگاه شرم الشیخ جایی که او قرار بود در حاشیه اجلاس جوانان جهان در آن با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر دیدار کند، ملاقات خواهد کرد.

الحریری به خانه‌اش در شهر ریاض رفت. خانواده او ثروت زیادی در عربستان به دست آورده‌اند و مدت‌هاست که دارایی‌هایی در آنجا دارند. منبع نزدیک به الحریری گفت که نخست‌وزیر لبنان ابتدا صبح شنبه تماس تلفنی از جانب یک مقام پروتکلی عربستان دریافت کرد که از او خواست در نشست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان شرکت کند.

این منبع اظهار داشت که او حدود چهار ساعت منتظر ماند تا اینکه متن سخنرانی استعفای او را تحویلش دادند تا از تلویزیون قرائت کند. یک منبع سیاسی لبنانی دیگر نیز اظهار داشت: از لحظه‌ای که سعد الحریری وارد عربستان شد، عربستانی‌ها هیچ احترامی به او نشان ندادند. سعد الحریری به کرات به عربستان سفر می‌کند. او در سفری که چند روز قبل از آن داشت مشاهده کرد که محمد بن سلمان هماهنگ کرد تا او با مقام‌های اطلاعاتی بلندپایه و ثامر السبهان، وزیر امور خلیج‌فارس، مرد گماشته شده حکومت عربستان برای لبنان، دیداری داشته باشد. منابع نزدیک به او می‌گویند الحریری ابتدا از این سفر «خرسند و آسوده» به بیروت بازگشت. او پس از آن، یک عکس سلفی از خودش با السبهان منتشر کرد که در آن هر دو لبخند می‌زدند.

او به دستیارانش گفت که «اظهاراتی دلگرم کننده از جانب ولیعهد شنیده از جمله وعده برای احیای بسته کمکی عربستان برای ارتش لبنان. منابع نزدیک به الحریری می‌گویند او باور کرده بود که مقام‌های عربستان را درخصوص لزوم حفظ یک تفاهم با حزب‌الله به نفع ثبات لبنان قانع کرده است. حزب‌الله یک نیروی مسلح رزمی در لبنان است که صاحب کرسی‌هایی در پارلمان و دولت این کشور است.

یکی از منابع مذکور که از این نشست‌ها آگاهی داشته، گفت: اتفاقاتی که در این نشست‌ها افتاد به باور من این است که در جریان آنها الحریری موضعش را درمورد چگونگی تعامل با حزب‌الله در لبنان و اینکه رویارویی با این گروه باعث بی‌ثبات‌شدن کشور خواهد شد، فاش کرده است. من فکر می‌کنم آنها (عربستانی‌ها) از چیزی که شنیدند خوششان نیامد.

منبع مذکور گفت که الحریری به السبهان گفته: ما را مسئول چیزی که خارج از کنترل ما یا لبنان است، ندانید. با این حال الحریری ظاهرا موضع عربستان درباره حزب‌الله را دست‌کم گرفت. منبع یاد شده، اظهار داشت: برای عربستانی‌ها نبرد با این گروه یک نبرد موجودیتی و انتخاب بین سفید و سیاه است، در حالی که ما در لبنان به خاکستری عادت کرده‌ایم. سبهان برای اظهارنظر درباره این گزارش در دسترس نبود. متن استعفای الحریری باعث شوکه شدن تیم او شد.

یک مقام بلندپایه لبنانی اظهارداشت: میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان به عنوان یک هم‌پیمان حزب‌الله به سفرا در لبنان گفت عربستان سعودی حریری را ربوده است.

همچنین روز جمعه، فرانسه گفت: خواهان آن است که الحریری از تمامی آزادی تحرک خود برخوردار باشد.

الحریری در سخنرانی‌اش گفت: نگران ترور شدن است و ایران و حزب‌الله را متهم به پاشیدن بذر درگیری در منطقه کرد. او گفت: جهان عرب «دستانی را که شرورانه به سمتش دراز شده‌اند قطع خواهد کرد.» یک منبع نزدیک به الحریری گفت: صحبت با چنین لحنی از سوی نخست‌وزیر لبنان معمول نبوده است. استعفای الحریری در حالی انجام شد که بعد از آن بیش از 200 نفر از جمله 11 شاهزاده عربستانی، وزرای سابق و فعلی و سرمایه‌داران سرشناس در چارچوب یک تسویه مبارزه با فساد در عربستان بازداشت شدند.

در ابتدا این گمانه‌زنی وجود داشت که الحریری به‌خاطر منافع تجاری خانواده‌اش هدف چنین کمپینی است، اما منابع نزدیک به نخست‌وزیر لبنان، گفته‌اند استعفای اجباری او به انگیزه تلاش‌های عربستان به منظور مقابله با ایران صورت گرفته است. الحریری بعد از خواندن استعفایش به ملاقات پادشاه عربستان برده شد. تصاویر این دیدار از تلویزیون عربستان پخش شد. بعد از آن، او با پروازی به ابوظبی برده شد تا با محمد بن زائد، ولیعهد ابوظبی و هم‌پیمان منطقه‌ای اصلی ولیعهد عربستان دیدار کند. بعد از آن، او به ریاض برگشت و از آن زمان تاکنون پذیرای چند سفیر غربی بوده است. منابع نزدیک به الحریری اظهار داشتند که عربستان همچنان که الحریری را در بازداشت خانگی نگه می‌دارد تلاش می‌کند تغییر رهبری حزب المستقبل الحریری را از طریق انتصاب برادر بزرگتر او یعنی بها به رهبری هماهنگ کنند.

بها الحریری هنگامی که پدر آنها ترور شد چندان برای نخست‌وزیری مورد توجه قرار نگرفت و این دو برادر سال‌هاست که با یکدیگر اختلاف دارند.

جنبش المستقبل در بیانیه‌ای گفت: کاملا پشت سعد الحریری به عنوان رهبر آن است. نهاد مشنوق، وزیر کشور و دستیار الحریری این ایده را که بها به عنوان جانشینی برادرش مطرح شده رد کرد. او اظهار داشت: مگر ما یک گله گوسفند یا قطعه‌ای زمین هستیم که بتوان مالکیت ما را از یک نفر به نفر دیگر منتقل کرد؟! در لبنان امور از طریق انتخابات اتفاق می‌افتند نه اعلام بیعت.

اعضای خانواده الحریری و دستیاران و سیاستمدارانی که توانسته‌اند با او در شهر ریاض تماس برقرار کنند، می‌گویند او نگران بوده چیزی به‌جز اینکه «من حالم خوب است» نگوید. آنها می‌گویند او در پاسخ به اینکه آیا بازخواهد گشت فقط جواب می‌دهد: ان‌شاء‌الله!

http://aftabeyazd.ir/?newsid=89720

ش.د9603269