- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه اعتماد – 1396/06/11 – شماره 3895 – صفحه 10)
پس از آن سفر برخي منابع آگاه در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گفت‌وگوهاي خود تاكيد كردند كه براي نماينده امريكا در سازمان ملل كلاس فوري آشنايي با برجام گذاشتند تا اندكي بر اطلاعات نداشته وي از توافق هسته‌اي ميان ايران و شش كشور روبه روي آن در مذاكرات هسته‌اي بيفزايند. پيش از اين سفر نيكي هيلي نيز دونالد ترامپ هنگامي كه براي دومين بار در حال تاييد پايبندي ايران به برجام در قالب نامه‌اي به كنگره بود اعلام كرد كه بعيد است ايران تا چندماه ديگر همچنان به توافق هسته‌اي پايبند بماند و اگر چنين اتفاقي رخ بدهد وي تعجب خواهد كرد. علاوه بر اين اظهارات، در ميدان عمل نيز ساكن جمهوريخواه كاخ سفيد تيمي از معتمدان خود را تشكيل داد و از آنها خواست تا ضرب الاجل سوم در دولت وي كه اواخر ماه اكتبر خواهد بود، بهانه‌اي پيدا كنند تا با تمسك به آن عدم پايبندي ايران به برجام اعلام شده و خروج از توافق براي دولت امريكا آسان شود.
به نظر مي‌رسد كه با ورود به ماه سپتامبر و در حالي كه ساعت شني دونالد ترامپ براي تيم ويژه معتمدانش آغاز به كار كرده است با اين گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كار براي همه كساني كه مي‌خواهند خوش خدمتي به رييس‌جمهور در باب مهيا كردن بهانه براي خروج از برجام بكنند، سخت شده است. پليس هسته‌اي جامعه جهاني روز پنجشنبه با هشتمين گزارش جامع خود اعلام كرد كه هيچ گونه مدركي دال بر اينكه ايران از توافق خارج شده يا به بخش‌هايي از آن پايبند نيست، وجود ندارد.
پاسخ مثبت راستي‌آزمايي فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران
رضا نجفي، سفير و نماينده دايم جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پس از انتشار گزارش آژانس درباره چكيده محتوايي اين گزارش گفت: گزارش جديد آژانس كه هشتمين گزارش از روز اجراي برجام و هفتمين گزارش فصلي به شوراي حكام در مورد راستي‌آزمايي اجراي برجام به شمار مي‌رود بار ديگر تاييد مي‌كند كه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران اعم از غني‌سازي با سانتريفيوژهاي نسل اول در سايت نطنز، تحقيق و توسعه سانتريفيوژهاي پيشرفته و نسل جديد، توليد آب سنگين، مدرن‌سازي رآكتور آب سنگين اراك (كه البته با طرف‌هاي ديگر پيگيري مي‌شود)، رآكتور تحقيقاتي تهران، برنامه توليد راديوايزوتوپ پايدار در فردو و ساير بخش‌ها بر اساس برنامه دراز مدت اعلام شده ايران و در چارچوب برجام جلو مي‌رود. آژانس به كار حرفه‌اي و بيطرفانه خود بر اساس استانداردهاي پادماني به راستي‌آزمايي اجراي برجام ادامه داده و تاكنون نظارت بر اجراي پروتكل الحاقي را همانند بقيه صدوبيست و چند كشوري كه آن را اجرا مي‌كنند دنبال مي‌كند.
متن گزارش شبيه گزارش‌هاي قبلي است و تغييرات آن شامل تحولات فني از جمله توليد آب سنگين و انتقال مقاديري آب سنگين به خارج (در حالي كه با خريداران در حال مذاكره هستيم)، افزايش ذخيره 3 و 67 درصدي، جايگزيني برخي سانتريفيوژها و مواردي شبيه آن است. لفاظي‌ها و فضا‌سازي رسانه‌اي مقامات امريكايي و سفر نماينده امريكا به وين تاكنون تاثيري بر فعاليت‌ها و اقدامات راستي‌آزمايي آژانس و نحوه گزارش دهي آن نگذاشته است و انتظار ايران و همه كشورهاي عضو آژانس اين است كه دبيرخانه آژانس به كار حرفه‌اي و بيطرفانه خود ادامه دهد.
تاييد آنچه ترامپ مايل به رد آن است
آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در قريب به سه هزار كلمه گزارش دقيقا همان چيزي را تاييد كرد كه دونالد ترامپ تشنه رد آن است. رييس‌جمهور امريكا نه در روزهاي رقابت‌هاي انتخاباتي‌اش و نه در 8 ماه گذشته از روزي كه پا به كاخ سفيد گذاشت ميل به پاره كردن برجام را مخفي نكرد. وي حتي با وجود اعتراض چهره‌هاي امنيتي كابينه‌اش باز هم در اين مورد سكوت نمي‌كند و از هر فرصتي براي بيان تمايل خود استفاده مي‌كند. نيويورك تايمز در اين باره مي‌نويسد: نيكي هيلي، نماينده امريكا در سازمان ملل از آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خواسته بود كه رويكرد خشن‌تري را نسبت به ايران اتخاذ و درخواست دسترسي به تاسيسات نظامي ايران را مطرح كند. با اين وجود آژانس تنها زماني مي‌تواند دست به چنين حركتي بزند كه سند و مدركي در مورد رفتار مشكوك ايران در اختيار داشته باشد. به گفته مقام‌هاي آژانس و امريكايي ها، نيكي هيلي تنها درخواست بازديد از تاسيسات نظامي ايران را مطرح كرده اما ليستي از مكان‌هاي مشكوكي را كه ادعا مي‌كنند ايران در آنها فعاليت‌هاي غيرقانوني انجام مي‌دهد، ارايه نكرده است.
نيكي هيلي كه بسياري از وي به عنوان جانشين احتمالي ركس تيلرسون، وزير خارجه فعلي دولت امريكا ياد مي‌كنند پس از گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در مورد تاييد پايبندي ايران به توافق هسته‌اي واكنشي از خود نشان نداد و تنها در صفحه توييتر خود نوشت كه اگر ايران درخواست قانوني و معتبر براي بازرسي‌ها را رد كند، توافق هسته‌اي و پايبندي ايران به آن همان‌طور كه مي‌گفتند يك رويا بود. وي در پست توييتري ديگري همچنين به سخنان يك عضو حماس در مورد تامين سلاح اين گروه توسط ايران اشاره و ادعا كرد كه ايران براساس قطعنامه 2231 از انتقال سلاح منع شده اما همچنان قوانين بين‌المللي را ناديده مي‌گيرد! نيكي هيلي در بيانيه‌اي تاكيد كرد كه دولت ترامپ بر مساله بازديد از تاسيسات هسته‌اي باز هم تاكيد خواهد كرد. اين ادعاي هيلي در حالي مطرح شده است كه ايران پس از هياهوهاي جديد كاخ سفيد به صراحت اعلام كرده بود كه اجازه دسترسي به تاسيسات نظامي خود را نمي‌دهد.
برجام، سد زياده‌خواهي‌ها شد
درحالي كه مساله بازديد از تاسيسات نظامي ايران به سوژه‌اي جديد براي تشديد تنش‌هاي لفظي ميان ايران و امريكا بدل شده است، يوكيا آمانو نيز در سخناني با يادآوري متن توافق هسته‌اي در مورد بازديد از تاسيسات نظامي گفت: «بر اساس شرايط مورد توافق ايران در حوزه بازرسي‌ها، آژانس بدون تفاوت قايل شدن ميان مراكز نظامي و غيرنظامي، به همه آنها دسترسي دارد.» برخي رسانه‌ها مانند اي‌بي‌سي اين سخنان آمانو را رد اظهارات مقام‌هاي ايراني خوانده بودند كه اعلام كرده بودند تاسيسات نظامي ايران خط قرمز هستند.
اي بي‌سي در اين باره نوشته است: آمانو اعلام كرده كه اگر به نقطه‌اي يا فعاليت هسته‌اي از ايران مشكوك شود درخواست بازرسي از هر مكاني را مي‌تواند به ايران ارايه دهد. البته آمانو مستقيما ايران و سخنان مقام‌هاي ايراني در اين زمينه را هدف قرار نداد و اعلام كرد كه نسبت به گزارش‌هاي خبري واكنش نشان نمي‌دهد. اين در حالي است كه محمد باقر نوبخت، سخنگوي دولت ايران اخيرا اعلام كرده بود كه هر گونه تلاش براي بازرسي از تاسيسات نظامي ايران صرفا يك رويا است. اين اظهارات آمانو پس از آن منتشر شد كه دو مقام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گفت‌وگو با رويترز تاكيد كردند كه اين نهاد فعلا نيازى به دسترسى به سايت هاى نظامى ايران ندارد، چراكه هيچ اطلاعاتى كه موجب نگرانى از فعاليت اعلام نشده باشد، وجود ندارد. يك مقام آژانس بين‌المللي در اين باره به رويترز مي‌گويد: «ما تنها براي ارسال يك سيگنال يا پيام سياسي از يك سايت نظامي مانند پارچين بازديد نخواهيم كرد.»
از سوي ديگر اگر دلايلي براي نگراني كه رفع آن نيازمند بازرسي باشد وجود داشته باشد آژانس بايد اين درخواست را با ارايه مدارك با ايران مطرح كند كه در صورت عدم پذيرش اين درخواست از سوي ايران، اين درخواست به كميسيون مشترك هشت عضوي نظارت بر برجام، متشكل از ايران، روسيه، چين، فرانسه، آلمان، انگلستان، امريكا و اتحاديه اروپا مي‌رود و تنها در صورت راي اكثر اعضا به نفع آژانس، بايد دسترسي ارايه شود. اين روند تا 24 روز زمان مي‌برد. مقام‌هاي آژانس بين‌المللي در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود با رويترز تاكيد كرده‌اند كه آژانس نمى خواهد به دولت ترامپ براى لغو برجام بهانه بدهد. اي بي‌سي در ادامه گزارش خود مي‌نويسد: در حالت عادي و نرمال اين كارشناسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هستند كه كار نمونه‌برداري از خاك يا بازديد از تجهيزات در مكان‌هاي مخفي يا اعلام نشده يا مد نظر قرار نگرفته را انجام مي‌دهند.
اما در آخرين مورد كه پارچين بود مسوولان ايراني خود اقدام به نمونه‌برداري كردند و اصالت نمونه توسط آژانس تاييد شد. با اين وجود آن نمونه‌برداري در دولت پيشين امريكا به رهبري باراك اوباما كه خود معمار برجام بود صورت گرفت و به نظر مي‌رسيد كه اوباما براي حفظ برجام همان انگيزه‌اي را داشت كه ترامپ براي برهم زدن آن دارد. به نظر نمي‌رسد كه ترامپ در شرايط مشابه براي بازديد از يك تاسيسات نظامي نسبت به برداشته شدن نمونه توسط ايراني‌ها رضايت بدهد يا حداقل در مورد آن هياهوي سياسي و رسانه‌اي به راه نيندازد. رضا نصري، تحليلگر مسائل سياست خارجي درباره قدرت مانور آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و برخي اعضاي آن مانند امريكا پيرامون مساله بازديد از تاسيسات اتمي ايران مي‌نويسد: برجام، موانع حقوقي، سياسي و عملي‌ِ فراواني در برابر زياده‌خواهي‌هاي امريكا استوار كرد.
امروز وقتي بحث از هرگونه «بازرسي» در مورد ايران مطرح مي‌شود پشت بند آن بلافاصله مقولاتي از قبيل «دسترسي مديريت شده»، «تعيين بازرس توسط ايران»، «تعيين زمان بازرسي»، «توافق بر سر اهداف بازرسي»، «توافق بر سر ابزار و تجهيزات بازرسان»، «جلب رضايت ايران» يا حق برخورداري ايران از «اقدامات محافظتي» و غيره نيز مطرح مي‌شود؛ ضمن اينكه جامعه بين‌المللي - از جمله اتحاديه اروپا و متحدان سنتي ايالات متحده - هم به حكم اثبات حقانيت ايران در پرونده هسته‌اي از هيچ‌گونه بازرسي زياده‌خواهانه حمايت نخواهند كرد. در واقع، اگر در مورد ساير كشورها دولت امريكا كماكان اين اختيار را دارد كه از ابزار و اهرم‌هاي بين‌المللي (از جمله شوراي امنيت) براي اِعمال بازرسي‌هاي مداخله‌جويانه و دخالت‌هاي سختگيرانه سوءاستفاده كند، در مورد ايران اين كشور خواه‌ناخواه مجبور شده كه در محدوده چارچوبي به نام «برجام» اقدام كند. اقداماتي هم كه در اين چارچوب ميسر است اقداماتي محدود و بي‌خطر است كه ايران در مديريت يكايك آنها مي‌تواند ايفاي نقش كند
كدام گزينه آقاي رييس‌جمهور؟
نيويورك تايمز در بخش‌هايي از گزارش خود مي‌نويسد: گزارش اخير آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و محتواي آن چندان هم تعجب آور نبود اما همزمان كار را براي دونالد ترامپ كه به دنبال بهانه‌اي براي نقض برجام است سخت مي‌كند. با اين وجود ترامپ هنوز هم براي خروج از برجام گزينه‌هايي دارد كه در صورت تمايل وافر براي اين اقدام مي‌تواند به هر كدام از اين حربه‌ها متمسك شود. يك راه پاره كردن ساده برجام است. ترامپ براي اين كار مي‌تواند اعلام كند كه ايران به متن توافق هسته‌اي پايبند است اما با ادامه آزمايش‌هاي موشكي و فعاليت‌هاي منطقه‌اي‌اش در حقيقت روح توافق هسته‌اي را نقض مي‌كند. البته ايرادي كه به اين روش وارد است اين است كه توافق هسته‌اي با ايران صرفا در مورد مسائل هسته‌اي است اما دونالد ترامپ ادعا مي‌كند كه اين توافق براي آنچه وي مهار قدرت رو به رشد ايران مي‌خواند، كافي نيست.
با اين وجود يكي از اصلي‌ترين ايرادهاي وارده بر اين توافق اين است كه دست ايران را براي غني‌سازي به هر ميزان كه اراده كند، بازمي‌گذارد. اين همان مساله‌اي است كه ركس تيلرسون، وزير امور خارجه و ژنرال مك مستر، مشاور امنيت ملي ترامپ آن را اصلي‌ترين دليل براي عدم تمسك ترامپ به اين سناريو مي‌دانند. از سوي ديگر 5 عضو ديگر حاضر در مذاكرات يعني بريتانيا، فرانسه، آلمان، روسيه و چين نيز از طرفداران پر و پاقرص برجام هستند و تاكيد كرده‌اند كه خروج امريكا از برجام در حقيقت اين كشور را منزوي مي‌كند و نه ايران را. به گزارش «اعتماد»، فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا چند روز پيش در جمع نمايندگان كشورهاي اروپايي در اين اتحاديه در بروكسل براي چندمين بار تكرار كرد كه برجام يك توافق دو جانبه نيست بلكه توافق و تعهدي بين‌المللي است.
وي پيش از اين نيز اعلام كرده بود كه اتحاديه اروپا با تمام اعضاي آن، ادامه اجراي برجام را تضمين مي‌كنند. نيويورك‌تايمز در ادامه گزارش خود مي‌نويسد كه يك راه ديگر پيش روي ترامپ اين است كه به شكل شفاهي اعلام كند كه ايران به توافق هسته‌اي پايبند نيست و به تشديد فشارهاي خود هم ادامه دهد. اين مساله مي‌تواند از راي تشديد به تحريم‌هاي ايران در كنگره خودداري كند و البته شايد هم شكسته شدن ائتلاف و اتحاد با شركاي امريكا در توافق هسته‌اي را هم به تعويق بيندازد. گزينه سوم هم مي‌تواند توسل به اقدام‌هايي باشد كه واشنگتن انتظار دارد ايران از انجام آنها سر باز بزند. براين اساس امريكا مي‌تواند اطلاعاتي را مبني بر تحقيقات ايران بر ابعاد نظامي فعاليت‌هاي هسته‌اي در اختيار آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار دهد. با اين وجود مقام‌هاي آژانس اعلام كرده‌اند كه امريكا ظاهرا چنين اطلاعاتي را در اختيار ندارد چرا كه چنين اطلاعاتي به آژانس تحويل داده نشده است. يك سناريوي ديگر هم براي تشديد فشارها بر ايران در حوزه بازرسي وجود دارد.
ديويد آلبرايت و اولي هاينونن كه هر دو از بازرسان سابق آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بودند و البته نگاه بسيار منفي هم به فعاليت‌هاي ايران دارند، ادعا كرده‌اند كه آژانس مي‌تواند روي بندهايي از توافق كه بازرسي از تجهيزات با كاربري دو گانه را مجاز مي‌كند تاكيد بيشتري داشته باشند. با اين‌همه تاكيد بر بازرسي از تاسيسات نظامي ايران يا مكان‌هايي كه آژانس تاكنون بر آنها نظارتي نداشته است در شرايطي كه امريكا مدركي در اختيار ندارد بي‌معنا است و عملا به بي‌اعتباري بيشتر امريكا در سطح بين‌المللي منتهي مي‌شود. دارلي كيمبل از كارشناسان مسائل خلع سلاح در اين باره به نيويورك تايمز مي‌گويد: آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نمي‌تواند به شكل تصادفي و در حالي كه هيچ سندي در اختيار ندارد درخواست بازديد از تاسيسات نظامي ايران را بدهد. با اصرار بر اينكه آژانس بايد به سايت‌هاي نظامي اعلام نشده سر بزند تا بتواند از اين اقدام به عنوان بستري براي متهم كردن ايران به عدم همكاري استفاده كند، همكاري‌هاي آتي ايران با آژانس هم برسر مسائل اساسي‌تر در برجام تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد و اين نهاد اصل بي‌طرفي را عملا زير سوال مي‌برد.
ترامپ سيراب نمي‌شود
دولت دونالد ترامپ ايران را به نقض قطعنامه 2231 متهم مي‌كند و تاكيد دارد كه آزمايش موشك‌هاي بالستيك ايران در تناقض با اين قطعنامه است. اين در حالي است كه ايران و كشورهايي مانند روسيه و چين با اين تعبير ترامپ در مورد قطعنامه موافق نيستند. ترامپ با همين بهانه تحريم‌هاي جديدي را عليه ايران اعمال كرده است. برخي تحليلگراني كه گمان مي‌كردند توافق هسته‌اي با ايران در دوره ترامپ نيز جان سالم به در خواهد برد، اكنون با تماشاي تمايل وي براي خروج از اين توافق دچار شك و ترديد در اين زمينه شده‌اند. با اين وجود مي‌توان گفت كه گزارش روز پنجشنبه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در مورد پايبندي ايران به توافق هسته‌اي كه سومين گزارش از اين جنس از 20 ژانويه است كه ترامپ قدرت را در دست گرفته، كار را براي اقناع افكار عمومي توسط ترامپ سخت مي‌كند. يك عضو گروه اوراسياي مركزي در واشنگتن در اين باره مي‌گويد: دولت ترامپ علاقه‌اي به اين توافق ندارد و همه‌چيز به اين سادگي است. اين دولت به هر راهي متوسل مي‌شود تا اعلام كند كه ايران به برجام پايبند نبوده است.
احتمالا اين دولت تا بدانجا بر مساله بازديد از تاسيسات هسته‌اي ايران پافشاري مي‌كند كه كاسه صبر ايراني‌ها را لبريز كند. سايت Anti-war نيز در اين باره مي‌نويسد: دونالد ترامپ هنوز ترجيح مي‌دهد جهان را در دودلي در مورد پايبندي به برجام يا خروج امريكا از اين توافق نگاه دارد. درحالي كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي چندمين بار تاييد كرده است كه ايران به توافق هسته‌اي پايبند بوده به نظر مي‌رسد كه لفاظي‌هاي دونالد ترامپ براي از بين بردن توافق، با شك و ترديدهايي همراه خواهد شد اما هنوز نمي‌توان از عقب‌نشيني دولت وي در اين باره سخن گفت. رييس‌جمهور امريكا همچنان به ادعاهاي نادرست خود مبني بر اينكه ايران توافق هسته‌اي را رعايت نكرده است، ادامه مي‌دهد. اين درحالي است كه وي هيچ گونه مدرك مشخصي براي اثبات ادعاي خود در مورد نقض برجام توسط ايراني‌ها ارايه نمي‌دهد. كابينه وي نيز كه در برابر اصرارهاي وي براي اعلام عدم پايبندي ايران به برجام مقاومت كرده بودند با دلهره به اقدام‌هاي وي درباره ايران و اين توافق هسته‌اي نگاه مي‌كنند.
البته ديگر فقط اعضاي كابينه ترامپ نظير ركس تيلرسون يا جيمز متيس، وزير دفاع نيستند كه مخالف اعلام عدم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي بدون هيچ گونه سند و مدركي هستند بلكه هفته گذشته چهره‌هاي اطلاعاتي نهادهاي متفاوت در امريكا نيز در گفت‌وگو با رسانه‌هاي متعدد امريكايي ادعا كردند كه همه آنها با اين ايده كه بايد عدم پايبندي ايران به برجام را اعلام كرد، مخالف هستند و در برابر آن مقاومت مي‌كنند. آنها حتي ادعا مي‌كنند كه ترامپ در حال تكرار همان اشتباهي است كه جورج بوش در سال 2003 ميلادي انجام داد و به دروغ ادعا كرد كه عراق تسليحات كشتار جمعي در اختيار دارد.
جان‌بولتون، نماينده پيشين امريكا در سازمان ملل اخيرا اعلام كرده كه برنامه مخفي براي بيرون كشيدن امريكا از توافق هسته‌اي با ايران دارد و هرچند كه جزييات چنداني از اين برنامه را منتشر نكرده است اما به نظر مي‌رسد كه محور نقشه و برنامه وي، تغيير دادن موضوع است. اين بدان معنا است كه ترامپ براي خروج از توافق هسته‌اي بهانه‌هاي غيرهسته‌اي بيابد. با اين‌همه دولت ترامپ براي آنكه بتواند ادعاي خود در مورد خروج ايران از توافق هسته‌اي را به اثبات برساند، بايد نقض‌هاي هسته‌اي را هم به رفتار ايران وارد سازد كه البته نمي‌تواند، چراكه تهران به تمام مفاد برجام پايبند بوده است. دولت ترامپ همچنان ادعا مي‌كند كه ايران با حماس، حزب‌الله لبنان يا دولت بشار اسد رفاقت دارد و اين در حالي است كه تمام اين بهانه‌ها بي‌ارتباط با توافق هسته‌اي و مفاد برجام هستند.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=85116
ش.د9603085
