عربستان در جست‌وجوی دوربرگردان سیاسی و اقتصادی

(ويژه‌نام جام سياست روزنامه جام جم ـ 1396/05/24 ـ شماره 56 ـ صفحه 3)

** عربستان بعد از روی کار آمدن سلمان‌بن عبدالعزیز مسیری متفاوت در منطقه دنبال کرد. از جمله این اقدامات رقابت در مقابل ایران بود که می‌خواست نام کشور خودش را در مقابل ایران برتر نمایش دهد. بعد از اعلام سیاست‌های جدید این کشور که بیشتر تقابل با ایران بود چند اتفاق در منطقه ما افتاد و آنها قدم‌هایی را در این زمینه برداشتند. یکی از این اتفاق‌ها این بود که در لبنان با 14میلیارد دلار هزینه می‌خواستند فرد موردنظرشان را در این کشور حاکم کنند. این کار انجام شد و سعد حریری روی کار آمد اما تنها صد روز نخست‌وزیری وی استمرار پیدا نکرد و در آنجا نقش حزب‌الله برجسته شد. بالاخره حزب‌الله لبنان هم‌پیمان ایران است و اثر خود را بر استعفای حریری گذاشت و عربستان در همان زمان احساس کرد که لبنان را 14 میلیارد دلار هزینه از دست داد.

* آیا سابقه مخارج دیگری نیز در منطقه داشته است؟

** رقابت عربستان با ایران به زمان فعلی بازنمی‌گردد. زمانی که ایران با عراق وارد جنگ شد کشورهای بسیاری از این موضوع خوشحال بودند و کمک‌های زیادی به عراق کردند تا ایران را از پای دربیاورند. اما نتوانستند این موضوع را عملی کنند. در آن زمان 60 میلیارد دلار به صدام برای جنگ ایران و عراق توسط عربستان پرداخت شد، اما تیر این کشور به سنگ خورد. جالب اینجاست که در جنگ آمریکا و عراق هم به آمریکایی‌ها کمک فراوانی کرد. در قضیه جنگ آمریکا و عراق با توجه به این‌که در زمان رژیم بعث عراق ارتباطات تنگاتنگی بین عربستان و عراق بود هزینه هنگفتی آمریکایی‌ها کردند که صدام را ساقط کنند و وقتی این هزینه را کردند اتفاقاتی افتاد و یک جمله را سعود الفیصل وزیر وقت خارجه عربستان به وزیر خارجه آمریکا گفت. جمله این بود که شما پنج تریلیون دلار هزینه و چند هزار نیروی نظامی خود را از دست دادید و صدام را ساقط کردید اما اتفاقاتی افتاد که باید گفت عراق در یک سینی طلایی به ایران تقدیم شد. در نتیجه عربستانی‌ها در اینجا هم ناکام ماندند.

* کمک کشور عربستان به معارضان سوری و داعش نیز در همین راستا بود؟

** بله. عربستان بهار عربی را به قول خودشان به راه انداخت که بتواند در منطقه حکومت کند و نقش ایران را کمرنگ جلوه دهد به همین دلیل ماجرای بهار عربی را به مرحله اجرا درآوردند و به مخالفان دولت سوریه کمک کردند تا کشوری که با ایران رابطه نزدیکی دارد را از بین ببرد و در اختیار خودشان باشد، اما امروز شاهد هستیم که جوانان انقلابی و مومن ما نمی‌گذارند کسی وارد حرم مطهر این کشور بشود و از حرم‌ها دفاع می‌کنند. خب در اینجا هم هزینه سعودی‌ها جواب نداد و با شکست همراه شد. هم داعش و هم النصره رو به زوال هستند و ان‌شاالله هرچه زودتر به زباله دان تاریخ می‌افتند. سعودی‌ها برای به وجود آمدن اینها هزینه‌های مالی و تسلیحاتی بزرگی کردند اما باز هم در حال واگذاری هستند. همین موضوعات باعث شد تا عربستان با چالش‌های مالی زیادی در طول سال‌های گذشته روبه‌رو شود. این کشور قصد داشت هزینه‌های اقتصادی را انجام دهد تا نفوذ سیاسی خود را بیشتر کند اما در این موضوعات ناکام ماند و تنها چیزی که اکنون برای اقتصاد عربستان باقی مانده مشکل است و مشکل.

* جنگ یمن چقدر در چالش‌های اقتصادی عربستان سعودی تاثیر داشت؟

** تصور عربستان این بود که کارهایی که توسط انصارالله در یمن رخ می‌دهد متاثر از نفوذ ایران است و ما قصد داریم در امور داخلی یمن دخالت داشته باشیم به همین دلیل به یک عملیات نظامی پر هزینه ورود کردند.

گزارش‌ها حاکی است 200 میلیارد دلار عربستان بابت جنگ خودش در یمن هزینه کرده و حدود 700 میلیارد از ذخایر خودش برداشت کرده است. البته همه این مبالغ مربوط به جنگ نبود و بخشی برای هزینه تامین نیروی نظامی مزدور از کشورهای آفریقایی بود. عربستان سعودی به دلیل این‌که ارتشی مستقل ندارد و مجبور است برای بحث‌های نظامی کشور خود از کشورهای دیگر کمک بگیرد هزینه زیادی را باید بپردازد. هزینه‌ای که اکنون پرداخت کرده برای ساکت و همراه کردن روسای جمهور و مسئولان کشورهای اسلامی و عربی بود که سنگال یکی از آن کشورها است. این کشور یک میلیارد دلار دریافت کرده و 2100 سرباز به عربستان اعزام کرده است. حتی در کشورهای شرق آسیا مانند مالزی، اندونزی نیز هزینه زیادی پرداخت کرده که چندی پیش رسوایی مقام ارشد دولت مالزی معلوم شد و مسئولان آن کشور نخست وزیر مالزی را به دریافت رشوه متهم کردند و بعد اعلام کردند رشوه نگرفتم و هدیه گرفتم. البته یک هدیه چند میلیاردی. این کارها و هزینه را کرد که تا در بحث یمن برتر باشد، اما بعد از 2/5 سال هنوز به اینجا نرسیده و اقتصاد عربستان دچار چالش سنگینی شده است.

* چندی پیش عربستان علیه ایران جنگ نفتی را به راه انداخت و می‌خواست مانع بازگشت سهم ایران در اوپک شود. این افزایش عرضه در بازار جهانی نفت اکنون چه آسیب‌هایی به این کشور وارد کرده است؟

** عربستان سعودی به دلیل این‌که اتکای زیادی به فروش نفت خام دارد نمی‌خواست ایران به جایگاه خود در اوپک باز گردد و در همین راستا افزایش تولید را در پیش گرفت و قیمت نفت در بازار جهانی کاهش یافت. عربستان با این قصد افزایش تولید را اجرایی کرد که ایران نتواند پول خوبی از فروش نفت عایدش شود اما خودش هم در این بخش ضررهای زیادی را متحمل شد. ضمن این‌که اتکا به درآمدهای نفتی در طول سال‌های گذشته نسبت به قبل کاهش یافته است. می‌خواست ایران را با چالش ارزی مواجه کرد، اما خودش با مشکل همراه شد.

* آینده نقش عربستان در منطقه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

** عربستان سعودی ناچار است قدم‌های برگشت را بردارند. اکنون مذاکراتی که با العبادی رئیس‌جمهور عراق داشته و گفته ما مایل هستیم روابط بیشتری داشته باشیم بیانگر این است که قصد دارد روابط خود را به حالت قبل بر گرداند. همچنین با کشورهای دیگر اعلام آمادگی کرده که مذاکراتی را در موضوع یمن انجام دهد. این گفته‌ها نشان می‌دهد سعودی‌ها از جنگ و هزینه‌های بالای نتوانستند به جایی برسند و هدفگذاری‌ها اشتباه بوده است. در همین راستا البته یک سند 2030 را دنبال کردند برای این‌که اقتصاد خود را از تک محصولی طی سال‌های باقی‌مانده تا سال 2030 خارج کنند، اما شرایط فعلی این کشور اصلا خروج اقتصاد از شرایط تک‌محصولی را نشان نمی‌دهد. عربستان مجری کشورهای غربی در منطقه شده است. 400 میلیارد دلار قرارداد تجاری و تسلیحاتی با آمریکا منعقد کرده تا ایران را در منطقه منزوی کنند غافل از این‌که نفوذ ایران در منطقه نظامی نیست بلکه فکری است. از ابتدای انقلاب اسلامی آنها قصد داشتند ایران را از پای دربیاورند که همیشه ناکام بودند و ناکام خواهند ماند. ما در منطقه هیچ‌گونه ضرورتی بر تعارض منافع نمی‌بینیم. ضرورتی بین جنگ در کشورهای منطقه وجود ندارد. مقامات عربستانی باید آگاه باشند که وجود این جنگ‌ها نتیجه سیاست‌گذاری‌های غرب و اسرائیل است که ملت‌های مسلمان در جنگ باشند که هم بیشتر کشته شوند و هم آنها به منافع مالی‌شان دست پیدا کنند و تسلیحات خود را بفروشند. اکنون قصد دارند با ایجاد تفرقه بین شیعیان و اهل سنت اهداف خود را پیش ببرند، اما ما با مسلمانان سنی برادر هستیم، اما آنها به فکر ایجاد تفرقه هستند. احساس ما چیزی جز برادری نیست و نسبت به عربستان هم چنین نگاهی نداریم اما آنها به ایران مسلمان شیعه این نگاه را ندارند و حادثه‌ای مثل منا را رقم می‌زنند.

* حادثه منا چقدر در کاهش درآمدهای این کشور تاثیر گذار بود؟

** الان اطلاع دقیقی از درآمد فعلی دولت عربستان ندارم، اما 15 سال پیش تنها از بخش حجاج حدود هفت میلیارد دلار درآمد کسب می‌کرد که حادثه منا باعث شد مسلمانان کشورهای دیگر نیز از رفتن به حج به‌دلیل نا امن بودن فضا خودداری کنند. به نظر می‌رسد دولت عربستان آنقدر کارهای اشتباه و هزینه‌های بی‌مورد در منطقه پرداخت کرده که امروز نشانه‌های آن در کشور خودش نمایان شده است.

http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2954465156597850575

ش.د9604311