تأملی در بازی جدید آمریکا و تروییکای اروپایی مقابل ایران

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/فخرالدین اسدی

نکته قابل تامل در گزارش رویترز، مرحله بندی مذاکرات منطقه ای میان ایران و کشورهای اروپایی است. طبق ادعای این خبرگزاری، دور اول این مذاکرات با محوریت جنگ یمن ماه گذشته در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ انجام شده است و اروپایی‌ها امیدوارند در دور بعدی مذاکرات درباره نقش گروه‌های هوادار ایران در لبنان و سوریه گفتگو کنند. در این خصوص لازم است نکاتی مدنظر قرار گیرد:
نخست اینکه «مذاکرات منطقه ای با ایران»، یکی از خواسته های مشترک ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در دوران پسابرجام محسوب می شود. در زمان امضای توافق هسته ای میان ایران و اعضای 1+5 در تیرماه سال 1394، بسیاری از تحلیلگران مسائل بین الملل متفق القول بودند که واشنگتن و تروییکای اروپایی قصد دارند از برجام به عنوان مدخلی برای ورود به مذاکرات منطقه ای با ایران استفاده کنند. تلاش سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه برای مذاکرات منطقه ای با ایران در همین راستا قابل تحلیل و ارزیابی است. در این میان، کشور فرانسه در صدد است نقش «بازیگر پیشتاز» را ایفا کند. سفر وزیر امور خارجه فرانسه به ایران (که به زودی صورت می گیرد) نیز با همین هدف صورت می گیرد. پاریس به واشنگتن تعهد داده است که تمامی تلاش خود را در راستای مذاکره با ایران بر سر سیاست های منطقه ای کشورمان صورت دهد. در این مسیر، دو کشور آلمان و انگلیس نیز با فرانسه همراه هستند.
نکته دوم این که در جریان برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک (در شهریور ماه امسال)، مذاکرات مهمی میان دونالد  ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و مقامات ارشد اروپایی بر سر سیاست های منطقه ای ایران و ارتباط آن با برجام برگزار شد. در این مذاکرات، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، به رئیس جمهور آمریکا تعهد داد تا مذاکرات موشکی و منطقه ای با ایران را هدایت و مدیریت کند. این در حالیست که ثوابت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و حمایت کشورمان از گروه های مقاومت و از همه مهم تر، مواجهه قدرتمندانه کشورمان با تهدیدات منطقه ای ایالات متحده آمریکا و متحدان و مهره های آن غیر قابل تغییر خواهد بود. همین مسئله، چشم اندازی را برای مقامات اروپایی و آمریکایی متصور نخواهد ساخت. با این حال، مقامات اروپایی معتقدند که کلیت آغاز مذاکرات منطقه ای با ایران (هر چند به صورت غیر رسمی) می تواند نقطه آغازی در راستای "تحدید قدرت منطقه ای ایران " باشد.
نکته سوم این که اصرار و تکیه دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان بر استراتژی ها و راهبردهای کلان و تغییر ناپذیر منطقه ای ما از جمله «حمایت از گروه های مقاومت»، «ترویج گفتمان مقاومت» و «مقابله با تروریسم تکفیری»  نقش مهمی در خنثی سازی ترفندهای مذاکراتی مشترک ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا خواهد داشت. نباید فراموش کرد که تروییکای اروپایی به نیابت از ایالات متحده آمریکا و در هماهنگی کامل با دولت دونالد ترامپ در حال هدایت این مذاکرات هستند. آنچه دستگاه دیپلماسی ما را بر بازی مشترک واشنگتن، پاریس، لندن و برلین مسلط خواهد کرد، قاطعیت در دفاع از اصول راهبردی و رفتاری خود در منطقه خواهد بود. بدیهی است که در سایه این "دفاع قاطعانه و هوشمندانه"، آمریکا و تروییکای اروپایی به هیچ یک از اهداف خود در راستای تحدید قدرت مانور منطقه ای ایران دست پیدا نخواهند کرد.
نکته آخر این که ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در راستای هدایت مذاکرات منطقه ای با ایران و تحت فشار قرار دادن کشورمان جهت تن دادن به خواسته های منطقه ای آمریکا، از اهرمی به نام «برجام» استفاده می کنند. به عبارت بهتر، "برجام " به جای یک سند حقوقی مستقل، به ابزاری سیاسی برای اعمال فشار بر ایران تبدیل شده است. در اینجا نیز دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان باید بسیار هوشمندانه برخورد کرده و خط قرمز خود را «حفظ اقتدار منطقه ای ایران» تلقی کند و نه «حفظ برجام». بدیهی است که معامله ناپذیر بودن اصول راهبردی ما در منطقه، باید به عنوان یک گزاره قطعی به طرف مقابل (واشنگتن و تروییکای اروپایی) تفهیم شود./