چرا انصارالله در استکهلم پیروز شد؟

دور جدید (دور چهارم) مذاکرات صلح یمن از پنجشنبه 15 آذرماه با حضور طرف‌های یمنی در شهر استکهلم پایتخت سوئد آغاز شد و به مدت یک هفته ادامه داشت. شروع این دور از مذاکرات در حالی برگزار شد که از همان روز نخست ائتلاف ضد یمن با برقراری آتش بس در زمان برگزاری مذاکرات به منظور فراهم شدن فضای مورد نیاز جهت ایجاد اعتماد و رسیدن به راهکاری سیاسی، مخالفت کرد. این مسئله باعث شد تا چالش های زیادی در مسیر مذاکرات ایجاد شود. در واقع در زمان برگزاری مذاکرات جنگنده های سعودی به مناطق مختلف یمن مانند صعده، حجه و الحدیده حمله و تعدادی از غیر نظامیان را به شهادت رساندند. وزارت دفاع دولت نجات ملی یمن نیز اعلام کرد دشمن از رایزنی های سیاسی سوء استفاده می کند و به هیچ آتش بسی پایبند نیست و عملیات نظامی خود را در برخی جبهه ها تشدید می کند. این مذاکرات شامل شش پرونده بود که عبارتند از آزادی اسرا، عملیات الحدیده، بانک مرکزی، محاصره شهر تعز، رساندن کمک‌های بشردوستانه به آسیب‌دیدگان و بازگشایی فرودگاه صنعا.

سابقه برگزاری مذاکرات صلح یمن

مذاکرات اخیر استکهلم در شرایطی برگزار شد که در دو سال گذشته طرف های درگیر در بحران یمن حاضر به حضور در مذاکرات صلح نشده بودند. تاکنون چند دور مذاکره ميان گروه هاي يمني با وساطت نماينده سازمان ملل برگزار شده است. دور اول و دوم مذاکرات ميان گروه هاي يمني در سال 2016 در ژنو و بیل سوئيس و با وساطت «احمد ولد الشيخ»، نماينده وقت سازمان ملل در امور يمن برگزار شد، اما دستاوردي نداشت. سومین دور مذاکرات نيز در کويت با وساطت «ولد الشيخ» و طي مدت 100 روز برگزار شد، اما اين مذاکرات نيز دستاوردي نداشت و از اوت 2016 تاکنون هيچ مذاکره اي ميان گروه هاي يمني انجام نشد. عامل اصلي شکست مذاکرات صلح در دوره های قبلی، استقلال نداشتن هيئت وابسته به دولت مستعفي و وابسته بودن آن به رياض و همچنين شدت گرفتن حمله هاي جنگنده هاي سعودي همزمان با برگزاري مذاکرات بود. در دور چهارم گفتگوها نيز مذاکرات سوئد در شرايطي با تلاش هاي «مارتين گريفيتس»، نماينده سازمان ملل در امور يمن آغاز شد که هيئت 12 نفره وابسته به دولت مستعفي يمن از رياض به سمت استکهلم سوئد پرواز کردند. اين موضوع گوياي اين است که عربستان به طور غيرمستقيم در نشست سوئد حضور دارد و هيئت وابسته به دولت مستعفي همچنان از خود اختياري ندارد.

نتایج مذاکرات

در مذاکرات سوئد نمایندگان انصارالله و نمایندگان هیئت دولت مستعفی بر سر تبادل اسرا توافق کردند، علاوه بر این بازگشایی فرودگاه صنعا نیز یکی از موضوعات مورد اختلاف بود که دو طرف به توافقاتی دست پیدا کردند. اما مهمترین توافق در مورد الحدیده صورت گرفت. «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل که خود را به گفت‌و‌گوهای صلح یمن در سوئد رسانده بود، از توافق بر سر بندر «الحدیده» و رسیدن کمک‌ها به شهر «تعز» و کاهش درگیری‌ها در این شهر خبر داد. دبیرکل سازمان ملل در مورد بندر الحدیده خاطرنشان کرد:« توافق الحدیده بر عقب نشینی همه طرف های درگیر از این شهر و بندر آن تاکید می کند.» البته ظاهرا قرار است کنترل سیاسی شهر الحدیده همچنان در دست انصارالله باقی بماند.

وی تاکید کرد، گروه های یمنی همچنین توافق کرده‌اند چارچوبی مخصوص برای اجرای توافقات ایجاد کنند و در مذاکرات ژانویه]دی ماه)، در خصوص پرونده‌هایی که کماکان مورد اختلاف است، مذاکره خواهد شد. گوترش، توافق اخیر را توافق برای تمامی یمنی‌ها و بلکه برای تمامی جهان توصیف کرد. فرستاده سازمان ملل در امور یمن نیز که در این نشست خبری حضور داشت گفت:« در طول یک هفته یا کمتر توافقنامه ای درباره فرودگاه صنعا امضا خواهیم کرد.» گریفیتس تاکید کرد که باید برای بازگشایی فرودگاه صنعا تلاش کنیم. وی همچنین خاطرنشان کرد، توافق های حاصل شده در رایزنی های صلح یمن به شورای امنیت ارائه می شود.

اصلی‌ترین نقاط توافق در خصوص شهر و بندر الحدیده: آتش‌بس در استان الحدیده و سواحل الصلیف و رأی عیسی و الحدیده، طرفین نباید هیچ‌گونه تجهیزات نظامی به منطقه وارد کنند، تسهیل حرکت شهروندان و جابه جایی کالا، بازگشایی گذرگاه ها برای رسیدن کمک‌های بشردوستانه، برچیدن تمامی مظاهر نظامی در شهر الحدیده و تمامی درآمد حاصله از بندر الحدیده در بانک مرکزی ذخیره شود.

انصارالله یمن توافق در مورد الحدیده را یک پیروزی اعلام کرده است. محمد عبدالسلام رئیس تیم اعزامی دولت نجات ملی یمن به مذاکرات سوئد ضمن خرسندی از نتایج مذاکرات تاکید کرد، مقامات محلی موجود در الحدیده از طریق هماهنگی با سازمان ملل رسما کنترل این شهر را در دست خواهند گرفت و برقراری امنیت به‌عهده آنها خواهد بود. رئیس هیئت ملی یمن گفت که خروج کامل متجاوزان از جنوب استان الحدیده و برچیده شدن مقرهای نظامی نیروهای ارتش و کمیته‌های مردمی یمن از جمله بندهای توافق در سوئد است. وی تأکید کرد که یکی از بندهای چارچوب کلی پیشنهادشده پایان دادن کامل به اقدامات نظامی در یمن بود اما طرف مقابل با آن مخالفت کرد.

نتیجه

بسیاری از تحلیلگران پیش از شروع مذاکرات معتقد بودند که این دور از مذاکرات نیز موفقیت آمیز نخواهد بود چرا که مهیا شدن شرایط برای برگزاری مذاکرات به دلیل نیاز و توافق واقعی گروه های داخلی یمن نبوده است بلکه فشارهای جهانی بر عربستان بعد از قتل خاشقجی باعث برگزاری این مذاکرات شده است. به همین دلیل کارشناسان بر این باور بودند که این به معنای این است که هنوز نمی توان انتظار موفقیت مذاکرات را داشت چرا که گروه های داخلی یمن باید به انجام مذاکرات احساس نیاز کنند و اراده کافی برای این مسئله را داشته باشند نه اینکه به دلیل یک عامل خارجی مذاکرات برگزار شود. تا روز آخر مذاکرات دو طرف همچنان بر سر مسائل مختلف با یکدیگر اختلاف نظر داشتند اما در نهایت در مورد آتش بس در الحدیده، تبادل اسرا، کاهش درگیری ها در تعز و بازگشایی فرودگاه صنعا توافق حاصل شد. این مسئله تبدیل به پیروزی بزرگی برای انصارالله شد. چرا که در 4 سال گذشته ائتلاف سعودی به دنبال آن بود که انصارالله را به عنوان گروهی تروریستی معرفی کند اما در نهایت جامعه جهانی نیز مجبور به پذیرش انصارالله شد. در واقع مقاومت 4 ساله انصارالله باعث شد تا قدم نخست در راه ایجاد یمن مستقل و همچنین راه حل سیاسی در یمن برداشته شود. چهار سال پیش ائتلاف سعودی به رهبری عربستان به یمن حمله کرد. در این حمله چند هدف پیگیری شد: جنگ یمن باید در سه هفته به اتمام برسد، انصارالله یمن باید خلع سلاح شود، این گروه باید تروریستی اعلام شود، صنعا باید از کنترل انصارالله خارج شود و در نهایت منصورهادی رئیس جمهور مستعفی یمن به قدرت بازگردد. در ادامه چند هدف دیگر به این مجموعه اهداف اضافه شد: الحدیده باید به اشغال ائتلاف سعودی در بیاد و قدرت موشکی انصارالله نیز نابود شود. اما پس از چهار سال ائتلاف سعودی به هیچ کدام از اهداف خود در یمن نرسید. هیئت انصارالله و هیئت دولت مستعفی در یک هفته مذاکره فشرده در سوئد سرانجام روز پنجشنبه گذشته به توافق رسیدند. توافقی که ثابت کرد انصارالله یمن پیروز میدان است. در این توافق بر سر سه مسئله الحدیده، فرودگاه صنعا و تبادل اسرا توافق حاصل شد. در واقع انصارالله یمن پیروز این توافق نام گرفت این مسئله نیز به چند دلیل است: ائتلاف سعودی به خواسته های خود در مورد اشغال صنعا و الحدیده، خلع سلاح انصارالله، نابودی قدرت موشکی انصارالله، تروریستی اعلام کردن انقلابیون یمن و بازگرداند منصورهادی به قدرت ناکام ماند و در مقابل انصارالله به عنوان یک گروه قدرتمند و مشروع سیاسی یمن به رسمیت شناخته شد.