صبح صادق >>  نگاه >> پرونده
تاریخ انتشار : ۰۵ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۱:۲۳  ، 
کد خبر : ۳۱۵۱۰۶
علی‭ ‬ادیانی‌راد،‭ ‬نایب‭ ‬‌رئیس‭ ‬کمیسیون‭ ‬انرژی‭ ‬مجلس‭ ‬در‭ ‬گفت‭ ‬و‭ ‬گو‭ ‬با‭ ‬صبح‭ ‬صادق

ضعف‭ ‬عملکرد‭ ‬دولت‭ ‬از‭ ‬ضعف‭ ‬نظارت‭ ‬مجلس‭ ‬است

طبق‭ ‬اصل‭ ‬76‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی،‭ ‬مجلس‭ ‬شورای‭ ‬اسلامی‭ ‬افزون‭ ‬بر‭ ‬وضع‭ ‬قوانین،‭ ‬حق‭ ‬نظارت‭ ‬مستمر‭ ‬بر‭ ‬اجرای‭ ‬قوانین‭ ‬را‭ ‬برعهده‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬راستای‭ ‬این‭ ‬حق‭ ‬‮«‬هر‭ ‬نماینده‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬تمام‭ ‬ملت‭ ‬مسئول‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬حق‭ ‬دارد‭ ‬در‭ ‬همه‭ ‬مسائل‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬خارجی‭ ‬کشور‭ ‬اظهار‭ ‬نظر‭ ‬نماید‭.‬‮»‬‭ ‬‭(‬اصل‭ ‬84‭)‬‭ ‬بر‭ ‬همین‭ ‬اساس‭ ‬در‭ ‬گفت‌وگویی‭ ‬با‭ ‬علی‭ ‬ادیانی‌راد،‭ ‬نایب‌رئیس‭ ‬کمیسیون‭ ‬انرژی‭ ‬مجلس‭ ‬دهم‭ ‬و‭ ‬نماینده‭ ‬مردم‭ ‬قائمشهر،‭ ‬جویبار‭ ‬سیمرغ‭ ‬و‭ ‬سوادکوه‭ ‬موضوع‭ ‬نظارت‭ ‬مجلس‭ ‬بر‭ ‬دولت‭ ‬را‭ ‬بررسی‭ ‬کرده‌ایم‭.‬
‭*‬‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬وظایف‭ ‬نمایندگان‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬عملکرد‭ ‬دولت‭ ‬است؛‭ ‬مجلس‭ ‬با‭ ‬چه‭ ‬ابزارهای‭ ‬نظارتی‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬را‭ ‬انجام‭ ‬می‌دهد‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬چه‭ ‬اندازه‭ ‬در‭ ‬انجام‭ ‬این‭ ‬وظیفه‭ ‬موفق‭ ‬بوده‭ ‬است؟
برابر‭ ‬قانون‭ ‬اساسی،‭ ‬نمایندگان‭ ‬مجلس‭ ‬دو‭ ‬وظیفه‭ ‬اصلی‭ ‬و‭ ‬کلیدی‭ ‬دارند؛‭ ‬نخست‭ ‬قانون‌گذاری،‭ ‬دوم‭ ‬نظارت‭. ‬در‭ ‬بعد‭ ‬نظارت،‭ ‬نظارت‭ ‬نمایندگان‭ ‬فقط‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬دولت‭ ‬نیست‭. ‬برابر‭ ‬قانون‭ ‬اساسی،‭ ‬نمایندگان‭ ‬می‌توانند‭ ‬در‭ ‬همه‭ ‬امورات‭ ‬داخلی‭ ‬و‭ ‬خارجی‭ ‬مرتبط‭ ‬با‭ ‬کشور‭ ‬اظهار‭ ‬نظر،‭ ‬جعل‭ ‬و‭ ‬وضع‭ ‬قانون‭ ‬و‭ ‬اعمال‭ ‬نظارت‭ ‬کنند‭ ‬که‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬رفتار‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬انطباق‭ ‬عملکرد‭ ‬دولت‭ ‬با‭ ‬قانون‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬آنهاست‭. ‬
علاوه‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬مجلس‭ ‬می‌تواند‭ ‬در‭ ‬دیگر‭ ‬بخش‌ها،‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬مجموعه‭ ‬دستگاه‌ها‭ ‬و‭ ‬نهادهای‭ ‬تحت‭ ‬نظر‭ ‬رهبر‭ ‬معظم‭ ‬انقلاب،‭ ‬با‭ ‬اذن‭ ‬مقام‭ ‬عظمای‭ ‬ولایت‭ ‬ورود‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬صدا‭ ‬و‭ ‬سیما‭ ‬و‭ ‬موارد‭ ‬مشابه‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬گذشته‭ ‬اتفاق‭ ‬افتاد‭.  ‬در‭ ‬این‭ ‬راستا‭ ‬برای‭ ‬این‌که‭ ‬مجلس‭ ‬بتواند‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬ابزارهای‭ ‬نظارتی‭ ‬بتواند‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬دقیق،‭ ‬قوی،‭ ‬شفاف،‭ ‬محکم‭ ‬و‭ ‬قانونی‭ ‬بر‭ ‬مجموعه‭ ‬رفتارهای‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬بخش‌ها‭ ‬نظارت‭ ‬کند،‭ ‬ابزارهایی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬دارد‭.‬
اولین‭ ‬ابزار‭ ‬دیوان‭ ‬محاسبات‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬بازوی‭ ‬نظارتی‭ ‬مجلس‭ ‬شورای‭ ‬اسلامی‭ ‬برای‭ ‬بررسی‭ ‬و‭ ‬انطباق‭ ‬رفتارهای‭ ‬مالی‭ ‬و‭ ‬عملکردی‭ ‬دولت‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬ضوابط‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬می‌آید.  ‬
دومین‭ ‬اهرمی‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬نظارت‭ ‬در‭ ‬اختیار‭ ‬مجلس‭ ‬قرار‭ ‬دارد،‭ ‬کمیسیون‭ ‬اصل‭ ‬۹۰‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬یک‭ ‬کمیسیون‭ ‬فرا‭ ‬قوه‌‌ای‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬طرز‭ ‬کار‭ ‬قوای‭ ‬سه‌گانه‭ ‬بررسی‌های‭ ‬لازم‭ ‬را‭ ‬انجام‭ ‬می‌دهد‭. ‬این‭ ‬کمیسیون‭ ‬تنها‭ ‬کمیسیونی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬می‌تواند‭ ‬با‭ ‬مجموعه‭ ‬قوا‭ ‬در‭ ‬ارتباط‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬مکاتباتی‭ ‬با‭ ‬آنها‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭.‬
سومین‭ ‬اهرم‭ ‬نظارتی‭ ‬مجلس‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬که‭ ‬نمایندگان‭ ‬می‌توانند‭ ‬در‭ ‬اعمال‭ ‬نظارت،‭ ‬کشف‭ ‬حسن‭ ‬اجرای‭ ‬قانون،‭ ‬درک‭ ‬درست‭ ‬از‭ ‬رفتار‭ ‬دولتی‌ها‭ ‬و‭ ‬غیر‭ ‬دولتی‌ها‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬استفاده‭ ‬کنند،‭ ‬کمیسیون‌های‭ ‬تخصصی‭ ‬است‭. ‬کمیسیون‌هایی‭ ‬که‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬وظایف‭ ‬متعدد‭ ‬تخصصی،‭ ‬وظیفه‭ ‬نظارت‭ ‬بر‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬اجرایی‭ ‬را‭ ‬دارند. ‬

‭*‬‭ ‬آیا‭ ‬مجلس‭ ‬دهم‭ ‬وظیفه‭ ‬نظارتی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬درستی‭ ‬انجام‭ ‬می‌دهد؟‭ ‬
یکی‭ ‬از‭ ‬نکاتی‭ ‬که‭ ‬باید‭ ‬اعتراف‭ ‬کرد،‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬ادوار‭ ‬مختلف‭ ‬مجلس،‭ ‬کارنامه‭ ‬تقنینی‭ ‬و‭ ‬قانون‌گذاری‭ ‬مجلس‭ ‬فربه‭ ‬و‭ ‬کارنامه‭ ‬نظارت‭ ‬و‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬ابزارهای‭ ‬نظارتی‭ ‬برای‭ ‬کنترل‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬اجرایی،‭ ‬اصلاح‭ ‬امور‭ ‬و‭ ‬فرایند‭ ‬کارها‭ ‬و‭ ‬تشویق‭ ‬رفتارهای‭ ‬دستگاه‌ها‭ ‬لاغر،‭ ‬نحیف‭ ‬و‭ ‬کم‭ ‬رنگ‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬مسئله‭ ‬در‭ ‬ده‭ ‬دوره‭ ‬مجلس‭ ‬وجود‭ ‬داشته؛‭ ‬اما‭ ‬شدت‭ ‬و‭ ‬ضعف‭ ‬دارد‭.‬
در‭ ‬مورد‭ ‬مجلس‭ ‬دهم‭ ‬باید‭ ‬گفت‭ ‬در‭ ‬بعضی‭ ‬از‭ ‬قسمت‌ها‭ ‬بعد‭ ‬نظارتی‭ ‬مجلس‭ ‬کم‌نظیر‭ ‬است‭. ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬در‭ ‬موضوع‭ ‬سؤال‭ ‬از‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬که‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬انقلاب‭ ‬دو‭ ‬بار‭ ‬اتفاق‭ ‬افتاد؛‭ ‬یک‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬هشتم،‭ ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬مجلس‭ ‬از‭ ‬آقای‭ ‬احمدی‌نژاد‭ ‬سؤالاتی‭ ‬را‭ ‬پرسید‭ ‬و‭ ‬دیگری‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬دهم‭ ‬که‭ ‬۸2‭ ‬نفر‭ ‬از‭ ‬نمایندگان‭ ‬مجلس‭ ‬از‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬پنج‭ ‬سؤال‭ ‬مهم‭ ‬و‭ ‬کلیدی‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬اقتصادی‭ ‬پرسیدند‭. ‬نتیجه‭ ‬آن‭ ‬پنج‭ ‬سؤال‭ ‬این‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬مجلس،‭ ‬چهار‭ ‬کارت‭ ‬زرد‭ ‬به‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬داد؛‭ ‬یعنی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬چهار‭ ‬سؤال‭ ‬پاسخ‌های‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬قانع‌کننده‭ ‬نبود‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬در‭ ‬مورد‭ ‬دو‭ ‬سؤال،‭ ‬۱۹۶‭ ‬نفر‭ ‬از‭ ‬نمایندگان‭ ‬از‭ ‬پاسخ‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬رضایت‭ ‬نداشتند‭. ‬
البته‭ ‬در‭ ‬بخش‭ ‬سؤال‭ ‬از‭ ‬وزرا‭ ‬مجلس‭ ‬دهم‭ ‬کارنامه‭ ‬قابل‭ ‬قبولی‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬موضوع‭ ‬تذکرات‭ ‬کتبی‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬وجود‭ ‬فراوانی‭ ‬آن‭ ‬شاهد‭ ‬تاثیر‭ ‬اندک‭ ‬هستیم‭.‬
در‭ ‬بخش‌های‭ ‬دیگر‭ ‬نیز‭ ‬مجلس‭ ‬کارهای‭ ‬مهمی‭ ‬انجام‭ ‬داد؛‭ ‬همانند‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬از‭ ‬صندوق‭ ‬ذخیره‭ ‬فرهنگیان‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬نتیجه‭ ‬خوبی‭ ‬رسید،‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬از‭ ‬سازمان‭ ‬خصوصی‌سازی،‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬از‭ ‬سازمان‭ ‬حفاظت‭ ‬محیط‭ ‬زیست،‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬از‭ ‬هدفمندی‭ ‬یارانه‌ها‭ ‬و‭ ‬نحوه‭ ‬هزینه‌کرد‭ ‬درآمد‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬کارهای‭ ‬مهم‭ ‬نظارتی‭ ‬مجلس‭ ‬است. ‬

‭*‬با‭ ‬وجود‭ ‬تعدد‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‌ها‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬همان‌طور‭ ‬که‭ ‬اشاره‭ ‬کردید،‭ ‬اما‭ ‬چرا‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭  ‬این‭ ‬اقدامات‭ ‬مجلس‭ ‬به‭ ‬نتیجه‌ای‭ ‬منتهی‭ ‬نشد؟
این‭ ‬طور‭ ‬نیست؛‭ ‬چندین‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬از‭ ‬جانب‭ ‬مجلس‭ ‬به‭ ‬نتیجه‭ ‬رسید‭. ‬در‭ ‬برخی‭ ‬موارد‭ ‬دستگاه‭ ‬قضا‭ ‬ورود‭ ‬پیدا‭ ‬کرد؛‭ ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬۱۱‭ ‬نفر‭ ‬از‭ ‬نمایندگان‭ ‬مجلس‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفخص‭ ‬از‭ ‬صندوق‭ ‬ذخیره‭ ‬فرهنگیان‭ ‬را‭ ‬اجرا‭ ‬کردند‭ ‬که‭ ‬گزارش‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬صحن‭ ‬علنی‭ ‬مجلس‭ ‬قرائت‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬پیگیری‭ ‬و‭ ‬رسیدگی‭ ‬قضایی‭ ‬آن‭ ‬هم‭ ‬در‭ ‬دستگاه‭ ‬قضا‭ ‬شروع‭ ‬و‭ ‬احکام‭ ‬آنها‭ ‬صادر‭ ‬و‭ ‬متخلفان‭ ‬در‭ ‬زندان‭ ‬به‭ ‬سر‭ ‬می‌برند. ‬

‭*‬‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬نظارت‭ ‬چه‭ ‬موانعی‭ ‬پیش‭ ‬روی‭ ‬مجلس‭ ‬قرار‭ ‬دارد؟‭ ‬
چند‭ ‬مانع‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭:‬
1ـ‭ ‬کم‌اطلاعی‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬برخی‭ ‬نمایندگان‭: ‬برخی‭ ‬از‭ ‬نمایندگان‭ ‬اطلاعات‭ ‬دقیقی‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬وظایف‭ ‬و‭ ‬اختیارات‭ ‬نمایندگی‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬آیین‌نامه‭ ‬داخلی‭ ‬ندارند‭ ‬و‭ ‬نمی‌توانند‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬ابزارها‭ ‬استفاده‭ ‬کنند‭. ‬
2-‭ ‬نبود‭ ‬ظرفیت‭ ‬و‭ ‬قابلیت‭ ‬درست‭ ‬اعمال‭ ‬نظارت‭: ‬برخی‭ ‬از‭ ‬نمایندگان‭ ‬از‭ ‬ابزارهای‭ ‬اعمال‭ ‬نظارت‭ ‬اطلاع‭ ‬دارند،‭ ‬اما‭ ‬ظرفیت‭ ‬و‭ ‬قابلیت‭ ‬استفاده‭ ‬درست‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬ابزارها‭ ‬را‭ ‬ندارند‭. ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬نماینده‭ ‬از‭ ‬وزیر‭ ‬سؤال‭ ‬می‌پرسد،‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬تبیین‭ ‬و‭ ‬پخت‭ ‬و‭ ‬پز‭ ‬دقیق‭ ‬سوال‭ ‬و‭ ‬پیگیری‭ ‬سرانجام‭ ‬آن‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬رفتار‭ ‬پارلمانی،‭ ‬آن‭ ‬قابلیت‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬باید،‭ ‬از‭ ‬خودش‭ ‬نشان‭ ‬نمی‌دهد‭.‬
3-لابی‌گری‭:‬‭ ‬گاهی‭ ‬اوقات‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬لابی‭ ‬طرح‭ ‬سؤال‭ ‬و‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬پس‭ ‬گرفته‭ ‬می‌شود‭. ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬در‭ ‬چند‭ ‬مرحله‭ ‬امضاکنندگان‭ ‬سؤال‭ ‬از‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬بیش‭ ‬از170‭ ‬نفر‭ ‬بودند؛‭ ‬اما‭ ‬با‭ ‬لابی‌هایی‭ ‬که‭ ‬صورت‭ ‬دادند‭ ‬تعداد‭ ‬امضاها‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬کمتر‭ ‬از‭ ‬حد‭ ‬نصاب‭ ‬کاشته‭ ‬شد‭. ‬خوش‌بینانه‌ترین‭ ‬حالت‭ ‬آن‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬نمایندگان‭ ‬دولت‭ ‬با‭ ‬نمایندگان‭ ‬صحبت‭ ‬می‌کنند‭ ‬و‭ ‬نماینده‭ ‬قانع‭ ‬می‌شود‭ ‬سؤال‭ ‬و‭ ‬تحقیق‭ ‬و‭ ‬تفحص‭ ‬ضرورت‭ ‬ندارد‭. ‬
4-‭ ‬مدارا‭ ‬و‭ ‬برخورد‭ ‬سیاسی‭ ‬با‭  ‬قانون‌گریزی‭: ‬برخی‭ ‬از‭ ‬مدیران،‭ ‬مقامات‭ ‬و‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬اجرایی‭ ‬روحیه‭ ‬قانون‌گریزی‭ ‬دارند‭. ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬این،‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬قوانین‭ ‬کلیدی‭ ‬بنا‭ ‬به‭ ‬صلاحدید‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬اجرایی‭ ‬ناقص‭ ‬اجرا‭ ‬می‌شود‭. ‬برای‭ ‬نمونه،‭ ‬قانون‭ ‬هدفمندی‭ ‬یارانه‌ها‭ ‬در‭ ‬دولت‭ ‬احمدی‌نژاد‭ ‬درست‭ ‬اجرا‭ ‬نشد؛‭ ‬زیرا‭ ‬طبق‭ ‬قانون‭ ‬کل‭ ‬درآمد‭ ‬حاصل‭ ‬از‭ ‬هدفمندی‭ ‬یارانه‌ها‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬سه‭ ‬موضوع‭ ‬کمک‭ ‬به‭ ‬قشر‭ ‬آسیب‌پذیر‭(‬50‭ ‬درصد‭)‬،‭ ‬کمک‭ ‬به‭ ‬صنایع‭ ‬و‭ ‬واحدهای‭ ‬تولیدی‭(‬30‭ ‬درصد‭) ‬و‭ ‬دولت‭(‬20‭ ‬درصد‭) ‬اختصاص‭ ‬می‌یافت‭ ‬که‭ ‬اتفاق‭ ‬نیفتاد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬امور‭ ‬شاهد‭ ‬ضعف‭ ‬نظارتی‭ ‬مجلس،‭ ‬مماشات،‭ ‬برخوردهای‭ ‬سیاسی‭ ‬و‭ ‬ندیدن‭ ‬کارهای‭ ‬غلط‭ ‬هستیم‭.‬
در‭ ‬مجلس‭ ‬دهم‭ ‬نیز‭ ‬این‭ ‬مشکل‭ ‬وجود‭ ‬دارد؛‭ ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬مجلس‭ ‬برنامه‭ ‬ششم‭ ‬توسعه‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬تصویب‭ ‬کرد؛‭ ‬ولی‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬بر‭ ‬خلاف‭ ‬قانون‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬ابلاغ‭ ‬نکرد‭. ‬اینها‭ ‬گردن‌فرازی‌‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬قانون‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬گردن‌فرازی‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬مدیران‭ ‬و‭ ‬دستگاه‌های‭ ‬اجرایی‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬ضعف‭ ‬مجلس‭ ‬است؛‭ ‬چرا‭ ‬که‭ ‬گردن‭ ‬هر‭ ‬گردن‌فرازی‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬قانون‭ ‬را‭ ‬باید‭ ‬با‭ ‬تبر‭ ‬قانون‭ ‬قطع‭ ‬کرد‭. ‬چنین‭ ‬توان‭ ‬و‭ ‬ظرفیتی‭ ‬را‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬نمایندگان‭ ‬مجلس‭ ‬ندارند‭. ‬
5- ‬تعریف‭ ‬نادرست‭ ‬نظارت‭:‬‭  ‬برخی‭ ‬نهادها‭ ‬نظارت‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬معنای‭ ‬مچ‌گیری،‭ ‬ورود‭ ‬به‭ ‬حریم‭ ‬قانونی‭ ‬آنها،‭ ‬ایجاد‭ ‬تزلزل‭ ‬در‭ ‬دستگاه‌ها‭ ‬و‭ ‬قوام‭ ‬سازمانی‭ ‬می‌دانند؛‌‭ ‬بنابراین‭ ‬با‭ ‬آن‭ ‬مقابله‭ ‬می‌کنند. ‬

‭*‬‭ ‬برترین‭ ‬کاری‭ ‬که‭ ‬مجلس‭ ‬با‭ ‬نگاه‭ ‬نظارتی‭ ‬انجام‭ ‬داد،‭ ‬‌چه‭ ‬کاری‭ ‬بود؟‭ ‬
سؤال‭ ‬از‭ ‬رئیس‌جمهور‭ ‬یک‭ ‬رهاورد‭ ‬مثبت‭ ‬روانی،‭ ‬سیاسی،‭ ‬اجتماعی‭ ‬و‭ ‬حقوقی‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬داشت‭. ‬استیضاح‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬وزرا‭ ‬به‭ ‬نوعی‭ ‬اقتدار‭ ‬مجلس‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬اثبات‭ ‬رساند‭. ‬به‭ ‬همان‭ ‬نسبت‭ ‬عقب‌نشینی‭ ‬مجلس‭ ‬از‭ ‬استیضاح‭ ‬نکردن‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬وزرا‭ ‬ضعف‭ ‬و‭ ‬سقوط‭ ‬مجلس‭ ‬در‭  ‬افکار‭ ‬عمومی‭ ‬را‭ ‬رقم‭ ‬زد‭. ‬

‭*‬‭ ‬آیا‭ ‬ضعف‭ ‬عملکرد‭ ‬دولت‭ ‬را‭ ‬می‌توان‭ ‬به‭ ‬مجلس‭ ‬نسبت‭ ‬داد؟
‭ ‬دقیقاً‭ ‬همینطور‭ ‬است‭. ‬برای‭ ‬نمونه‭ ‬امروز‭ ‬مجلس‭ ‬هیچ‭ ‬اطلاعی‭ ‬ندارد‭ ‬که‭ ‬شورای‭ ‬عالی‭ ‬هماهنگی‭ ‬اقتصادی‭ ‬کشور‭ ‬چه‭ ‬اقداماتی‭ ‬انجام‭ ‬می‌دهد‭. ‬نمایندگان‭ ‬مردم‭ ‬اطلاع‭ ‬ندارند‭. ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬خلاف‭ ‬شأن‭ ‬نمایندگی،‭ ‬خلاف‭ ‬جایگاه‭ ‬مجلس‭ ‬و‭ ‬خلاف‭ ‬در‭ ‬رأس‭ ‬امور‭ ‬بودن‭ ‬مجلس‭ ‬است‭. ‬آنها‭ ‬حق‭ ‬قانون‌گذاری‭ ‬ندارند‭. ‬اگر‭ ‬به‭ ‬تغییر‭ ‬و‭ ‬اصلاح‭ ‬قانون‭ ‬نیاز‭ ‬دارند،‭ ‬باید‭ ‬در‭ ‬قالب‭ ‬لایحه‭ ‬به‭ ‬مجلس‭ ‬بیاورند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬فوریت‭ ‬اقدام‭ ‬شود‭ ‬که‭ ‬چنین‭ ‬اتفاقی‭ ‬نیفتاد‭. ‬
مبحث‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬تعیین‭ ‬قیمت‭ ‬ارز‭ ‬۴۲۰۰‭ ‬تومانی‭ ‬معروف‭ ‬به‭ ‬ارز‭ ‬جهانگیری‭ ‬خلاف‭ ‬قانون‭ ‬بود،‭ ‬دولت‭ ‬این‭ ‬اختیار‭ ‬را‭ ‬ندارد؛‭ ‬چرا‭ ‬که‭ ‬قیمت‭ ‬ارز‭ ‬در‭ ‬بودجه‭ ‬سنواتی‭ ‬تعیین‭ ‬می‌شود‭. ‬بحث‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬تخصیص‭ ‬۱۰‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار‭ ‬برای‭ ‬تأمین‭ ‬کالاهای‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬مایحتاج‭ ‬عمومی‭ ‬مردم‭ ‬با‭ ‬ارز‭ ‬۴۲۰۰‭ ‬تومانی‭ ‬که‭ ‬امروزه‭ ‬هیچ‭ ‬معلوم‭ ‬نیست‭ ‬این‭ ‬ارز‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬چه‭ ‬کسانی‭ ‬پرداخت‭ ‬کردند،‭ ‬چه‭ ‬کسانی‭ ‬کالا‭ ‬تهیه‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬کجا‭ ‬توزیع‭ ‬شد؟‭ ‬این‭ ‬کالاها‭ ‬می‌تواند‭ ‬در‭ ‬کنترل‭ ‬قیمت‌ها‭ ‬مؤثر‭ ‬باشد،‭ ‬اما‭ ‬کجاست؟‭ ‬متاسفانه‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬بخش‌ها‭ ‬مجلس‭ ‬سکوت‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬دولت‭ ‬گزارش‭ ‬عملکرد‭ ‬به‭ ‬مجلس‭ ‬نداد‭.‬
پراید‭ ‬۱۰‭ ‬میلیونی‭ ‬به‭ ‬قیمت‭ ‬50‭ ‬میلیون‭ ‬فروخته‭ ‬می‌شود‭. ‬رشد‭ ‬ساعت‭ ‬به‭ ‬ساعت‭ ‬خودرو‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬ضعف‭ ‬عملکرد‭ ‬دولت‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬مشخص‭ ‬وزارت‭ ‬صنعت،‭ ‬معدن‭ ‬و‭ ‬تجارت‭ ‬و‭ ‬همچنین‭ ‬ضعف‭ ‬مجلس‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬خود‭ ‬بروز‭ ‬و‭ ‬ظهوری‭ ‬نشان‭ ‬نمی‌دهد‭. ‬مجلس‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬بخش‭ ‬منفعل‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬تراز‭ ‬انقلاب‭ ‬اسلامی‭ ‬نیست‭. ‬البته‭ ‬این‭ ‬مسئله‭ ‬دلایلی‭ ‬دارد‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬جای‭ ‬خود‭ ‬قابل‭ ‬بررسی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬زعم‭ ‬من‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬آنها،‭ ‬ساختار‭ ‬انتخاب‭ ‬نمایندگان‭ ‬و‭ ‬نظام‭ ‬غلط‭ ‬انتخاباتی‭ ‬است‭. ‬

‭*‬‭ ‬چه‭ ‬نقدهایی‭ ‬به‭ ‬ساختار‭ ‬‭ ‬انتخابات‭ ‬مجلس‭ ‬وارد‭ ‬است؟‭ ‬چون‭ ‬لایحه‭ ‬جامع‭ ‬انتخابات‭ ‬هم‭ ‬مطرح‭ ‬است،‭ ‬توضیح‭ ‬مختصری‭ ‬بدهید‭.‬
نظام‭ ‬انتخاباتی‭ ‬کشور‭ ‬غلط‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬نظام‭ ‬انتخاباتی‭ ‬فعلی،‭ ‬شهری‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬کرج‭ ‬با‭ ‬سه‭ ‬میلیون‭ ‬نفر‭ ‬جمعیت‭ ‬دو‭ ‬نماینده‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬دارد‭. ‬در‭ ‬همین‭ ‬نظام‭ ‬انتخاباتی،‭ ‬حوزه‭ ‬انتخابیه‌ای‭ ‬۳۰۰‭ ‬هزار‭ ‬نفر‭ ‬جمعیت‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬دو‭ ‬نماینده‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬در‭ ‬تضاد‭ ‬با‭ ‬عدالت‭ ‬انتخاباتی‭ ‬است‭. ‬به‭ ‬لحاظ‭ ‬رفتار‭ ‬انتخاباتی‭ ‬تا‭ ‬زمانی‭ ‬که‭ ‬بسته‌های‭ ‬حمایتی‭ ‬یا‭ ‬فهرست‌های‭ ‬فله‌ای‭ ‬رأی‭ ‬می‌آورند،‭ ‬وضعیت‭ ‬بهتر‭ ‬نخواهد‭ ‬شد‭. ‬مجلس‭ ‬زمین‌خورده‭ ‬حضور‭ ‬نمایندگان‭ ‬در‭ ‬فهرست‌های‭ ‬فله‌ای‭ ‬و‭ ‬نقاط‭ ‬ضعف‭ ‬ساختار‭ ‬و‭ ‬رفتار‭ ‬انتخاباتی‭ ‬است‭. ‬با‭ ‬این‭ ‬ساختار،‭ ‬اگر‭ ‬۲۹۰‭ ‬نماینده‭ ‬اصولگرا‭ ‬باشند،‭ ‬وضعیت‭ ‬همین‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬اگر‭ ‬اصلاح‌طلب‭ ‬هم‭ ‬باشند،‭ ‬وضعیت‭ ‬همین‭ ‬است‭. ‬
هر‭ ‬چه‭ ‬از‭ ‬اوایل‭ ‬انقلاب‭ ‬فاصله‭ ‬می‌گیریم،‭ ‬معدل‭ ‬نمایندگان‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬پایگاه‌های‭ ‬اجتماعی،‭ ‬شئونات‭ ‬و‭ ‬داشته‌های‭ ‬معنوی،‭ ‬خصایص‭ ‬انقلابی‭ ‬و‭ ‬رفتارها‭ ‬و‭ ‬کنش‭ ‬مردم‌مداری‭ ‬به‭ ‬مراتب‭ ‬ضعیف‌تر‭ ‬و‭ ‬کمتر‭ ‬می‌شود‭. ‬به‭ ‬همین‭ ‬دلیل‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬افراد‭ ‬وزین‭ ‬که‭ ‬صلاحیت‭ ‬لازم‭ ‬را‭ ‬دارند‭ ‬و‭ ‬اگر‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬حضور‭ ‬پیدا‭ ‬کنند،‭ ‬شأن‭ ‬و‭ ‬اقتدار‭ ‬مجلس‭ ‬را‭ ‬بالا‭ ‬می‌برند،‭ ‬حاضر‭ ‬نیستند‭ ‬کاندیدا‭ ‬شوند؛‭ ‬این‭ ‬مسئله‭ ‬به‭ ‬شاکله‭ ‬انتخابات‭ ‬برمی‌گردد‭.‬
نکته‭ ‬دیگر‭ ‬به‭ ‬رفتار‭ ‬برخی‭ ‬نمایندگان‭ ‬مجلس‭ ‬که‭ ‬جزء‭ ‬ساکنان‭ ‬مجلس‭ ‬هستند،‌‭ ‬برمی‌گردد‭ ‬که‭ ‬هیچ‭ ‬بروز‭ ‬و‭ ‬ظهوری‭ ‬در‭ ‬کسوت‭ ‬نمایندگی‭ ‬و‭ ‬کارنامه‌ای‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬تقنینی‭ ‬و‭ ‬نظارتی‭ ‬در‭ ‬مجلس‭ ‬نداشتند‭. ‬هنر‭ ‬آنها‭ ‬این‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آسفالت‭ ‬کردن‭ ‬چند‭ ‬کوچه‭ ‬رأی‭ ‬گرفتند‭ ‬و‭ ‬متأسفانه‭ ‬عده‌ای‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬افراد‭ ‬تعریف‭ ‬و‭ ‬تمجید‭ ‬می‌کنند؛‭ ‬اما‭ ‬بررسی‭ ‬نمی‌کنند‭ ‬نماینده‭ ‬مجلس‭ ‬در‭ ‬چارچوب‭ ‬قانون‭ ‬اساسی‭ ‬و‭ ‬آیین‌نامه‭ ‬داخلی‭ ‬مجلس‭ ‬چه‭ ‬بروز‭ ‬و‭ ‬ظهوری‭ ‬داشته‭ ‬است‭. ‬باید‭ ‬ذهن‭ ‬مردم‭ ‬و‭ ‬رأی‌دهندگان‭ ‬را‭ ‬معطوف‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬کنند‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬کسی‭ ‬رأی‭ ‬دهند‭ ‬که‭ ‬ظرفیت‭ ‬نمایندگی‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬جریان‌ساز‭ ‬و‭ ‬اثرگذار‭ ‬باشد‭.‬

گفت وگو از: فرهاد کوچک زاده
نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات