پس از جنگ جهاني دوم، كشورهايي كه براي شكست آلمان هم‌پيمان شده بودند، در آمريكا گرد هم آمدند تا درباره راه‌هاي بازسازي و توسعه زيرساخت‌ها و ظرفيت‌هاي اقتصادي‌شان پس از جنگ تبادل نظر كنند.
به دليل اينكه آمريكا در مقايسه با ديگر كشورها آسيب كمتري از جنگ ديده و قدرتمندترين اقتصاد جهان در آن زمان شده بود و همچنين دست برتر نظامي در جهان را داشت، توانست سلطه دلار را به كشورها تحميل كند.
به دليل اينكه بخش مهمي از ثروت ملي كشورهاي جهان را دلار تشكيل مي‌دهد و هراقدامي براي به حاشيه راندن جايگاه دلار در اقتصاد جهاني به كاهش ارزش آن و در نتيجه كم ارزش شدن سرمايه ملي كشورها منجر خواهد شد، دلار بر كشورهاي جهان حكمراني مي‌كند. از طرفي نبود جايگزين مناسب براي دلار و همچنين ترس كشورها از واكنش سخت دولت آمريكا از علل ديگري است كه جايگاه دلار در اقتصاد كشورها تنزل نمي‌يابد.
وجود سازمان‌هاي بين‌المللي اعم از سازمان تجارت جهاني، صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني، در روند استمرار رهبري دلار و اقتصاد آمريكا بر جهان نقش بسزايي دارند. آنها داراي استعداد زيادي براي خلق پول به منظور تأمين مالي اقتصادي بيشتر بخش خصوصي، دولتي و همچنين پرداخت اين اسكناس‌ها به منظور جنگ‌هاي پر هزينه آمريكا هستند.
با اين حال، كشورهاي مختلف اقداماتي را براي كنار گذاشتن دلار در مبادلات اقتصادي انجام داده‌اند و تا به اكنون نيز حدود 50 كشور با پيگيري طرح تشكيل پيمان‌هاي پولي دوجانبه راهكار مناسبي را براي جلوگيري از ادامه سلطه دلار بر اقتصاد جهان برگزيده‌اند.
مسئله حذف دلار و پايان دادن به سلطه آن نخستين بار در سياست‌هاي كلي برنامه پنجم توسعه مطرح شد. در بند 41 اين سياست‌ها كه در سال 1387 ابلاغ شد، آمده است: «كمك به استقرار نظام پولي، بانكي و بيمه‌اي مستقل با كمك كشورهاي منطقه‌اي و اسلامي و دوست با هدف كاهش وابستگي به سيستم پولي نظام سلطه.»
امام خامنه‌اي در سال 1395 نيز در ديدار با فرماندهان سپاه بر ضرورت پايان دادن به آقايي دلار در اقتصاد تأكيد كردند و فرمودند: «اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتي را به معناي واقعي محقق و كشور را از جادوي مالي و پولي دشمن خلاص كنند و ارزش و آقايي دلار را در زندگي اقتصادي بشكنند، كشورهاي ديگر را نيز نجات داده‌اند و براي آنها الگو خواهند شد.»
بسياري از كشورهاي جهان علاقه‌اي به استفاده از دلار آمريكا در مبادلات تجاري خود ندارند؛ زيرا اين كشور با اهرم فشار دلار آنها را تهديد و تحريم مي‌كند. شاخص‌ترين كشورها، اعم از چين، ايران و روسيه از اين اقدام درك خوبي دارند و پيوسته در پي راهي براي استفاده از نظام‌هاي مالي بومي هستند تا براي تجارت بين‌المللي‌شان از آن استفاده كنند. جمهوري اسلامي ايران نيز به دليل تحريم‌هاي كم نظير دشمنانش به ويژه آمريكا دست به اقدامات جدي در اين مورد زده است، به طوري كه هم اكنون پول نفت خود را با يورو يا ارزهاي ديگر و حتي به صورت تهاتري دريافت مي‌كند. روسيه و چين نيز كه از بزرگ‌ترين اقتصادهاي دنيا بهره‌مند هستند، برخي از مبادلات خود را بر اساس ارزهاي ملي، يعني روبل و يوان انجام مي‌دهند.
