مصرف، عنصر مهم اقتصاد اسلامي

مقوله مصرف تمام وجود انسان معاصر در جهان را پر كرده است. به عبارت دكارتي؛ «چون انسان مصرف مي‌كند، پس وجود دارد.» دغدغه اصلي انسان امروزي، وجود مادي وي است كه تا چه حد غير ماديات در اختيار وي قرار گرفته است. علم و دانش و سلامت تنها براي وجود مادي او تعريف مي‌شود، نه پي بردن به هستي و كمال. چنين انساني با نگرش ابزاري فقط به بقاي مادي خويش مي‌انديشد. كار  براي رفاهيات است؛ اما در جمهوري اسلامي بايد بر اساس آموزه‌هاي ديني توليد و مصرف كنيم.

در ايران امروز كه زندگي روزمره به اشكال گوناگون و سازنده‌اي نمود مي‌يابد، مقوله مصرف و ولع خريد به شكل نمايشي است. از آنجا كه بسياري از خانواده‌ها با مصرف كالاهاي متعدد فرهنگي عجين شده‌اند و تبليغات تجاري بر همه ابعاد و اعضاي خانواده اثر گذاشته است، نياز به مصرف كالاها فراتر از نياز روزمره خانوارها ايجاد شده و ولع خريد در ميان مردم، به ويژه طبقات مرفه ديده مي‌شود كه دليل آن اثر اخلاقيات لذت‌جويانه‌اي است كه در دين اسلام نهي شده است.

طبقه مرفه براي ممتاز كردن خويش انواع كالاها را مصرف مي‌كند و طبقه متوسط و پايين جامعه به منظور هم‌رنگي و پنهان كردن فاصله خويش به چنين عمل مشابهي مي‌پردازد. بر اين اساس مشاهده مي‌شود كه طبقات پايين جامعه با كسري بودجه‌اي مواجهند كه بايد به نوعي جبران شود. چشم و هم‌چشمي در محله‌هاي شهري، شكل غالب زندگي است و  اين عمل زمينه را براي انواع مشكلات اجتماعي فراهم مي‌كند كه بر سلامت رواني و اجتماعي جامعه اثرگذار است. متأسفانه رسانه ملي و رسمي كشور بر اين بازتاب‌ها افزوده است و شاهد آن هستيم كه هنرپيشگان با پوشش‌هاي گوناگون سعي در تحميل سليقه‌هاي خويش به مردم‌ دارند و در بعضي از برنامه‌هاي خانواده يا آشپزي نيز به صورت تلويحي دكوراسيون آشپزخانه و سبك زندگي به مردم‌ نشان داده مي‌شود و اثرگذاري آن در ميان خانواده‌ها مشهود است. 

ضروري است در زمينه اصلاح سبك زندگي و نظام مصرف، هر چه بيشتر خود را به سمت آموزه‌هاي ديني سوق دهيم؛ به ويژه بانوان كه مديران خانه‌ها به شمار مي‌روند و قطعاً نوع رفتار آنها بر كليت جامعه بسيار اثرگذار است. اگر فرهنگ خريد و مصرف كالا در كشور ما اصلاح شود و همه به دنبال استفاده از كالاي توليد داخل باشيم، بي‌شك گام بسيار مهمي در راستاي تحقق اقتصاد مقاومتي برداشته‌ايم.

اگر مي‌خواهيم شاهد رونق توليد و در نتيجه آن توسعه اشتغال در كشور باشيم، بايد زمينه و بستري فراهم كنيم كه توليدكنندگان ايراني حمايت شوند، نه اينكه فضايي براي تبليغ كالاي خارجي مهيا شود كه نمونه مشابه داخلي دارد. كشور ايران داراي منابع و ذخاير بزرگ انرژي است و در حال حاضر بيش از 87 ميدان نفتي كشف شده در كشور وجود دارد. از نظر ذخاير گازي نيز ايران دومين مقام را در ميان كشورهاي جهان دارد. ذخاير گازي باقي‌مانده در ايران حدود 2616 تريليون متر مكعب تخمين زده شده است. منابع ديگر انرژي مانند زغال سنگ، معدن و... نيز به ميزان چشمگيري در كشور وجود دارد؛ اما اين دليل نمي‌شود كه ما جزء اسراف‌كارترين مرد م دنيا در مصرف انرژي باشيم، چه حالا كه در شرايط تحريم نيز قرار بگيريم.

رهبر معظم انقلاب در ماه مبارك رمضان امسال، براي چندمين بار از مصرف‌گرايي زياد در كشور ابراز نارضايتي كردند. به عنوان نمونه معظم‌له در يكي از فرمايش‌هاي خود در سال‌هاي اخير فرموده‌اند:

«ما متأسفانه گرفتار اسراف و زياده‌روي شده‌ايم. اسراف در لباس، در خوراك، در تجملات زندگي، در زينت‌ها و آويزه‌هاي گوناگون. همين‌هاست كه زندگي را خراب مي‌كند و در جامعه بي‌عدالتي به وجود مي‌آورد و در نهايت همين‌هاست كه اقتصاد را نابود مي‌كند.»(30/6/1395)