بیت‌کوین یک رمز ارز در نظام پرداخت جهانی با کارکرد‌های مشابه پول بی‌پشتوانه، ولی معتبر است. البته از نظر حقوقی تا کنون هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته است.
اگر زمانی داد و ستد‌ها بر مبنای مبادله مستقیم کالا به کالا انجام می‌گرفت، پیشرفت‌های بشری در حوزه تجارت موجب شد تا با ضرب سکه‌های مختلف با استفاده از فلزات گرانبها، کار برای تجار و معامله گران آسان شود. در ادامه این روند اسکناس‌های کاغذی و ارزهای جاری بین المللی روی کار آمد و حتی پیشرفت‌های بشری در حوزه تکنولوژی موجب شد تا به اعتبار همین ارز‌ها و اسکناس ها، در تمام کشور‌ها مبادله مجازی اعتبار برای هر گونه خرید و جابه جایی پول و پرداخت بدهی و ... مورد استفاده قرار گیرد، نمونه آشکار این نوع داد و ستد در کشور ما دستگاه‌های عابر بانک و کارتخوان‌ها می‌باشند که امروزه در همه جای کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما دانش بشری در همین سطح از پیشرفت در نظام پولی و بانکی متوقف نشده است و به تازگی ارز‌هایی با عنوان ارز مجازی در حال پدید آمدن و فراگیر شدن هستند که تفاوت‌های اساسی با اعتبارات و دارایی‌های قبل از خود دارند.
آنچه تحت عناوین ارز دیجیتال، پول الکترونیکی، پول مجازی یا ارز الکترونیکی نامیده می‌شود، نوعی اسکناس معتبر است که ظاهر فیزیکی ندارد و در بستر دیجیتال و فضای مجازی، استخراج، نگهداری و مبادله می‌شود. نخستین ارز دیجیتال در سال ۲۰۰۷ میلادی ایجاد شد و در حال حاضر حدود ۹۰۰ نوع ارز دیجیتال شناسایی‌شده وجود دارد که در این بین حدود ۶۰ درصد کل ارزش ارزهای مجازی از آن ارز "بیت کوین" است. در این نوشتار به بررسی بیت کوین و وضعیت آن در ایران می‌پردازیم.
بیت کوین چیست؟
در سال ۲۰۰۹ فردی با عنوان مستعار «ساتوشی ناکاموتو» مقاله‌ای را منتشر کرد که در آن ایده ارزی همتا به همتا، غیرمتمرکز و بدون نیاز به اطمینان میان طرفین، ارائه شد که بیت کوین نام داشت.
بیت‌کوین یک رمز ارز در نظام پرداخت جهانی با کارکرد‌های مشابه پول بی‌پشتوانه، ولی معتبر است. البته از نظر حقوقی تا کنون هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته است. بیت کوین از نظر فنی نیز نخستین پول دیجیتال غیرمتمرکز است، چرا که بدون سیاستگذاری بانک‌های مرکزی یا سازمان و نهادی دیگر کار می‌کند. این شبکه همتا به همتا است و تراکنش‌ها در آن مستقیم و بدون وجود واسطه بین کاربران انجام می‌شود. گروه‌ها با استفاده از فناوری رمزنگاری، تراکنش‌ها را بازبینی و در یک دفتر کل توزیع شده همگانی که به آن زنجیره بلوکی گفته می‌شود، ضبط می‌کنند.
در چند سال گذشته با اقبال افراد بیشتر به استخراج و خرید و فروش این ارز، ارزش بیت‌کوین در بازار‌های جهانی از چند صدم دلار به چند هزار دلار افزایش یافته است. هیچ‌کس مالک شبکه بیت‌کوین نیست و تمامی کاربران بیت‌کوین در کنترل آن نقش بازی می‌کنند.
اصول ارز بیت کوین:
غیرمتمرکز بودن: در مورد بیت کوین هیچ‌گونه نظارت مرکزی وجود ندارد. تنها مشترکین این ارز هستند که باعث بقای آن می‌شوند.
بی‌نیازی به اطمینان طرفین: این رویکرد تضمین می‌کند که بدون نیاز به اطمینان، می‌توان شفافیت و دقت را به ارمغان آورد. به علاوه، سیستم‌های رمزساز غیر قابل نفوذ، جامعه را ملزم به اطمینان کردن به آن می‌کنند.
همتا به همتا: در انجام تراکنش‌ها در سیستم بیت کوین، واسطه‌ها از میان می‌رود، در نتیجه انجام یک تراکنش و معامله مستقیماً توسط طرفین صورت می‌گیرد.
بیت کوین در ایران:
دفتر پژوهش‌های مجلس در خصوص بیت کوین می‌نویسد: در کشور ما مدت کوتاهی است که موضوع بیت کوین مطرح شده است. با این وجود، اتخاذ سیاست در موضوع بیت کوین نیازمند توجه قوه مجریه و تبیین جایگاه بیت کوین در اقتصاد و نظام پرداخت الکترونیکی، با توجه به قوانین و اسناد بالادستی موجود است». در حال حاضر در کشور ما قانونی در خصوص ارزهای مجازی و بیت کوین مصوب نشده است؛ از این رو، استفاده از بیت کوین در کشور نیز جرم هم نیست؛ زیرا طبق ماده ۲ قانون مجازات عمومی «هر فعل یا ترک فعلی که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی یا تربیتی باشد، جرم است و هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست مگر آن که به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شده باشد که در این صورت جرم محسوب می‌شود.»
بنابراین به دلیل عدم وجود مجازات برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا نگهداری بیت کوین، نمی‌توان این عمل را جرم دانست. با این وجود طرح موضوع بیت کوین در کشور ما از دو ناحیه قابل توجه و حائز اهمیت است:
بیت کوین و مصرف برق: مهمترین چالشی که امروزه در خصوص بیت کوین در کشور وجود دارد، مصرف برق حاصل از استخراج آن توسط ماینر‌ها می‌باشد؛ زیرا هر بیت کوین در حدود ۷۲ هزار کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند. با توجه به آنکه مصرف برق هر مشترک خانگی به طور متوسط ماهیانه ۲۰۰ کیلووات ساعت است، یک بیت کوین با ۷۲ هزار کیلووات ساعت، با مصرف برق ۳۰ مشترک خانگی برابری می‌کند. این موضوع باعث ایجاد حساسیت، شناسایی و برخورد در برابر فعالیت ماینر‌ها در کشور شده است. به طوری که در روز‌های گذشته تعداد چهار هزار و ۴۱۳ دستگاه ماینر در تهران، ۳۵ کارگاه بیت کوین در شهر ری، ۳۸ دستگاه در ساری، ۲۵۰۰ دستگاه در عسلویه و ... در سطح کشور شناسایی شده و با این استدلال که مراکز ارز دیجیتال بدون مجوز و نبود تعرفه خاص و استاندارد‌های فنی لازم، در مدار قرار گرفته اند و در پیک تابستان شرکت‌های توزیع نیروی برق را با مشکل جدی روبرو کرده اند، جلوی فعالیت آن‌ها گرفته می‌شود.
بیت کوین و دور زدن تحریم ها: وجود دو شاخصه مهم در ارزهای دیجیتال موجب می‌شود تا آن‌ها در دور زدن تحریم‌ها موفق عمل کنند.
۱. انتشار غیرمتمرکز: انتشار غیر متمرکز موجب شده هیچ نهاد رسمی از جمله بانک‌ها و دولت‌ها نتوانند کنترل آن را به دست گیرند و مبادلات در آن فارغ از مسائل دیپلماتیک و سیاسی است. بنابر این امید آن می‌رود که بیت کوین برای پرداخت هزینه کالا‌ها و خدمات مختلف، به صورت الکترونیکی مورد استفاده فراگیر قرار گیرد و همچون دیگر ارزهای سنتی نظیر یورو و دلار و حتی ریال، جوامع به آن روی آورند.
۲. ناشناس بودن معامله کنندگان: ویژگی بعدی که بیت کوین را خاص می‌کند، پنهان بودن هویت خریداران و فروشندگان رمزارز‌ها است که توانایی ردیابی و رصد را برای نهاد‌ها و سازمان‌ها تا حدودی غیرممکن می‌کند. در شرایط فعلی حتی برای ایجاد یک صرافی باید اساسنامه و مجوز بانک مرکزی را اخذ کرد، اما ارزهای دیجیتال مشمول چنین مجوز‌ها و اقداماتی نیز نمی‌شوند.
این دو ویژگی باعث شده ارزهای دیجیتال، ابزار مناسبی برای دور زدن تحریم‌های بین المللی باشد؛ لذا از سال اخیر که تحریم‌های امریکا بر کشورمان شدت گرفته است، برخی از کارشناسان پیشنهاد استفاده از این نوع ارز‌ها برای مبادلات خارجی را مطرح کرده اند.
البته با توجه به اهمیت بررسی چالش‌ها و فرصت‌های ارزهای دیجیتالف این موضوع می‌بایست بیش از پیش مورد بررسی مراکز تحقیقاتی و تصمیم گیری قرار گیرد. یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این زمینه می‌گوید: موضوع ارزهای دیجیتال در چند بعد قابل بررسی است، ضمن این که باید فرصت‌های این نوع ارز را به صورت همه جانبه نگریست، اما تهدید‌هایی به همراه دارد که باید به آن توجه و برای آن چاره جویی کرد. مطالعه موردی کشور‌ها نشان می‌دهد، برخی این نوع فعالیت را به طور کلی ممنوع کرده اند و رویکرد منفی نسبت به آن دارند. در حالی که برخی از دیگر کشور‌ها با رویکردی مثبت، چارچوبی برای نظم بخشی ان تعریف کرده اند و جهت فعالیت قانونی آن به تنظیم مقرراتی اقدام کرده اند. در کشور ما باید ب ه‌دقت این موضوع مورد بررسی قرار گیرد تا فرصت‌های آن در کنار مدیریت چالش‌هایش دیده شود.
باسلام.باید توجه داشت که بیت کوین نوعی قاچاق برق ارذان کشور وبه عبارتی جلوه ایی از استعمار جدید است.فتأمل 
