پنجشنبه هفته جاری، دومین مهلت ایران به طرف اروپایی به پایان رسیده و از روز جمعه (۱۵شهریور) گام سوم کاهش تعهدات برجامی آغاز می‌شود. سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما، با تأکید بر اینکه گام سوم جمهوری اسلامی ایران طراحی شده و آماده اجراست، گفت: گام سوم از گام اول و دوم محکم‌تر است تا توازنی بین حقوق و تکالیف جمهوری اسلامی ایران در برجام به‌وجود آورد. موسوی افزود: همزمان با فرصتی که جمهوری اسلامی ایران به دیپلماسی و تعامل و گفت‌وگو در راستای اجرای تعهدات طرف‌های مقابل و باقیمانده در برجام داده، خودش را آماده کرده که گام سومی را که طراحی شده است، به‌موقع بردارد. وی در ادامه گفت: تمام تلاش‌هایی که اکنون در قالب تماس و تلفن میان رؤسای جمهور ایران و فرانسه، سفر آقای عراقچی به پاریس و سفر هفته‌های گذشته آقای ظریف به‌فاصله زمانی کوتاه به فرانسه صورت می‌گیرد، اگر جمهوری اسلامی ایران ببیند این تلاش‌ها به نتیجه نرسیده و اراده لازم در طرف‌های اروپایی برای بازگشت به تعهدات برجامی خود وجود نداشته باشد، گام سوم را بر خواهد داشت. سخنگوی وزارت خارجه اظهار داشت: اگر پیشنهادات و مذاکرات در راستای اجرای برجام و تعهداتی اروپایی‌ها انجام شود، جمهوری اسلامی ایران گام سوم را بر نخواهد داشت و اگر این شرایط قابل قبول و مطلوب باشد حتی ممکن است شرایط تا حدودی به چند ماه قبل برگردد. علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز در نشست خبری با اشاره به گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران گفت: درست نیست الان نوع اقدام خود را در گام سوم اعلام کنیم تصمیم لازم در این خصوص گرفته شده، اقدام ما سخت است و ما منتظر خواهیم ماند، تا روز آخر و متناسب با عملکرد و طرف مقابل تصمیم‌گیری لازم را خواهیم داشت. در روزهای گذشته نیز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه گفته بود: در ۶ سپتامبر (۱۵شهریور) مرحله سوم آغاز خواهد شد. اگر ما با اروپا به تفاهم برسیم و طرف اروپایی اجرای آن را آغاز کند ما این گام سوم را برنمی‌داریم. اظهارات دولتمردان درباره کاهش تعهدات برجامی ایران از چند منظر قابل بررسی است. تضمین دادن به اروپا! اساس کار اولتیماتوم و به عبارتی ضرب‌الاجل این است که طرف مقابل را از گستاخی بیشتر منصرف کرده و آن را به عقب‌نشینی وادار کند. اما با کمال تأسف باید گفت که رفتار دولتمردان در ماه‌های اخیر - پس از اعلام ضرب‌الاجل برجامی - کاملاً با فلسفه اولتیماتوم در تضاد بوده و چه بسا از اثرگذاری آن کاسته است. دولتمردان علی‌رغم اذعان به بی‌عملی طرف اروپایی و لزوم اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی، تأکید می‌کنند که اگر با اروپا به تفاهم برسیم، گام سوم را بر نخواهیم داشت و حتی به شرایط قبلی برمی‌گردیم. این یعنی دولت به جای امتیازگیری، در حال ارائه تضمین به طرف اروپایی است. ۱۶ ماه بی‌عملی! آمریکا - ۱۸ اردیبهشت ۹۷ - بدون هیچ هزینه‌ای از برجام خارج شد. اکنون ۱۶ ماه از خروج آمریکا از برجام سپری شده است. همچنین اکنون ۵۰ ماه از امضای برجام نیز سپری شده است. اروپا در این مدت به هیچ عنوان به تعهدات برجامی خود عمل نکرده است. ظریف پیش از این تأکید کرده بود که اروپا در برجام ۱۱ تعهد داده است و اینستکس به هیچ عنوان جزو تعهدات مذکور نیست و صرفا یک مقدمه برای انجام تعهدات است. اما حالا طرف اروپایی با بی‌اعتنایی به تعهدات برجامی، صرفا درباره اجرای اینستکس در زمانی نامشخص در آینده، وعده و وعید می‌دهد. قرار بود اروپا پس از خروج آمریکا از برجام نهایتا ظرف چند هفته درباره تعهدات برجامی خود تضمین بدهد. اما اکنون این چند هفته، ۱۶ ماه به درازا کشیده است. سؤال اینجاست که اروپایی که حداقل ۱۶ ماه بی‌عملی کرده است، چطور ظرف مدت دو الی سه روز قرار است تعهدات خود را انجام دهد؟! کاهش میلی‌متری! نوع رفتار دولت در مدت زمان ضرب‌الاجل برجامی و به تبع آن کاهش میلی‌متری تعهدات ایران، طرف اروپایی را به این نتیجه رسانده که دولت روحانی، نگاهی حیثیتی به برجام دارد و تحت هر شرایطی در برجام می‌ماند. با این حساب کاملاً مشخص است که اروپا هیچ اراده‌ای برای انجام تعهدات خود نداشته باشد. اعتماد به دلالِ بی‌آبرو در ماه‌های اخیر روسای جمهور ایران و فرانسه به دفعات به‌صورت تلفنی گفت‌وگو کرده‌اند. از سوی دیگر مقامات ارشد دولت از جمله ظریف در ماه‌های اخیر بارها به فرانسه سفر کرده و از اقدامات طرف فرانسوی ابراز رضایت کرده‌اند. این در حالی است که فرانسه، یکی از اعضای بدهکار در برجام است و اکنون نیز در حال دلالی برای ترامپ با هدف کلید زدن مذاکرات جدید است. نکته قابل توجه اینجاست که موضوع مذاکرات جدید نیز هیچ ربطی به لغو تحریم‌ها و بهره‌مندی اقتصادی ایران نداشته و هدف اصلی طرف فرانسوی و آمریکایی، کلید زدن برجام موشکی و منطقه‌ای است. فرانسه یک دلال بی‌آبرو است که همزمان با کورکردن مردم خود در شنبه‌های اعتراض و همزمان با شراکت با آل‌سعود در کشتار مردم مظلوم یمن، ژست دفاع از حقوق بشر گرفته و به گنده‌گویی درباره توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران مشغول است. نکته تأسف‌برانگیز، اعتماد دولتمردان به یک دلالِ بی‌آبرو است. گام سوم را محکم بردارید در هفته‌های گذشته، روزنامه زنجیره‌ای اعتماد در اعترافی دیرهنگام نوشته بود:«اگر از بانک وام می‌گیریم به ازای آن وثیقه معتبر دریافت می‌کنند تا در صورت بازپرداخت نکردن وام، وثیقه معتبر و واقعی را به اجرا بگذارند...پرسش این است که وثیقه یا ضمانت اجرای تعهدات طرف مقابل نزد ایران چه بود؟ وثیقه ما روشن بود. بازگشت تحریم‌ها و قطعنامه‌ها. ولی وثیقه آنان چه بود؟ این وثیقه باید مبتنی بر قدرت باشد. اگر آنان به تعهدات خود عمل نکنند، ما باید می‌توانستیم که مقابله به مثل کنیم. اگر چنین وثیقه‌ای را نزد خود نداریم، نباید وارد چنین توافقی می‌شدیم. اگر وثیقه ملکی یا معتبری نگیرید، وام ندهید. زیرا بازگشت آن منتفی است و فقط به کرم و همت عالی وام‌گیرنده مربوط است که در روابط بین‌الملل چنین چیزی هم وجود ندارد و این روابط خالی از اخلاق و مروت است... پرسش این است دوستانی که پیشنهاد مذاکره می‌دادند و به آن اصرار داشتند، چرا ضمانت اجرای آن را مورد توجه خود قرار ندادند؟ اگر قرار بود که وارد برجام شویم، باید فرض می‌کردیم که چنانچه طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد ما چه باید انجام دهیم تا از ترس عمل ما، طرف مقابل به تعهداتش ملتزم باشد؟ به‌نظرم بسیاری از افراد درک درستی از ماهیت روابط بین‌الملل و سیاست واقع‌گرایانه ندارند و روابط بین‌الملل را به گفت‌وگو و صلح‌خواهی تقلیل می‌دهند، در حالی که روابط بین‌الملل در اصل متکی به قدرت است و بس». اکنون دولتمردان باید با قاطعیت گام سوم برجامی را اجرا کرده و از بیان اظهاراتی که از ضریب اولتیماتوم ایران می‌کاهد، پرهیز کنند. سپس به چانه‌زنی با اروپا اقدام کنند.
دولت باید روند کاهش میلی‌متری تعهدات برجامی را تغییر داده و با سرعت و شدت بیشتری، از تعهدات خود بکاهد. کشورهای سلطه‌گر غربی فقط زبان زور را می‌فهمند. به عبارت دیگر، این اقتدار است که احترام و عزت می‌آورد، نه انفعال.
پنجشنبه هفته جاری، دومین مهلت ایران به طرف اروپایی به پایان رسیده و از روز جمعه (۱۵شهریور) گام سوم کاهش تعهدات برجامی آغاز می‌شود.
