پرسش‌ از جنگ

ساعت چهارده و پانزده دقيقه سي‌ويكم شهريور ماه 1359، حمله هوايي سه فروند ميگ 23 عراق به فرودگاه مهرآباد شيپور جنگ را در گوش مردم ايران نواخت! جنگي كه مقدمات آن از ماه‌ها پيش آغاز شده بود! هرچند جنگ پس از هشت سال با شكست متجاوز به پايان رسيد و از آن زمان بيش از سي سال مي‌گذرد، همواره اين پرسش‌ها در اذهان عمومي جامعه به ويژه جواناني كه آن ايام را به خاطر ندارند و روزگار خود را در دوران آرامش پس از جنگ سپري كرده‌اند، قابل طرح است كه در ادامه بيان مي‌شود.

چه شد كه طولاني‌ترين جنگ‌هاي قرن بيستم پس از جنگ ويتنام آغاز شد؟ ريشه‌هاي خصومت و مناقشه ميان ايران و عراق چه بود؟ چه عواملي زمينه را براي تجاوز لشكر بعثي فراهم كرد؟ چطور شد كه دشمن به آب و خاك اين سرزمين طمع كرد؟ صدام چه رؤيايي را در سر مي‌پروراند؟ با توجه به شخصيت جاه‌طلب و اقتدارگراي صدام، اگر فرد ديگري جز وي در رأس قدرت بود، باز هم جنگ آغاز مي‌شد؟ چه كساني آتش بيار معركه شدند و رژيم بعثي را در آغاز جنگ تحريك كردند؟ آيا جنگ بدون چراغ سبز دو ابرقدرت بلامنازع آن روزها و ديگر قدرت‌هاي بزرگ ممكن بود؟ آيا كشورهاي عرب منطقه كه به حمايت از صدام برآمدند، جنگ را به سود خود مي‌دانستند؟ چه نسبتي ميان آغاز جنگ و پيروزي انقلاب اسلامي وجود داشت؟ آيا شعارهاي انقلابيون كه از صدور انقلاب اسلامي سخن مي‌گفتند، عامل تحريك دشمن براي آغاز تجاوز نبود؟ آيا ماجراي تسخير لانه جاسوسي و گروگانگيري چندين تن از اعضاي سفارتخانه آمريكا عاملي براي تحريك دشمن براي آغاز تجاوز نبود؟ آيا امكان جلوگيري از آغاز جنگ وجود نداشت؟ آيا نمي‌شد با تدابيري مانع آغاز جنگ شد؟ آيا دستگاه ديپلماسي براي جلوگيري از جنگ اقدامات لازم را انجام داد؟ نيروهاي نظامي و امنيتي كشوري كه روزگاري ژاندارم منطقه خوانده مي‌شد و هيچ ارتشي جرئت مقابله با آن را نداشت، آن روزها در چه شرايطي به سر مي‌برد؟ اوضاع داخلي كشور در آستانه آغاز جنگ چگونه بود؟ آيا آشفتگي و بي‌نظمي حاصل از انقلاب مشوق طمع‌ورزي دشمن براي تجاوز به كشور نبود؟ آيا اوضاع نابسامان اقتصادي در آغاز جنگ مؤثر نبود؟ اوضاع سياسي داخلي كشور چگونه بود و نيروهاي فعال سياسي داخلي كشور در روزگار آغاز جنگ چگونه تعامل مي‌كردند و آيا كشور از وحدت و انسجام سياسي داخلي براي مقاومت برخوردار بود؟ و سرانجام اينكه اگر دشمن احساس نمي‌كرد ايران در موقعيت ضعف قرار دارد، آيا باز هم حمله سراسري خود را آغاز مي‌كرد؟!

هرچند به تك تك پرسش‌هاي فوق در طول سال‌هاي اخير پاسخ‌هاي متنوعي از سوي كارشناسان امر داده شده و مقالات و مكتوبات مختلفي انتشار يافته است، اما همچنان ذهن‌هاي كنجكاوي كه پرسشگري را آموخته‌اند و فهميدن از سرنوشت ملت براي‌شان اهميت دارد را اشغال كرده است.

اين روزها رسانه‌هاي بيگانه نيز با هدف ترديد به گذشته انقلاب و تحقير كارآمدي نظام جمهوري اسلامي و مديريت بنيانگذار جمهوري اسلامي و با سوءاستفاده از گسترش فراگير فضاي مجازي و در اختيار داشتن امكانات گسترده رسانه‌هاي مختلف تصويري و شبكه‌هاي تلويزيوني ماهواره‌اي به طرح شبهاتي در اين زمينه‌ها پرداخته‌اند. اين هجمه در سناريوي جنگ نرم دشمن هرچند در گام اول تهديدي به نظر مي‌رسد، بدون‌شك با تدبير صحيح افسران جوان جنگ نرم مي‌تواند به فرصتي براي بازخواني گذشته درخشان انقلاب اسلامي و هويت‌بخشي به نسل جوان امروز جامعه بدل شود.

بنابراين نبايد از پرسش‌ها هراسيد، بلكه بايد به استقبال آن رفت و تلاش كرد با شرح واقعيت‌هاي ماه‌هاي ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي پاسخ‌هايي اقناعي به پرسشگران جوان داد. امروز نسل جوان همچنان از جنگ مي‌پرسد و اين حكايت از حيات و سلامت جامعه دارد و فراموش نبايد كرد كه اگر به اذهان پرسشگر امروز جواب قانع‌كننده‌اي ندهيم، فردا شايد ديگر حتي نپرسد كه «چرا جنگيديم؟»