جنگ سرد دوم

دوران جنگ سرد که پس از جنگ جهانی دوم با رویارویی دو بلوک شرق به رهبری شوروی با ایدئولوژی کمونیستی و غرب به رهبری آمریکا با ایدئولوژی لیبرالیستی شروع شد و با فروپاشی شوروی به پایان رسید، یکی از مهم‌ترین برهه‌های تاریخ جهان به شمار می‌رود. جنگ سرد با رقابت‌های تسلیحاتی شوروی و آمریکا، سایه تاریکی را بر سر دنیا کشیده بود که هر لحظه امکان نابودی جوامع بشری را بیشتر می‌کرد. با پایان این جنگ، شوروی به روسیه امروزی تبدیل شد، قسمت عمده‌ای از سرزمین‌هایش در قفقاز و آسیای مرکزی به استقلال رسیده و بخش‌های مهمی از اروپای شرقی را از دست داد؛ اما نتوانست تقابل و رویارویی با آمریکا را از ذهنیت تاریخی خود حذف کند.

  بحران سوریه و عراق و ظهور پدیده‌ای به نام داعش، پای بازیگران فرامنطقه‌ای را به این کشورها باز کرد. آمریکا که خود را محق دخالت در تمام دنیا می‌داند، به سرعت و به بهانه خدشه‌دار شدن توازن قوا در منطقه جنوب غرب آسیا و بیشتر به ‌دلیل تقابل با اندیشه مقاومت جمهوری اسلامی ایران، که به صورت مستشاری در عراق و سوریه حضور داشت و به نیروهای نظامی این دو کشور برای رهایی از فتنه داعش و گروه‌های تکفیری‌ـ تروریستی کمک می‌کرد، حضور خود را در منطقه تقویت کرد. این امر از جانب آمریکا، منافع آمریکا در منطقه را پوشش می‌داد و هدف آن ساقط کردن تفکر مقاومت جمهوری اسلامی ایران بود که با کمک روسیه دست برتر را در منطقه داشت.

  تثبیت قدرت جمهوری اسلامی ایران و روسیه در مبارزه با گروه تروریستی داعش در منطقه، علاوه بر اینکه محاسبات منطقه‌ای آمریکا را به هم ریخت، روسیه را نیز به خودباوری رساند. روسیه از اندیشه ایستادگی و مقاومت جمهوری اسلامی ایران در برابر آمریکا و غرب، آگاهی تاریخی گمشده خود را که با فروپاشی شوروی فروپاشیده بود، بازیافت. جمهوری اسلامی ایران در این برهه از تاریخ برای روسیه، نقش کلیدی و انسجام بخشی را بازی کرد تا بتواند دوباره خود را در صحنه بین‌المللی بازتعریف کند.

  اخباری که از تحولات منطقه‌ای منتشر می‌شود، بیانگر بازی جدید روسیه است. ترکیه با تحویل سامانه اس‌ـ400 از روسیه، فلسفه بنیادی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را تحقیر کرده است. مسئولان عراقی علی‌رغم حساسیت آمریکا، آمادگی خود را برای خرید سامانه اس‌ـ400 از روسیه اعلام کرده‌اند. در این میان رئیس‌جمهور ونزوئلا اعلام کرد دو هواپیمای حامل نیروهای متخصص نظامی روسیه و دیگر تجهیزات فنی در راستای حمایت‌های مسکو از کاراکاس وارد این کشور شده‌اند. روزنامه «ایزوستیا» به نقل از منابع وابسته به وزارت دفاع روسیه خبر داد که آزمایش سامانه پدافند هوایی «اس‌ـ500 پرومتی» در سوریه با موفقیت انجام شده است. متعاقب این اخبار، دبیر کل ناتو در نشست اخیر بروکسل هشدار داد کشورهای اروپا پس از پایان یافتن عمر پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (INF) که در سال 1987 میلادی بین آمریکا و روسیه امضا شد، احتمالاً مجبور به رویارویی با جهان جدیدی خواهند شد.

  بازیابی قدرت در شرق و بازتعریف آگاهی تاریخی از سوی روسیه و نقش کلیدی جمهوری اسلامی ایران با تئوریزه کردن مفهوم مقاومت در برابر غرب و آمریکا در هویت بخشی به روسیه، نه تنها نشانه‌هایی از جنگ سرد را در ذهن تداعی می‌کند که به واسطه آن فضای شرق و غرب در دو بلوک جداگانه با محوریت‌ کمونیسم و لیبرالیسم پایه‌ریزی شده بود، بلکه جهان جدید با محوریت شرق در حال شکل‌گیری است که نقش ایران در این جهان جدید به عنوان تئوریسین هویتی‌ـ مقاومتی برای ملت‌های دنیا می‌تواند قابل تأمل باشد که خط بطلانی بر امپریالیسم جهانی است.