وظیفه ما تامین حقوق مردم در فضای مجازی است

پروژه بر زمین مانده «شبکه ملی اطلاعات» سال‌هاست که قرار است اجرایی شود. این شبکه ظرفیت لازم برای «نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی در کشور به ‌منظور توسعه خدمات الکترونیکی» و «دسترسی به اینترنت» از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند؛ اما از سال 1389 تاکنون هنوز به مرحله اجرای کامل نرسیده است؛ اما این روزها با محدود شدن اینترنت طی روزهای پس از اعلام افزایش قیمت بنزین، گمانه‌زنی‌ها درباره ماهیت این طرح و آثار مثبت و منفی آن در میان افکار عمومی پر رنگ شده است. در این باره به سراغ «حجت‌الاسلام پژمانفر» عضو کمیسیون فرهنگی مجلس رفتیم تا جزئیات این ماجرا را جویا شویم. وی طی سال‌های اخیر، یکی از معترضان جدی عدم راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بوده و بارها از کوتاهی متولیان امر انتقادهای جدی کرده است.

چه ضرورتی برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات وجود دارد؟

شبکه ملی اطلاعات یعنی حاکمیت؛ اما متأسفانه هنوز در این زمینه تعریف درستی از سوی مسئولان ما به دلیل اینکه نخواسته‌اند زیر بار این مسئولیت بروند، ارائه نشده است؛ به همین دلیل هر کس برداشتی از این موضوع دارد. یکی می‌گوید شبکه ملی اطلاعات افتتاح شده، دیگری می‌گوید 85 درصد آن اجرا شده است و فردی دیگر می‌گوید ما چیزی به عنوان شبکه ملی اطلاعات نداریم. همان‌طور که در فضای فیزیکی کشور حاکمیت و قوانینی داریم و مردم احساس حضور و امنیت دارند و قوانین به نحو مقتضی اجرا می‌شود، در فضای سایبری هم باید همین‌طور باشد  و مردم به فضایی احتیاج دارند که وقتی در آن فعالیت می‌کنند، کاملاً مورد حمایت قرار گیرند و حقوق‌شان رعایت شود.

امروزه با توجه به سرعت ارتباط در فضای مجازی روشن است که این موضوع مسئله‌ای بسیار اجتناب ناپذیر است و بخش قابل توجهی از زندگی مردم با این فضا در ارتباط بوده و مانند شیر و شکر با هم درآمیخته است. بخشی از معیشت و زندگی مردم باید در این فضا باشد که این حق مردم است؛ البته همچنان ما در اجرای این فضا به قدری تعلل کرده‌ایم که مردم کشور ما کمترین خدمات را در فضای دولت الکترونیک دریافت می‌کنند و کمترین امکانات در اختیارشان بوده که  علت آن عدم راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است. کشور کره راه‌اندازی این شبکه را دیرتر از ما شروع کرد؛ اما امروز خدماتی که در عرصه فضای مجازی ارائه می‌دهد به قدری متنوع و فراوان است که مردم 93 درصد خدمات را در شبکه ملی کشورشان دریافت می‌کنند و تنها 7 درصد از اینترنت بین‌الملل استفاده می‌کنند.

کدام دستگاه و نهاد باید اقدام کند؟

در راستای تأمین حقوق مردم و ارائه خدمات متنوع، وزارت ارتباطات را مکلف کرده‌ایم که شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی کند تا مردم بتوانند خدمات باکیفیت، ارزان و امن را دریافت کنند؛ اما تنها کاری که در این چند سال انجام شده، فراهم شدن زیرساخت‌هاست؛ یعنی برای مثال فیبر نوری کشیده شده؛ ولی در این فضا هیچ حاکمیت و مدیریتی نداریم و اینترنت بین‌الملل خدمات ارائه می‌دهد.

اینترنت بین‌الملل به مثابه فرودگاهی است که آن را ساخته‌ایم و هر نوع هواپیمایی می‌تواند از آن استفاده کند؛ اما حاکمیت و مدیریت آن دست ما نیست و در خارج از کشور است. در واقع نمی‌توانیم کنترل حقوق مردم را در این فضا داشته باشیم؛ بنابراین فضایی را درست کرده‌ایم که نمی‌توان هیچ گونه اعمال حاکمیت کرد؛ چرا که سرورهای این مجموعه در خارج از کشور است. اتفاقات و ناامنی‌هایی که در روزهای اخیر رخ داد و مسئولان امنیتی کشور تصمیم گرفتند اینترنت را قطع کنند، به دلیل همین عدم حاکمیت در این فضاست؛ زیرا اگر حاکمیت داشتیم که جلوی مردم را نمی‌گرفتیم. ما فضایی را که در آن هیچ حاکمیت و مدیریتی نداریم قطع می‌کنیم که سبب محرومیت مردم می‌شود. در روزهای گذشته که اینترنت قطع بود، متأسفانه کسب و کارهای اینترنتی خسارت فراوانی دیدند.

همه اینها به این دلیل است که در این موضوع کسی از وزیر ارتباطات نپرسیده شما که گفته بودید شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی کرد‌ه‌اید؛ پس اگر این شبکه برای شماست، چرا اینترنت را قطع می‌کنید؟ این قطعی به دلیل این است که هیچ تسلط مدیریتی ندارند و به مسئله به این مهمی بی‌توجهی می‌شود؛ به همین دلیل باید تلاش کنیم حاکمیت خود را در فضای مجازی داشته باشیم و حقوق مردم را رعایت کنیم.

نداشتن چنین شبکه‌ای سبب شده که امروز حقوق مردم کاملاً از بین برود؛ در حالی که ادعای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات کرده بودند و کسی هم جرئت نمی‌کند بگوید شما که مدعی بودید پس این شبکه کجاست؟ بالاخره یک جایی باید خدمات آن دیده شود و در روزهایی که اینترنت قطع بود، باید این خدمات دیده می‌شد.  حداقل در این شش سال مدیریت، چه در زمان آقای واعظی که آقای جهرمی در سایه وزیر بود و چه اکنون که آقای جهرمی وزیر است هیچ اقدامی انجام نشد و آقای جهرمی با یک عذرخواهی ساده می‌گوید مقداری از حجم اینترنت را به صورت مجانی در اختیار کاربران قرار می‌دهد که این توهین به مردم است. در روزهایی که گذشت اقتصاد مردم از بین رفته و به نظر بنده همین موضوع  برای پیگیری مجلس به دلیل کوتاهی‌های صورت گرفته کافی است.

وزارت ارتباطات به طور مشخص در چه زمینه‌ای کم کاری کرده و دلیل این تعلل چیست؟

بنده از سال 1392 بارها گفته‌ام که دولت در این موضوع با دست در جیب مردم کردن، چند هزار میلیارد برمی‌دارد، از این موضوع منافع زیادی می‌برد و هیچ‌گاه از آن دست برنمی‌دارد. امروز به بهانه‌های گوناگون می‌گویند این کار سیاسی است و کسانی که این موضوع را پیگیری می‌کنند، می‌خواهند دولت را تضعیف کنند؛ در حالی که دستشان برای مردم رو شده. همه این حرف‌ها به این دلیل است که این سفره پهن شده و تعدادی از این سفره برداشت‌های بی‌حساب می‌کنند و مردم را هم می‌ترسانند که اگر نگذارید این پول‌ها را از جیب شما ‌برداریم، مثلاً آسمان به زمین می‌رسد و نتیجه این می‌شود که امروز مردم گران‌ترین پول اینترنت را می‌دهند و کسی هم نمی‌پرسید این هزینه گرانی که می‌دهیم چند سال باید بگذرد تا کیفیت اینترنت ما را درست شود. اگر سرعت و کیفیت اینترنت کشورمان را با کشورهایی که هم‌زمان با ما یا حتی بعد از ما شروع کرده‌اند یا با افغانستان و عراق مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که چه خبر است. اینها به مردم ظلم کرده‌اند و این موضوع را به بهانه‌های مختلف ادامه می‌دهند. تمام حرف‌ها سر پول بوده؛ پولی که بی‌حساب است؛ در حالی که روز به روز وابستگی مردم به فضای مجازی بیشتر می‌شود و اینها فرصت بیشتری پیدا می‌کنند که پول بیشتری از جیب مردم بردارند و به مردم ظلم بیشتری کنند.