هدف دین و نبوت، که همانا ساختن جامعه بر اساس قسط و عدالت به منظور ایجاد بستر تربیت و رشد همگانی انسانهاست، منحصر به دوران انبیاء نیست؛ بلکه هدفی است که تا حصول نتیجه نهایی استمرار دارد. از آیاتی که به این حقیقت اشاره دارد و از مبانی قرآنی دکترین انتظار است، آیه 54 سوره مائده است که از آینده بشر و اسلام خبر میدهد که مردمانی با ویژگیهای مطلوبِ منتظران به این هدف بلند الهی جامه تحقق خواهند پوشید.
حضرت آیتاللّهالعظمی خامنهای در تفسیر این آیه، به این حقیقت اشاره کرده و قیام کسانی از مؤمنان را برای کشیدن بار مسئولیت تحقق اهداف دین، تأکید میکند:
«یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا»؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، «مَنْ یرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دینِهِ»؛ اگر شما از دین خود باز بگردید، اگر این بار مسئولیتی را که با ایمان به خدا پذیرفته بودید، از دوشتان روی زمین بگذارید و آن را به سرمنزل نرسانید، خیال نکنید که این بار به سرمنزل نخواهد رسید؛ «فَسَوْفَ یأْتِی اللّهُ بِقَوْمٍ»؛ خدا مردمی را خواهد آورد که این بار را به منزل برسانند.
ایشان این مردم را همان مردم و جامعه ایدهآل اسلامی میداند و ویژگیهای چنین جامعهای را از لحاظ پیوندها و رابطههای داخلی و خارجی اینگونه برمیشمارد:
1ـ یحِبُّهُمْ وَ یحِبُّونَهُ؛ خدا آنها را دوست دارد، آنها هم خدا را دوست میدارند. این محبت به صرف اظهار زبانی نیست. لازمه این محبت، تبعیت از پیامبر است. (آلعمران/ ۳۱) پس اینها صد درصد تسلیم فرمان خدایند که مورد محبت او هستند.
2ـ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنینَ؛ در مقابل مؤمنان فروتن هستند، این نشانه کمال رابطه پیوند صمیمانه در مقابل مؤمنان است. در مقابل توده مسلمانی که متن جامعه اسلامی را انباشتهاند، هیچگونه نخوت و غروری و هیچگونه توقع زیاده و داعیه پوچی در آنها وجود ندارد؛ یعنی وقتی در مقابل مردم قرار میگیرند، جزء مردم و با مردمند. در راه مردم و برای مردمند، خود را از میان مردم بیرون نمیکشند، در برج عاج پنهان نمیشوند که از دور مردم را ببینند و گاهی برای مردم دلسوزی هم بکنند! در مقابل مؤمنان به خدا، خود را فروتن و کوچک میکنند.
3ـ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرینَ؛ در مقابل کافران و دشمنان دین و مخالفان قرآن تأثیرناپذیرند؛ یعنی سربلند، یعنی حصاری از فکر اسلامی دور خود پیچیده و کشیدهاند که هیچ نفوذی از آنها نپذیرند.
4ـ یجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللّهِ؛ در راه خدا جهاد و مجاهدت میکنند، بیامان و بدون قید و شرط.
5ـ وَ لا یخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ؛ و از ملامت هیچ ملامتگری هم نمیهراسند. ذلِكَ فَضْلُ اللّهِ یؤْتیهِ مَنْ یشاءُ؛ این فضل خداست که به هرکس بخواهد میدهد. وَ اللّهُ واسِعٌ عَلیم، خدا گشودهدست و داناست.
به این ترتیب، آیه ارتداد به مسلمانان هشدار میدهد که تحقق اهداف دین که همان اهداف انبیاست، با رفتن پیامبر(ص)، معطل نخواهد ماند و این مسیر استمرار خواهد داشت.