فاطمه رهبر: حضرت زهرا(س) بنیان گذار نهضت ولایت مداری بود

از همان روز ولادتش تا شبی که در جمع خانواده اش و با غربت به خاک سپرده شد، هر روزی از برگ های زندگیش یک نکته است برای کسانی که قرآن کریم را سرلوحه زندگی قرار دادند و قرآن ناطق یعنی اهل بیت پیامبر (ص) را راهنمایی برای راه رستگاری و هدایت. حضرت زهرا (س) بانویی که حیات و حضورش در زمین در عصری بود که به همت مجاهدت پدرش تا حدودی با رنگ وحدت و اسلام آشنا شده ولی به سنت های جاهلیت علاقه مند تر است تا کمال. در همان زمان نیز، رفتار و منش صدیقه طاهره، برای زن و مرد یک درس بزرگ بود.

انقلاب اسلامی هم پیروزی خود را وام دار نگاهی است که به سیره زندگی معصومین داشته است.در این میان کم نیستند، زنانی که عشق و صبر و استقامت و مبارزه علیه ظلم و باطل را از یگانه دختر پیامبر و خدیجه، آموخته و با استعانت از بانوی بزرگ اسلام در راه مبارزه تا پای جان جنگیدند.

با دکتر «فاطمه رهبر» نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی و عضو کمیته صیانت از نهاد خانواده درباره ابعاد سیاسی و اجتماعی زندگی حضرت زهرا (س) گفت وگو کردیم. گفت وگویی که از نوع و روش تربیتی رسول خدا و رفتار صدیقه کبری با پدر و مادرش شروع شد و به حضور مستمر و مؤثرش در جامعه رسیدو پس از آن، ردپای تربیت اسلامی و جهادی حضرت زهرا (س) در کربلا، در مجلس شام و خطبه خوانی حضرت زینب (س) پیدا شد.

دختری از نسل پاکی‌ها

حضرت زهرا (س) از دو وجود مبارک پیامبر اکرم (ص) و حضرت خدیجه (س)   پا به این دنیا گذاشتند انتظاری که از این دو وجود پاک می‌رود تولد فرزندی مطهر و موثر در جامعه است. پرورش  و تربیت و رشد فرزندی که بتواند شأن نزول سوره مبارک کوثر باشد، شایسته وجودی است که از نسل پیامبر برای حیات در این دنیا جان گرفته است. 

با تمام کنایه‌هایی که به حضرت رسول (ص) برای نداشتن فرزند پسر می‌زدند، حضرت زهرا (س) طوری تربیت و رشد یافتند که زبانزد خاص و عام شدند. خداوند نیز سوره مبارک کوثر را برای نشان دادن مقام والای دختر پیامبر بر ایشان نازل کرد. با نزول این سوره  خداوند نشان می دهد که کفاری که به حضرت محمد (ص) لقب ابتر می‌دادند، تفکر نادرستی دارند و نسلی از حضرت زهرا (س) به وجود می‌آید که مایه هدایت بشر است . حضرت حجت که همچنان این نسل را جاری و زنده نگه داشته است نیز از وجود مبارک این بانوی بزرگوار است. 

 تربیت کامل و منحصر به فرد حضرت فاطمه (س) اول از همه به خاطر عنایات الهی است و از  سرچشمه کوثر نشأت می‌گیرد و پس از آن به خاطر تعالیم مناسب پیامبر و دامان پاک حضرت خدیجه (س) است با وجود آنکه حضرت زهرا (س) در کودکی مادرشان را از دست داده‌اند اما ردپای تربیت ایشان در رفتار حضرت زهرا (س) مشهود است. 

سنگ صبور پدر در روزگار سختی

حضرت زهرا (س) در کودکی نیز برای پدرشان مانند یک مادر همراهی و حمایت داشتند. بگونه‌ای که حتی پیامبر از وجود و ظرفیت بالای دخترش برای صبر در مقابل مشکلات راه رسالت بهره می‌گیرد و لقب ام‌ابیها نیز به همین منظور به بانوی بزرگوار اسلام داده شده است. فکر کردن درباره این موضوع نیاز به زمان زیادی دارد تا بتوان متوجه شد که چگونه دختری با سن کم و با وجود نیازهای زیاد، از تمایلات و خواسته‌های خود دست کشیده و غمخوار و همراه پدر در مسیری می‌شود که سختی زیادی دارد اما راه حق است . همین همراهی و جمایت، موجب توسعه و گسترش دین مبین اسلام خواهد شد. 

زهرا (س) الگویی برای یک تاریخ

حضرت زهرا (س) در ابعاد مختلفی می‌تواند برای آحاد جامعه به ویژه برای زنان و دختران الگو باشد. زندگی این بانوی بزرگوار در ابعاد شخصیتی، فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل بررسی است،  ایشان با رفتار و گفتار خودشان توانستند بصیرت اجتماعی و سیاسی بین مردم جامعه ایجاد کنند و برای آیندگان نیز سرمشقی باقی بگذارند که بر اساس آن خط مشی خود را تعیین کنند. 

رفتاری که از صد فریاد گویاتر است

حضرت زهرا (س)  تمام تلاششان را برای ایجاد بصیرت بین مردم داشتند . چنانچه رد پای این موضوع را در ایراد خطبه‌های و سخنان روشنگرشان دنبال کرده و متوجه می‌شویم که ایشان از طریق این رفتار که در گفتارشان نمایان شده بود، مردم را به آزاده‌طلبی و آزاده‌خواهی دعوت می‌کنند. همانطور که می‌دانید مردم از روی رفتار افراد دست به قضاوت می‌زنند و رفتار پسندیده صدیقه کبری مردم را تحت تأثیر قرار می داد و موجب شناخت بیشتر جنبه های مختلف اسلام می شد. این تربیت، نشأت گرفته از تربیتی است که بصیرت‌افزایی را سرلوحه خود قرار داده است. 

مبارزه زهرا (س) ، فقط برای دفاع از همسر نبود

قرائت خطبه فدکیه در بین مردم یکی از نمونه‌های بارز گفتاری است که ایشان نه در دفاع از همسر خودشان بلکه دفاع از امیرالمؤمنین (ع) این کار را انجام دادند. طبیعتاً‌ این دفاع فقط دفاع از همسر نبوده و دفاع از امام زمان خود و ولایت امر مسلمین بوده است. با این کار به تمام مسلمانان در طول تاریخ درست ولایت‌پذیری دادند و اعلام کردند که برای ولایت باید تا پای جان ایستادگی کرد. 

ولایت پذیری و ولایت مداری تا پای جان

اگر بگوییم که حضرت زهرا (س) با جان و مال خودشان برای بصیرت‌افزایی تلاش کردند، این جمله، اشتباه نیست چرا که ابعاد زندگی اجتماعی بانوی دو عالم حاکی از این است که برای ولایت مداری تمام تلاش خود را داشتند و این موضوع در زمان حیات پیامبر اکرم (ص) تا زمان رحلت ایشان و زمان امامت همسرشان حضرت علی (ع) کاملاً مشخص است. به همین دلیل اقشار جامعه علی‌الخصوص زنان می‌توانند از رفتار ایشان الگو بگیرند. 

بررسی ابعاد شخصیتی فاطمه(س) برای داشتن جامعه بهتر

 مراکز علمی و پژوهشی باید به رفتارشناسی سیره زندگی صدیقه طاهره در جامعه بپردازند و ابعاد فردی  و اجتماعی و خانوادگی ایشان را مورد تحقیق و بررسی قرار دهند تا با دقت بیشتر درباره زندگی بانوی بزرگ اسلام بتوانیم راهبردهایی را برای جامعه کنونی ایجاد کنیم.

زهرا(س)، بنیان گذار نهضت ولایت مداری

موضوع بعدی سیره زندگی حضرت زهرا (س) است که یک الگوی متعالی و متناسب محسوب می‌شود چرا که ایشان به حق بنیان‌گذار نهضتی بودند که همچنان در حال پیشرفت و توسعه است. این نهضت، نهضت ولایت مداری و ولایت‌پذیری است که در آینده‌ای نزدیک با ظهور حضرت صاحب‌الزمان (عج) به اوج خود خواهد رسید و نتیجه می‌دهد. 

لزوم برخورد با فتنه گر

موضوع دیگری که در ابعاد زندگی اجتماعی و سیاسی حضرت زهرا (س) می‌توان ذکر کرد به نحوه برخورد ایشان با مسأله فتنه و فتنه‌گران در زمان خودشان است این بانوی بزرگوار با الهام گرفتن از دستورات قرآن و مفاهیم پیامبر (ص) و همگامی و همراهی با حضرت علی (ع) به وظایف الهی و سیاسی خودشان عمل می‌کردند و در مقابل ظلم سکوت نمی‌کردند. خطبه‌های قرای ایشان خود نمونه‌ای بارز از این موضوع است. 

خطبه‌خوانی حضرت زهرا (س) که پس از آن به دختر ایشان حضرت زینب (س) به ارث رسید دو نمونه بارز از نمایش حضور فعال زنان در مکتب اسلام و نقش زنان در مکتب اسلام است. 

حضور فعال در اجتماع و رشد شخصیتی

برخی از متحجرین و افراد عقب‌مانده از نظر فرهنگی و اجتماعی بر این باورند که زنان فقط باید به امور خانه و خانه‌داری بپردازند. وظیفه یک زن مسلمان ولایت مدار و مکتبی و صاحب ارزش‌های اسلامی تربیت روح و روان خودش است و پس از آن تربیت فرزندان در اولویت قرار دارد اما در کنار همسرداری و رسیدگی به امور منزل و تربیت فرزندان توجه به برنامه‌ریزی برای زندگی شخصی و تربیت علمی و دینی زن به عنوان یک فرد مستقل از نقش‌هایی که در خانواده دارد اهمیت ویژه‌ای دارد. بعد از گذراندن این مراحل باید با تربیت و خودساختگی خودش به جامعه نیز کمک کند. بنابر این خطبه‌های حضرت زهرا (س) و پس از آن حضرت زینب (س) نمونه‌ای از رفتارهایی بودند که نشان از یک زن با بلوغ سیاسی و اجتماعی داشت.

بلوغ سیاسی زنان نسل فاطمه (س)

 پس از خواندن خطبه حضرت زینب (س) در مجلس شام و در مقابل یزید ملعون، وی که تحت تأثیر سخنان، شجاعت و بلاغت کلام این بانوی بزرگ قرار گرفته بود، به ناچار اعتراف کرد که انگار صدای حق‌طلبی حضرت علی (ع) است که به گوش می‌رسد. بلوغ سیاسی و رفتاری حضرت زینب (س) که از تربیت کامل و اسلامی مادرشان نشأت می گیرد، نشان می‌دهد که در اسلام بین زن و مرد هیچ تفاوتی وجود ندارد و زنان می‌توانند با تربیت دینی و علمی و شناخت از جامعه در راستای اهداف دینی و اجتماعی خود گام‌های مؤثری بردارند. 

تربیت فرزندان به سبک جهادی

بانوی بزرگوار اسلام در زندگی خودشان همیشه ساده‌زیستی را در اولویت قرار دادند و در کنار تابعیت کامل از ولایت به عبادت نیز توجه ویژه داشتند یکی از موضوعاتی که در زندگی حضرت زهرا (س) کاملاً مشخص است تربیت دینی و جهادگونه‌ای است که برای فرزندانشان داشتند این تربیت نشأت گرفته از فرهنگ اسلامی بود که ابعاد سیاسی آن نیز در نظر گرفته شده است. 

انقلابی از جنس اندیشه‌های فاطمه (س)

 بزرگان و اندیشمندان انقلاب اسلامی بارها به موضوع جدا نبودن دین از سیاست اشاره کردند و گفته‌اند که سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ماست و دین و سیاست از هم جدا نیست. این نشان از نوع زندگی حضرت زهرا (س) دارد که با نگاه و نگرشی فرزندان خود را تربیت کردند که فقط به مسائل دینی و احکام توجه نمی‌کنند و سیاست را مدنظر قرار دهند با این کار فرزندانی جهادی، سیاس و ولایت‌پذیر تربیت کرده و تحویل جامعه دادند . این شاخصه‌ها را در اعمال و رفتار فرزندان ایشان از امام حسن (ع) گرفته تا حضرت زینب (س) می‌توان دید.رفتار حضرت زینب (س) به قدری تعیین کننده بود که کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود.حضرت زینب (س) با افشاگری و ایستادگی در مقابل غم فراق از دست دادن برادرشان این نوع تربیت را در تاریخ ماندگار کردند. 

امام حسن (ع) و امام حسین (ع) نیز هر کدام به نحوی با صلح یا قیام خودشان اسلام را زنده نگه داشتند که در طول قرن‌ها هیچ خدشه‌ای به آن وارد نشده است. به همین منظور امام خمینی (ره) از محرم و صفر به عنوان اتفاق و رویدادی یاد کردند که موجب زنده نگه داشتن اسلام شده است. همه این موضوعات نشان ‌دهنده این است که نسل حضرت زهرا (س) چه نقش مؤثری در بقای اسلام داشتند.

تلاش برای اصلاح سنت های عصر جاهلیت

 پیامبر (ص) نقش اساسی در تربیت دینی و اجتماعی سیاسی حضرت زهرا (س) داشتند این نقش، نقش اسلام است  چراکه  رسول اکرم (ص) با استفاده از تعالیم قرآنی فاطمه (س) را تربیت و برای آینده امت اسلام آماده و تقویت کردند.

وجود فاطمه(س) نمونه ای برای مخالفت با زنده به گوری دختران

درست در زمانی که فاصله زیادی از زنده به گور کردن دختران در دوران جاهلیت اعراب نگرفته‌ایم اسلام ظهور می‌کند و پیامبر با رفتار مناسب‌شان با دخترشان و البته تلاش‌های زیاد برای از بین بردن  رسم غلط اعراب در برخورد نامناسب با زنان و دختران، نشان می دهند که اسلام جایگاه ویژه ای برای بانوان در نظر گرفته و سرانجام می توانند اعراب  را از انجام این سنت اشتباه منصرف کنند. 

خداوند مقدر می‌کند تا وجود حضرت زهرا (س) در اسلام نمونه بارزی از مخالفت با زنده به گور کردن دختران شود و ارزش و مقام دختران و زنان را مشخص کند. 

همین امر نشان می‌دهد که در اسلام بین زن و مرد هیچ تفاوتی وجود ندارد و حتی زنانی هستند که می‌توانند سرآمد همه مردان قرون و اعصار خود باشند.