قرآن کریم در آیه هفت سوره آل عمران بیان میکند برخی از آیات قرآن متشابهند. در قبال این آیات دو گروه، دو برخورد متفاوت دارند. گروه اول را با عنوان «الذین فی قلوبهم زیغ» معرفی میکند؛ آنان که در دل انحراف دارند؛ اما گروه دوم را «الراسخون فی العلم» میداند؛ آنان که در دانش، راسخ و تزلزل ناپذیرند.
گروه نخست، از آیات متشابه رنگ و اثر میگیرند؛ یعنی از آیاتی که ظرفیت توجیه خواستهها و مقاصد آنان را دارد: «فَأَمَّا الَّذِینَ فىِ قُلُوبِهِمْ زَیغٌ فَیتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ»؛ آنان در این اتباع آیات متشابه میل شدیدی به فتنه: «ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ» و نیز تأویل آن آیات دارند: «وَ ابْتِغَاءَ تَأْوِیلِهِ»؛ در حالی که تأویل آن تنها در علم الهی: «وَ مَا یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ» و نیز راسخان در علم است: «وَ الرَّاسِخُونَ فىِ الْعِلْمِ».
اما فتنه چیست که کژدلان به آن علاقه شدید دارند؟ مرحوم «آیتالله مصطفوی» در کتاب گرانسنگ «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» ریشه معنای فتنه را اینگونه بیان کرده است: «ما یوجب اختلالا مع اضطراب»؛ آنچه اختلال را همراه با اضطراب و تزلزل ایجاب کند. ایشان در ادامه کاربرد واژه فتنه را در مواردی میداند که در نظم امور اختلال به وجود میآورد. اختلال در نظم یا نظام یا رهبری جامعه، از مهمترین مصادیق فتنه است. در سوره توبه، به صراحت، حوزه فتنه عرصه مدیریت و رهبری جامعه معرفی میشود؛ یعنی کژدلان و منحرفان میخواهند رهبری را در تصمیمگیری و پایش امور به انحراف بکشند: «لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَكَ الْأُمُورَ» (توبه/ ۴۸)؛ یعنی تلاش شدید برای اختلال در نظم و نظام جامعه و تضعیف رهبری و دگرگون نشان دادن امور برای رهبری صورت میگیرد. این تلاش برای کنار زدن حق و گم شدن امر الهی، یعنی اجرای کامل قانون و دین خداست و تنها راه مقابله با آن، استقرار و اقتدار حق، به وضوح و روشنی کامل است: «حَتَّى جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللَّهِ»؛ تا روشن شدن حق و امر خدا.
در برابر این ویژگی کژدلان، راسخان در علم میگویند ما به آیات متشابه و به همه قرآن ایمان داریم: «وَ الرَّاسِخُونَ فىِ الْعِلْمِ یقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِ»، که همه آن از نزد خدا است: «كلٌّ مِنْ عِندِ رَبِّنَا»(آل عمران/ ۷). اما راستی این ویژگی برای راسخان در علم چیست؟ مگر کژدلان میگویند ما به آن ایمان نداریم؟ یا آیات متشابه را از جانب خدا نمیدانیم؟ پس تفاوت این ادعای راسخان در علم با اهل زیغ در چیست؟
بیشک این تفاوت در ماهیت ایمان است. ایمان راسخان در علم به آیات متشابه و سایر آیات قرآن کریم، ایمان تفصیلی است؛ یعنی آنان در اثر تقرب به خدا، به حقیقت آیات الهی اشراف پیدا میکنند و تفسیر و تأویل آن را به وضوح مییابند؛ از این رو تأویل آنان برای جامعه راهگشا و فتنهسوز است و به همین سبب قرآن در معرفی این گروه از وصف علم استفاده کرده و آن را با راسخ بودن همراه کرده است تا نشان دهد علم این گروه قابل تردید نیست؛ زیرا مستقیماً از چشمه علم الهی گرفته شده است.