نظریه امنیت ترکیبی

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اصلی‌ترین مأموریت خود، صیانت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن را بر عهده دارد؛ اما این صیانت باید محفوظ نگه داشتن پایه‌ها و بنیان‌های انقلاب اسلامی از آسیب‌های درونی و تهدیدات بیرونی باشد. پایه‌های انقلاب را می‌توان اسلام و محتوای آن را نظام ولایی، جمهوری اسلامی و مردم دانست. راز تشکیل سپاه هم مقابله با همین تهدیدات و آسیب‌های ناامن‌ساز است. سپاه نهاد امنیت‌ساز انقلاب است؛ از این رو اصلی‌ترین مأموریت و دال پدیدآیی سپاه امنیت است؛ اما امنیت در فضای سپاه در حقیقت کلمه، مفهومی عمیق‌تر و دقیق‌تر یافته و به یک الگوی مبسوط از موضوعات تبدیل شده است. امنیت را باید مأموریت کلان و اصلی سپاه دانست، اما این امنیت مفهومی بسیط دارد. تشکیل سپاه با نگاه امنیتی و برای مقابله با عناصر سلطنتی، التقاطی و جدایی‌طلب بود. دفاع مقدس مأموریت دفاع نظامی را به این نهاد افزود. نیازهای معنوی درون سپاه دفاع اعتقادی را در این دوران شکل داد و لزوم گسترش چتر امنیت اعتقادی و معنوی در جامعه، سپاه را به فضای امنیت بازی در حوزه اعتقاد و باور کشاند. این اتفاق در کشاکش امری موسوم به شبیخون فرهنگی رخ داد و بعد از فتنه سال 1388 رنگ و بوی جدی‌تری گرفت و در جنگ شناختی و هویتی سازوکار امنیتی این حوزه را در سپاه گسترش داد. ورود سپاه به عرصه امنیت اقتصادی با احداث و تقویت زیرساخت‌ها شروع شد و هر سال هم این فضای امنیتی بنا به نیاز تشدید یافت. اما امنیت دفاعی که از دفاع مقدس سازوکار پیدا کرد، در پی تهدیدات نظامی همیشگی شیطان بزرگ و پیروانش مهم‌ترین بعد ملموس امنیتی برای سپاه بود که موفق‌ترین عرصه را رقم زد. اما انقلاب اسلامی یک تفکر ناب بود که بقای آن نیازمند ایجاد فضای جدید تنفس بود تا انقلاب درون خود خفه نشود؛ مفهومی که از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی به «صدور انقلاب» موسوم شد. سپاه در این عرصه، به خصوص در دو دهه اخیر، متمرکز شد و نیروی قدس و فرمانده محبوب و رستگار آن «شهید حاج قاسم سلیمانی» امنیت را با گسترش جغرافیایی انقلاب پدید آوردند. اما تهدیدات و آسیب‌های دیگری هم ممکن بود انقلاب را دچار ناامنی کند. محرومیت یکی دیگر از آسیب‌هایی بود و مأموریت ویژه سپاه در محرومیت‌زدایی شد و در کنار آن مفهوم امنیت پایدار اولین شکل عینی خود را در مناطق عملیاتی سپاه در مرزهای شمال غرب و جنوب شرق نشان داد.

بیان تمام این اوصاف اگرچه در قالب یک متن کوتاه نمی‌گنجد؛ اما در مخلص کلام، باید به این نکته اشاره کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اصلی‌ترین نهاد امنیتی برای انقلاب است که در عصر جدید، مفهوم امنیت را دچار با تعریف جدیدی مواجه کرده و در قالب یک مفهوم چندوجهی و هیبریدی یا ترکیبی آن را نشان داده است. با تعریف امنیت در فضای انقلابی، یکی از وجوه مهم نظری در قالب بیان کارآمدی دین در اداره جامعه و جهان خواهد بود و این تعریف ابتدا در سپاه به صورت عملی انجام شد و امروزه در قالب نظری هم در فضاهای علمی سپاه در حال بسط و گسترش است. با این دید، دقیقاً می‌توان صحت و درستی حضور سپاه در بسیاری از عرصه‌ها را دریافت و این امر بصیرت‌بخش خواهد بود.