نگاه دین اسلام به سالمندان، خزائن بشری فراموش شده در نظام سرمایه‌داری

پس از منتشر شدن خبرهایی مبنی بر توقف خدمات بهداشتی برای افراد مسن کرونایی در برخی کشورهای اروپایی، روز گذشته روزنامه انگلیسی تلگراف در گزارشی با استناد به یک سند رسمی، از تراژدی بزرگی پرده برداشت مبنی بر اینکه مقامات ایتالیا قصد دارند به زودی ارائه مراقبت‌های ویژه درمانی را برای بیماران کرونایی که بالای ۸۰ سال سن دارند و یا دچار نقص در سلامتی هستند، متوقف سازند.

تلگراف با استناد به متن تهیه شده از سوی یک واحد مدیریت بحران در استان تورین ایتالیا نوشت؛ پزشکان می‌ترسند که بیمارانی که تحت مراقبت‌های ویژه قرار نمی‌گیرند «در عمل رها شوند تا بمیرند».

در این گزارش آمده است؛ «این واحد (مدیریت بحران تورین) پروتکلی تهیه کرده که تعیین خواهد کرد کدام بیمار تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌گیرد و کدامیک در صورت نبود فضای کافی از این مراقبت‌ها محروم خواهد بود.»
واقعیت زندگی امروز سالمندان کشورهای توسعه یافته این است که این بیماران کرونایی در کشورهای اروپایی و آمریکا با وضعیت بد مداوا مواجه هستند و تنها بدلیل نبود امکانات برای همه کرونایی‌ها، این افراد مسن اولین کسانی هستند که در صف قطع خدمات بهداشتی قرار می‌گیرند و رها شده و توجهی به آنان نمی‌شود. شاید استدلال این کشورها در چنین اقدامی، نگاه مصرف گرایانه به سالمندان باشد که در دوران پیری جز تحمیل هزینه‌های اضافه بر کشورشان، سود و بهره‌ای برای جامعه اقتصاد محورشان ندارند.

با این مقدمه، نگاهی اجمالی به جایگاه سالمندان در آموزه های دینی و اسلامی می‌اندازیم تا بیش از پیش بر تفاوت‌های حقوق بشری نظام الهی با نظام سرمایه‌داری غرب پی ببریم.
سالمندان در فرهنگ دینی جایگاه و منزلت ویژه ای دارند و درباره رعایت حقوق آنان، فراوان سفارش شده است.
قرآن کریم، اقدام فرزندان یعقوب برای رهایی برادرشان بنیامین از زندان عزیز مصر را به عنوان نمونه‌ای از احترام فرهنگ آن زمانه به سالمندان مطرح می‌کند: آنان گفتند؛ ای عزیز! او پدری کهنسال دارد. یکی از ما را به جای وی بگیر(بازداشت کن).آنان خواستند با حرمتی که پیران نزد دیگران دارند،آن را وسیله قرار دهند تا برادرشان را آزاد یا دیگری را جایگزین وی سازند.(یوسف آیه ۷۸)
رسول خدا (ص) نسبت به جایگاه سالمندان نیز می‌فرمایند: کهنسال در میان خاندانش همانند پیامبر در میان امت خویش است.
دین مبین اسلام در حرمت نهادن به پیران در احادیث و روایات متعددی این مسئله را به ما تذکر داده است، به همین خاطر اهمیت این موضوع را با حدیثی از امیر مؤمنان پی می‌گیریم.
امیرالمؤمنین در وصیت خود به امام حسن (س) می‌فرمایند: با خردسالان خانواده‌ات مهربان باش و پیرانشان را بزرگ شمار.
دین مبین اسلام نه تنها به پیران امت اسلامی حرمت نهاده، حتی منزلت پیران کافر را نیز از نظر دور نداشته است؛ به همین منظور در حدیثی، امام صادق (ع) از قول رسول خدا می‌فرمایند: هرگاه سپاهی اعزام می کرد آنان را می نشاند و از جمله رهنمود هایش این بود که پیر فرتوت را نکشید.
دین مبین اسلام نسبت به پاداش بزرگداشت سالمندان هم توجه خاصی دارد. رسول خدا می فرمایند: هرکس برتری پیر را به دلیل سنش بشناسد و او را احترام کند خدا وی را از هراس روز قیامت در امان می دارد.
امید هست که جامعه غرب نیز با تمسک به احکام راستین زندگی بشر، اهمیت جان انسان‌ها را مد نظر قرار دهد و با اصلاح نگاه خود نسبت به خزائن بشری و جایگاه سالمندان و نقش ویژه آنان در جامعه و تربیت یافتگی نسل بشر، در روزهای کرونایی از این قشر آسیب پذیر غافل نباشد.