تغییر مبدأ جهانی شدن

پایگاه بصیرت / برسام محمدی

تنها یک ویروس نامرئی که بر طبق علمی‌ترین شواهد، اکثر مبتلایان به آن جان سالم به در می‌برند، چنان ترس و وحشتی در دنیا انداخته است که حتی نبردهای بزرگ بین‌المللی هم نمی‌توانند این‌گونه عمل کنند. این ویروس با جهانی کردن اضطراب و وحشت، از هم گسستن ارتباطات اجتماعی، به هم ریختن بازارهای بین‌المللی سهام و ایجاد واگرایی‌های بعضاً شدید که در تاریخ بی‌سابقه است، در حال درنوردیدن مرزهای روابط بین‌المللی است. آنچه امروز در جهان می‌گذرد شباهت زیادی به روندهایی دارد که به جنگ جهانی دوم منتهی شد؛ جنگی که به عنوان یک رویداد مهم بین‌المللی، جهانی متفاوت از قبل را پایه‌ریزی کرد.

تمدن غربی که در سخاوتمندانه‌ترین معنا پیش از این نیز در بحران هویتی و معنایی قرار داشت، با گسترش موج کرونا در کشورهای اروپایی و آمریکا بیش از پیش دچار وحشت و هراس معنایی شده است. ترس و اضطراب ناشی کرونا چنان فراگیر و عمیق است که اگر همه ۳۲۰ میلیون نفر جمعیت آمریکا را مانند لیمو فشار دهند، به قول معروف بعید است بشود به اندازه یک لیوان اطمینان، نشاط و امیدواری از آن به دست آورد. پرسش این است، به راستی با شرایطی که امروز بر دنیا حاکم است، جهان پساکرونا به چه شکل خواهد بود؟بی‌شک، جهان پساکرونا جهانی متفاوت از نظام بین‌المللی کنونی خواهد بود. کرونا نقطه آغازی برای پیدایش ساختارهای بین‌المللی جدید قدرت خواهد شد.

در جهان پساکرونا، ناسیونالیسم تقویت می‌شود و درون‌گرایی دولت‌ها و اجتناب از تمرکزهای بین‌المللی به اولویت اصلی تبدیل خواهد شد؛ به عبارتی، وقایعی که امروز کرونا در دنیا به وجود آورده است، دولت‌ها، به ویژه دولت‌های غربی را، به‌تدریج به این برآیند خواهد رساند که از حضور بین‌المللی خود بکاهند و درون واحدهای جغرافیایی و ملیتی خویش متمرکز شوند.

کرونا اگر به این شکل حداقل تا پایان سال ۲۰۲۰ تداوم داشته باشد، موجب عقب‌نشینی بیشتر جهانی‌سازی می‌شود و جهانی‌سازی اقتصاد را که روح آمریکایی بر آن حاکم است و آمریکا بیشترین بهره‌برداری را از آن می‌کند، در هم خواهد شکست. در جهان پساکرونا، روند جهانی شدن از منشأ جهان غربی به منشأ جهان شرقی منتقل خواهد شد. کوتاه آنکه کرونا در کنار تمام دردسرهایی که برای کشورها و ملت‌های جهان به وجود آورده است، مهر تأییدی بر ناکارآمدی نظام و نظم سرمایه‌داری است.