جزایردرمسیرتحول

خلیج‌فارس که پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان به ‌شمار می‌آید، یکی از مهم‌ترین مناطق دنیاست که جنبه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آن سبب شده است گذشت زمان از اهمیتش نکاهد، بلکه روند تحولات و اقتضائات زمانه بر اهمیت این منطقه نیز بیفزاید. خلیج‌فارس از دیرباز کانون تمدن‌های مختلف بوده و به دلیل جذابیت‌های گوناگونی که دارد، پای بسیاری از کشورها را به این حوزه و جزایر مهمش کشانده است. ایرانیان در طول تاریخ با درانداختن طرح‌های تجاری و فرهنگی تمایلات خود را برای تبدیل این منطقه به کانون صلح و آرامش نشان داده بودند؛ اما ضعف دولت‌های مرکزی در ایران از یک سو و حمله‌ها و هجمه‌های قدرت‌های سلطه‌گر خارجی از دیگر سو سبب شد ساکنان بخش شمالی خلیج‌فارس هیچ‌گاه از مواهب طبیعی این بخش از سرزمین ایران بهره چندانی نبرند؛ چراکه همواره بزرگ‌ترین دغدغه و آرزوی ساحل‌نشینان و پس‌کرانه‌های خلیج‌فارس، امنیت و آرامشی بود که در پرتوی آن بیاسایند و معاش و معیشت خود را تأمین کنند.

وقوع انقلاب اسلامی، گذر زمان، راه‌اندازی و استقرار نیروی دریایی در سواحل و جزایر و دفاع مستحکم از خلیج‌فارس سبب شد تا امنیت، که خود مقدمه و بستری برای هرگونه پیشرفت و آبادانی است، در این منطقه تحقق یابد و تعرض و دست‌اندازی بیگانگان به این منطقه که در سایه ضعف حکام و حکومت‌های مرکزی در ایران رخ می‌داد، پایان یابد. با وجود اینکه طی بیش از چهار دهه گذشته، زندگی، اقتصاد و اجتماع در سواحل جزایر خلیج‌فارس متحول شده، اما ظرفیت‌های گسترده این منطقه سبب شده است راه‌های نرفته در این زمینه همچنان وجود داشته باشد.

جزایر و سواحل خلیج‌فارس موقعیتی استثنائی را برای ایجاد منطقه‌ای که پاسخ‌گوی بخشی از معضلات اقتصادی و اجتماعی باشد، فراهم کرده است. از بین کشورهای همسایه خلیج‌فارس، کشور ایران بیشترین مرز آبی مشترک را با خلیج‌فارس داراست. طول مرز آبی کشور ایران با خلیج‌فارس، با احتساب جزایر، حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر، حدود ۱۴۰۰ کیلومتر است؛ بنابراین رویکرد مردم‌گرایانه در خلیج‌فارس نقطه کلیدی و جوهری در این زمینه به حساب می‌آید. تأکید فرمانده معظم کل قوا در حکم فرماندهی «سردار تنگسیری» فرمانده نیروی دریایی سپاه مبنی بر ایجاد بسترهای لازم برای فعال کردن بسیج دریایی، نشانه نگاه ژرف‌اندیشانه معظم‌له در این باره است. مردمی کردن دفاع، مردمی کردن زندگی در جزایر، مردمی کردن اقتصاد و تجارت و مردمی کردن گردشگری می‌تواند آغاز راهی پرامید در این زمینه باشد. ظرفیت‌های استفاده‌نشده خلیج‌فارس هیچ‌گاه چنین موضوعی را به خیال و آرزویی دست‌نیافتنی تبدیل نمی‌کند؛ هرچند مسیر پیش رو به تصمیمات اساسی و تحول‌ساز در همه بخش‌های حاکمیتی نیاز دارد.

واقعیت منطقه خلیج‌فارس این است که ظرفیت جزایر و سواحل بکر و کم‌نظیر آن امکان مناسبی برای سیاحت و گردشگری فراهم کرده است. قشم و کیش تنها دو جزیره خلیج‌فارس هستند که جنبه تجاری و گردشگری دارند؛ اما جزیره زیبای هرمز که از حیث تاریخ و تمدن موقعیتی ممتاز در خلیج‌فارس دارد، قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری در کشور حتی منطقه را دارد. جزیره هرمز مکانی است پر از رنگ‌های مختلف که به جزیره هفتادرنگ مشهور است، به گونه‌ای که هنگام ورود به آن انگار وارد سیاره‌ای دیگر شده‌اید. خاک هرمز را می‌توان در هفتاد رنگ دید؛ به‌جرئت می‌توان گفت جزیره هرمز جزیره رنگ‌ها و شگفتی‌هاست که از دل دریا بیرون زده است. همین وضعیت، کم و بیش، برای دیگر جزایر خلیج‌فارس نیز متصور است. بیش از ۱۵۰ گونه ماهی متفاوت در خلیج‌فارس یافت می‌شود و این موقعیت، امکان مناسبی را برای اقتصاد خانوارها فراهم کرده است. در کنار اینها، جاذبه‌های انرژی و زیست‌محیطی این حوزه فرصتی کم‌نظیر را برای سرمایه‌گذاری مردمی مهیا کرده است.

برخی جزایر خلیج‌فارس از دیرباز محل زندگی ساکنان زیادی بوده است که به دلایل گوناگون امنیتی و غیر آن، به مناطق دیگر نقل مکان کرده‌اند؛ اکنون نیز می‌توان با یک طراحی و برنامه‌ریزی حساب‌شده و فراهم کردن بسترهای لازم، مردم و به ویژه کسانی را که به زندگی در جزایر تمایل دارند، به این مناطق سوق داد.

در شرایطی که کشور درگیر معضلات اقتصادی و به ویژه اشتغال است، خلیج‌فارس، کرانه‌هایش و نیز جزیره‌های متعدد و با قابلیت‌های متنوع آن، این امکان را فراهم می‌نماید که بخشی از معضل بیکاری جوانان برطرف شود. منابع دریایی خلیج‌فارس فرصت‌های قابل توجهی را در اختیار جویندگان کار قرار می‌دهد. امروز که آشکار شده مردمی کردن و فراهم کردن سازوکار سکونت در جزایر از مطالبات رهبر معظم انقلاب است، و نیز واضح شده است نیرو‌های امنیتی هم آمادگی‌های لازم را برای عملیاتی کردن این خواسته رهبر معظم انقلاب دارند، لازم است همه ارکان کشور خود را مهیای حرکت در چنین مسیری نمایند.

اما نکته مهم این است که رفتن به سمت تقویت جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی و گردشگری خلیج‌فارس هیچ‌گاه به معنای کاستن از توانمندی امنیتی و دفاعی در این منطقه یا کم گذاشتن برای آن نیست؛ اتفاقاً با تقویت بخش‌های اقتصادی و معیشتی در جزایر خلیج‌فارس، لزوم توجه به سازوکارهای نظامی و امنیتی اهمیت دوچندان می‌یابد. گستراندن چتر امنیتی و حفاظتی بر مردم ساکن در جزایر خلیج‌فارس، اسباب آرامش و اطمینان مردم را برای کار و فعالیت‌های اقتصادی فراهم می‌نماید. واقعیت این است که فرصت استثنائی پدیدآمده برای رفتن به سمت مسکونی و مردمی کردن جزایر خلیج‌فارس و به راه انداختن اقتصاد و تجارت متکی به دریا، به مدد راهبردهای دفاعی و حضور مؤثر و مستمر نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران به ‌دست آمده که در پیش گرفتن راهبرد اجتماعی و اقتصادی کردن جزایر، محتاج استمرار و تقویت سیاست‌ها و اقدامات امنیتی و نظامی است.