تهدید در منطقه خاکستری

اواخر شب پنج‌شنبه دوم مرداد، رهگیری هواپیمای خطوط هوایی ماهان از سوی دو جنگنده‌ـ که در ابتدا ناشناس معرفی شدند‌ـ موجب تغییر وضعیت و کاهش سریع ارتفاع هواپیما و زخمی شدن تعدادی از مسافران شد. در این زمینه در نظر داشتن نکات زیر حائز اهمیت است:

خباثت آمریکایی؛ مهارت خلبان

بعد از وضعیتی که برای پرواز ماهان پدید آمد، رژیم صهیونیستی رسما از خود سلب مسئولیت کرد؛ اما ارتش تروریستی آمریکا که ابتدا از اظهار نظر در این باره خودداری کرده بود، مسئولیت آن را به عهده گرفت! هر چند از همان ابتدا قطعی به نظر می‌رسید که مسبب واقعه تروریستی‌گونه دوم مرداد، یکی از این دو رژیم تروریستی است؛ آمریکا یا رژیم صهیونیستی. درباره این اقدام فوق‌العاده خطرناک، اگر خلبان پرواز ماهان کاهش ارتفاع شدید هواپیما را انجام نمی‌داد، احتمال وقوع یک فاجعه بزرگ وجود داشت. بر اساس آنچه کارشناسان تخصصی موضوع بیان کرده‌اند، باید گفت این اقدام کادر پرواز، بسیار به‌موقع و هوشمندانه بوده است. خلبان ایرانی پرواز ماهان بامهارت، ذکاوت و تصمیم درست در کاهش سریع ارتفاع، موجب شد هواپیمای ایرانی هدف پدافند سوریه قرار نگیرد.

اقدامی خلاف قواعد هوانوردی جهانی

رفتار هواپیماهای جنگنده ارتش تروریستی آمریکا در قبال پرواز ۱۱۵۲ ماهان در آسمان کشور ثالث، نقض آشکار امنیت هوانوردی و تخلف از اصل آزادی پرواز هواپیماهای غیرنظامی مطابق کنوانسیون ۱۹۴۴ شیکاگوست؛ از این رو هر چند امید چندانی به سازمان‌های بین‌المللی وجود ندارد، اما به طور قطع باید همه تلاش‌های حقوقی و دیپلماتیک به عمل آید و به طور جدی این موضوع در مجامع جهانی مطرح شود.درباره علت اقدام ارتش تروریستی آمریکا از نزدیک کردن جنگنده‌های خود به هواپیمای ماهان، فرضیه تقریبا اثبات‌شده، اجرای «عملیات سوتر» است.  پیش از توضیح این موضوع باید یادآور شد نزدیک شدن و قرار گرفتن جنگنده‌های نظامی در کریدور پروازهای تجاری، ‌در تناقض آشکار با قوانین سازمان هواپیمایی ایکائو است.

طراحی و اجرای «عملیات سوتر»

سوتر(suter) نام یک برنامه و عملیات نظامی است که با هدف ایجاد اختلال در سیستم یکپارچه پدافند هوایی یک کشور طراحی و اجرا می‌شود. تاکنون بارها در عراق، افغانستان و سوریه از این عملیات فریب استفاده شده است. در آخرین نمونه در سال 1397، یک فروند هواپیمای ترابری نظامی ارتش روسیه (ایل 20) که تلاش می‌کرد در غرب سوریه فرود آید، با شلیک موشک‌های اس 200 سوریه روبه‌رو و سرنگون شد. ماجرا از این قرار بود که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی با سوء‌استفاده از هواپیمای روسی و استفاده پوششی از این هواپیما، قصد حمله به مواضعی در لاذقیه را داشتند. پدافند ارتش سوریه که تلاش می‌کرد جنگنده‌های صهیونیستی را هدف قرار بدهد، به اشتباه هواپیمای روس را سرنگون کرد. جالب اینجا بود رژیم صهیونیستی هم در مقابل، ایران، دولت سوریه و حزب‌الله لبنان را مسئول حادثه برای هواپیمای روسیه معرفی کرد. یقین باید دانست که در صورت بروز حادثه برای پرواز ماهان در 2 مرداد، آمریکایی‌‌ها در نهایت وقاحت سوریه، ایران حتی سامانه پدافند هوایی سوم خرداد ایرانی را مقصر اصلی بروز فاجعه معرفی می‌کردند.

اقدام علیه ایران در «منطقه خاکستری»

رخداد دوم مرداد و برخی دیگر از اقدامات رژیم تروریستی آمریکا علیه جمهوری اسلامی در چارچوب ایده تضعیف و شکست ایران در «منطقه خاکستری» قابل بررسی است. به‌طور دقیق‌تر، منطقه خاکستری، فضایی (مفهومی و انتزاعی) بین صلح و جنگ است که در شرایطی پدیدار می‌شود که بازیگران به‌گونه‌ای هدفمند، اما مبهم، از چند عنصر گوناگون قدرت (مانند عملیات خرابکاری مخفیانه و عمدتا ابهام‌آمیز، جنگ نیابتی، جنگ سایبری، فشار سیاسی‌ـ اقتصادی، حمایت از گروه‌های سیاسی در کشورهای خاص و...) برای دستیابی به اهداف سیاسی‌ـ امنیتی خود استفاده می‌کنند. ایده منطقه خاکستری برای نخستین بار در سال 2015 از سوی یکی از فرماندهان ستاد فرماندهی عملیات ویژه ایالات متحده آمریکا، به نام دریادار «فیلیپ کاپوستا»، به‌طور رسمی به کار گرفته شد. این فرمانده عالی‌رتبه آمریکایی اعلام کرد: «توانایی ما، ایالات متحده، ‌در شناسایی نزاع‌هایی که در خارج از سازه سنتی صلح یا جنگ قرار دارد، محرز شده است. در این منطقه خاکستری، ما با ابهام در زمینه ماهیت درگیری‌ها، طرفین درگیر و اعتبار ادعاهای حقوقی و سیاسی مواجه هستیم.» تأکید ژنرال کاپوستا بر عنصر «ابهام» در واقع، تمرکز بر یکی از ستون‌های اصلی و حیاتی این استراتژی است.  بررسی برخی اقدامات اخیر صورت‌گرفته علیه جمهوری اسلامی و به ویژه دو واقعه اخیر، یعنی انفجار در سایت نطنز و ایجاد خطر جدی برای پرواز ماهان، به روشنی نشان می‌دهد پروژه «منطقه خاکستری» به صورت جدی از سوی آمریکایی‌ها در حال پی‌گیری است.

حرکت به سمت خروج آمریکا از منطقه

اما در این باره یک سؤال اساسی وجود دارد؛ آیا این همه ماجراست و ایران دست روی دست می‌گذارد و صرفا نظاره‌گر طراحی و اجرای این پروژه خواهد بود؟ در این زمینه باید این نکته را جدی در نظر گرفت که پیگیری حقوقی اقدام اخیر آمریکا در ایجاد مخاطره برای پرواز ماهان لازم است، اما هرگز کافی نیست. استفاده از ظرفیت افکار عمومی جهانی برای تولید نگرش نسبت به ذات شرورانه آمریکا، مسئولیت و وظیفه‌ای حتمی به حساب می‌آید. در کنار این موضوع، جمهوری اسلامی باید سیاست بازدارندگی را در منطقه خاکستری با ابزارهای نامتقارن به صورت جدی‌تر ادامه دهد. منطق «منطقه خاکستری» برای جمهوری اسلامی و دیگر دولت‌ها و گروه‌های محور مقاومت نیز به طریق اولی موجود است. چیزی که آمریکا را وادار به توقف می‌کند،‌ استفاده از ظرفیت‌های موجود در منطقه محور مقاومت، حتی فراتر از آن، برای مهار یکه‌تازی آمریکاست. موضوع خروج آمریکا از منطقه، دشوار، اما شدنی است. منطقه‌ای که آمریکا آن را خاکستری نامیده و مشغول توطئه‌پراکنی در آن است، منطقه و جغرافیای محیطی ماست. موقعیت و ابزارهای شبکه مقاومت در منطقه غیرقابل مقایسه با مقدوراتی است که آمریکا در اختیار دارد. راه شکست آمریکا در مقطع جدید، بالا بردن هزینه‌های اقدامات مخاطره‌آمیزی است که در حال انجام آن هستند. موضوع خطرآفرینی آمریکایی‌ها برای امنیت منطقه، بسیار مهم است و تداوم آن که اتفاقا راهبرد آنها دانسته می‌شود، می‌تواند ناامنی دائمی به همراه بیاورد و ثبات همه نظام‌های سیاسی را به چالش‌های جدی بیندازد؛ بنابراین موضوع خروج آمریکایی‌ها از منطقه از طریق بالا بردن هزینه‌های ماندن آنها، باید به شکل جدی، مستمر، حساب‌شده و قاطع دنبال شود. در پایان، آمریکایی‌ها باید بدانند در این منطقه خاکستری یک «منطقه جعلی و قرمز» هم وجود دارد و هرگز نباید تصور کنند منازعه همیشه و صرفا در محدوده منطقه خاکستری باقی می‌ماند. آن «منطقه قرمز» چیزی بیشتر از یک پادگان شیشه‌ای نیست.