یکی از برنامه های دولت مصطفی الکاظمی نخست وزیر جدید عراق، برگزاری انتخابات زودهنگام در این کشور بود.
در واقع دولت الکاظمی یک دولت موقت محسوب می شود که در فروردین ماه امسال به جای دولت مستعفی عادل عبدالمهدی روی کار آمده تا در پاسخ به مطالبات مردم در اعتراضات پاییز سال گذشته، انتخابات پارلمانی را طبق قانون جدید انتخابات برگزار کند.
یکی از مطالبات مهم مردم در تظاهرات گسترده شهرهای مختلف عراق که عمدتا در جغرافیای شیعه رخ داد، اعتراض به فساد حکومتی و به ویژه سهمیه بندی طائفه ای میان احزاب و جریانات سیاسی بود.
به عبارتی گروه های سیاسی، قدرت را میان خود تقسیم کرده و به جای آن که اهتمام اصلی شان رسیدگی به مشکلات مردم باشد، به سوء استفاده از مناصب حکومتی جهت جمع آوری ثروت می پرداختند.
قانون انتخابات جدید در واقع با هدف حذف سیطره احزاب سنتی بر سپهر سیاسی عراق تصویب شد، قانونی که برآمده از خواست عمومی مردم و مستظهر به تایید مرجعیت بوده و نهایتا جریانات سیاسی ناچار شدند آن را تدوین کرده و به آن رای بدهند.
سوال مهم آن است که انتخابات زودهنگام چه زمانی برگزار خواهد شد؟
واقعیت این است که پاسخ روشنی به این پرسش وجود ندارد. آن گونه که «عبدالحسین الهنداوی»، مشاور نخست وزیر عراق در امور انتخابات بیان کرده زمان های مطرح شده برای برگزاری انتخابات تنها گمانه زنی و اظهارنظر خاص افراد است.
به گفته الهنداوی موعد برگزاری در دیدار نخست وزیری و کمیساریای عالی انتخابات بحث شده و سپس در نشست پارلمان مطرح و نهایی خواهد شد که تاکنون چنین کاری انجام نگرفته است.
به نظر می رسد برگزاری انتخابات زودهنگام در عراق با موانع جدی و متعددی مواجه است. برخی از این موانع عبارت است از:
1- کامل نشدن قانون انتخابات: کلیات قانون انتخابات جدید عراق شامل 50 ماده در دی ماه 98 در صحن پارلمان این کشور به تصویب رسید. طبق قانون جدید، برای اجرای انتخابات پارلمانی، کل کشور به حوزه های انتخاباتی بر اساس 100 هزار نفر تقسیم شده و انتخابات، همانند گذشته بر اساس لیست احزاب نخواهد بود، بلکه مردم عراق به افراد و شخصیت ها رای خواهند داد.
با این حال، هنوز این قانون به تصویب نهایی و امضای رییس جمهور نرسیده و پیرامون بندهایی از آن، از جمله بند 15 و 16 که هر شهر و استان به چند حوزه انتخاباتی تقسیم خواهد شد، اختلاف نظر وجود دارد.
همچنین برخی قائل به آن هستند که رای افراد مهاجر و آواره ناشی از جنگ در این انتخابات از بین می رود. به هر حال با توجه به عدم تشکیل و یا تاخیر در نشست های پارلمان به دلیل ویروس کرونا تصویب نهایی قانون جدید انتخابات به تعویق افتاده است.
2- عدم رغبت سیاسیون عراق: به طور طبیعی سیاسیون عراق اعم از دولت و پارلمان رغبت زیادی به برگزاری انتخابات زودهنگام ندارند، زیرا انتخابات به معنای خداحافظی بسیاری از آن ها با قدرت است.
در این میان دولت الکاظمی که چهارمین ماه فعالیت های خود را طی می کند نیاز به فرصت بیشتری جهت ارائه توانمندی ها و کارنامه ای موفق از خود دارد، به ویژه آن که الکاظمی از همان ابتدا در صدد کادرسازی و ایجاد حزب برای رقابت در انتخابات آتی برآمده است.
از طرفی، نمایندگان پارلمان به ویژه جریاناتی که اکثریت کرسی ها را به دست آورده اند، تمایلی نسبت به انتخابات ندارند، زیرا نگران آن هستند که طبق قانون جدید انتخابات و عدم آمادگی برای شرایط تازه، بخشی از کرسی های خود را از دست بدهند.
3- شیوع کرونا: ویروس کرونا در عراق در حال شیوع است و با رسیدن مبتلایان به عدد بیش از 50 هزار نفر، نگرانی عراقی ها را برانگیخته است. برگزاری انتخابات زودهنگام در شرایط کرونایی خطر سرایت این ویروس را افزایش خواهد داد. همچنین این نگرانی وجود دارد که بسیاری از رای دهندگان به دلیل کرونا پای صنودق های رای حاضر نشوند.
4- مشکلات مالی: درآمد عمومی دولت عراق به دلیل کرونا و نیز افت قیمت نفت به شدت کاهش داشته و با توجه به اولویت های دیگر (پرداخت حقوق کارمندان، مقابله با کرونا و...)، تامین هزینه های سنگین انتخابات برای دولت دشوار خواهد بود.
البته دولت عراق با سازمان ملل متحد برای کمک های فنی و لجستیکی به برگزاری انتخابات رایزنی هایی کرده است، اما این کمک ها پاسخگوی همه هزینه ها و کمک به زیرساخت های داخلی نمی باشد.
دریافت وام از بانک مرکزی و نیز صندوق بین المللی پول از دیگر گزینه های دولت برای تامین کسری بودجه می باشد.
در مجموع به نظر می رسد با توجه به مشکلات عدیده و شرایط پیچیده عراق، اجرای طرح برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در هاله ای از ابهام قرار داشته و برگزاری آن حداقل در سال جاری میلادی بسیار بعید خواهد بود.
برخی ناظران بر این باورند که مشکلات عراق در سال آینده نیز تداوم یافته و در نتیجه عراقی ها باید در انتظار موعد انتخابات به هنگام در سال 2022 باشند.
به نظر می رسد با توجه به مشکلات عدیده و شرایط پیچیده عراق، اجرای طرح برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در هاله ای از ابهام قرار داشته و برگزاری آن حداقل در سال جاری میلادی بسیار بعید خواهد بود. 
