آنچه که در حال حاضر بر اتحادیه عرب می‌گذرد و کارکردها و معادلاتی که در سال‌های گذشته بر این اتحادیه حاکم شده و عملاً آن را به پاتوقی برای پیشبرد منافع انحصاری برخی خاندان‌های سلطنتی عربی ساخته است، هر ناظر بی‌طرفی را به این حقیقت کتمان‌ناپذیر می‌رساند که امروز به معنای واقعی کلمه دیگر ترتیباتی به نام اتحادیه عرب وجود خارجی ندارد. آنچه که هست، تجمع کشورهایی است که هر یک فقط به خود می‌اندیشند و آنچه برایشان اهمیت دارد، نه منافع امت واحده عربی بلکه منویات خاندانی به خصوص آل سعود، آل خلیفه و آل نهیان و منافع قدرت‌های مخرب خارجی و بیگانه است.
مؤسس واقعی اتحادیه عرب
اتحادیه عرب در سال 1945 ظاهراً به ابتکار مصر در ۲۲ مارس ۱۹۴۵ با ۶ عضو مؤسس مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، و اردن بنیان نهاده شد. اما مطالعه دقیق روند شکل‌گیری اتحادیه عرب نشان می‌دهد که مؤسس اصلی این سازمان «آنتونی ایدن» نخست وزیر انگلیس بوده است! در واقع تشکیل اتحادیه عرب را می‌توان زاییده تجدید ناسیونالیسم ملت‌های عربی از یک سو و تایید دولت انگلستان در سال 1941 به وسیله «آنتونی ایدن»، وزیر خارجه وقت انگلیس از سوی دیگر تلقی کرد، به عبارت دیگر در فاصله دو جنگ جهانی، جنبش‌های آزادی بخشی در جهان عرب شکل گرفتند که در مرحله اول خواهان استقلال کشورهای عربی و در مرحله دوم خواستار وحدت و تشکیل حکومت واحد عربی بودند، به همین دلیل انگلیس در فوریه 1943 موافقت ضمنی خود را با تشکیل چنین اتحادیه‌ای اعلام کرد و سرانجام در نشست اسکندریه در مصر با امضای موافقتنامه اسکندریه اتحادیه عرب شکل گرفت.
ابزار آمریکایی و صهیونیستی
براساس منشور اولیه، آزادی از تسلط بیگانگان و تحقق وحدت عربی یکی از مهم‌ترین اهداف تشکیل اتحادیه عرب عنوان شده است. اتحادیه عرب با جود اهداف یاد شده، عملکرد متعارض و متضاد با اهداف تأسیس خود داشته است. از بررسی عملکرد این اتحادیه به ویژه در سال‌های اخیر که این سازمان عربی را به مرکزی مهم برای اختلاف‌افکنی و توطئه‌انگیزی در جهان اسلام و جنگ‌افروزی در منطقه غرب آسیا تبدیل کرده است، مشخص می‌شود که این اتحادیه نه تنها نتوانسته است به وحدت دولت‌های عربی کمکی کند، بلکه اساساً مانع وحدت و باعث مشاجرات طولانی در بین کشورهای عربی نیز شده است. اختلاف‌های زیاد بین اعضای اتحادیه و اهداف و منافع متضادشان در امور داخلی و سیاست خارجی، این اتحادیه را به حیات خلوت منافع آمریکایی و صهیونیستی تبدیل کرده است.
امروز اتحادیه عرب به سازمانی با «روح آمریکایی و صهیونیستی» تبدیل شده است که اولویت اصلی آن نه پیگیری منافع جوامع عربی و اسلامی که اولویت‌بخشی به دستورکارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی است. اتحادیه عرب که زمانی مصر را به خاطر انعقاد معاهده کمپ دیوید از عضویت در آن محروم کرد و مقر اصلی آن را که در قاهره بود به تونس منتقل کرد، امروز به مرحله‌ای از حیات خود رسیده است که در قبال علنی‌سازی مناسبات دوجانبه امارات و اسرائیل سکوت پیشه نموده و چه بسا با چراغ سبز خود مقدمات علنی‌سازی این روابط را فراهم می‌کند!
در موضوع سیاست خارجی، اتحادیه عربی که روزگاری در قبال مسئله فلسطین از موضع سفت و سختی برخوردار بود و هرگونه سازش بر سر مسئله فلسطین را برنمی‌تابید و برای فلسطین قداست خاصی قائل بود و از فلسطین در قبال هرگونه دست‌اندازی و اشغالگری و جنایت اسرائیل غاصب پشتیبانی می‌کرد و برای کشورهایی که از خطوط قرمزی فلسطین عبور می‌کردند مجازات‌های سنگینی تعیین می‌کرد، بر اثر تسلط رهیافت‌های سازش‌طلبانه و رویکردهای آمریکایی و صهیونیستی، امروز سر از جایی درآورده است که خود به مشوقی عادی‌سازی روابط عربی – اسرائیلی تبدیل شده است! اتحادیه عرب امروز باعث و بانی اصلی، وضعیتی است که در فلسطین جاری است.
بحران‌ساز در مقابل حل‌المسائل بودن
آنچه امروز در کشورهای مختلف عربی تحت عنوان بی‌ثباتی، تنش‌های داخلی، بحران و درگیری و مشکلات و مسائل گوناگون می‌گذرد، دارای عوامل و عناصر متعددی در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. یکی از این عوامل و عناصر مؤثر در بحران‌های کشورهای عربی از سوریه و عراق گرفته تا یمن و لیبی، اتحادیه عرب است! به این معنا که اتحادیه عرب، با سیاست‌های جانبدارانه خود و بده بستان‌های پشت پرده با بازیگران مخرب بین‌المللی از جمله آمریکا و اروپا که امروز دیگر علنی شده است، به یک بولدوزر و جاده صاف‌کن منافع آمریکا در کشورهای عربی تبدیل شده است!
این اتحادیه که با رویکرد و اندیشه ناسیونالیسم عرب شکل گرفته بود، این روزها آن چنان دچار شکاف، اختلاف و دسته‌بندی‌های داخلی است که عملاً کارکرد خود را در حل و فصل منازعات سیاسی منطقه از دست داده است و متأسفانه به مرور زمان اساساً مفهومی تحت عنوان امت عربی با توجه به شرایط حاکم بر جامعه عربی و وضعیت چند پاره‌ای که این کشورها پیدا کرده‌اند، رنگ باخته است.
اینکه وزارت آموزش و پرورش سوریه اخیراً اعلام کرده است که در چاپ جدید کتاب جغرافیای پایه نهم، نام اتحادیه عرب حذف خواهد شد و دانش‌آموزان پایه نهم موظف نیستند که تعاریف و وظایف اتحادیه عرب را بدانند، اتفاق بی‌سابقه‌ای است که نشان می‌دهد حتی اتحادیه عرب در بین ملت‌های عربی به یک سازمان بی‌خاصیت که ارزش مطالعه تاریخچه‌اش را هم از دست داده است تبدیل گردیده است.
جمع‌بندی
اتحادیه عرب برخلاف اساسنامه تأسیس خود که باید در خدمت منافع امت عربی می‌بود، به جولانگاه منافع آمریکا و اسرائیل تبدیل شده است. سال‌هاست که دیگر از پان‌عربیسم جمال عبدالناصر، وحدت عربی و دیگر ایسم‌ها فاصله فاحشی گرفته و به ابزاری برای پیشبرد منافع سعودی – اسرائیلی و آمریکایی مبدل گشته است. این اتحادیه، حیاط خلوتی است که در آن فقط منافع آمریکا و اسرائیل حاکم است. اتحادیه عرب به ویژه برای نسل جدید حاکم بر کشورهای عربی دیگر آن حساسیت‌های دوران سابق و سال‌های اولیه تأسیس خود را ندارد.
اتحادیه عرب برخلاف اساسنامه تأسیس خود که باید در خدمت منافع امت عربی می‌بود، به جولانگاه منافع آمریکا و اسرائیل تبدیل شده است. سال‌هاست که دیگر از پان‌عربیسم جمال عبدالناصر، وحدت عربی و دیگر ایسم‌ها فاصله فاحشی گرفته 
